Çok yüksek fiyatlarla tarifelendirildiği ortaya çıkan doğalgazda, 2006 ve 2007’de arz fazlası krizinin yaşanacağı ortaya çıktı. Türkiye’nin bu nedenle "al ya da öde" kapsamına girmesi tehlikesi doğdu.

Bu durumda, yüksek fiyatla alım yapan Türkiye, bir de almadığı gazın parasını ödeyecek. 2005 yılında 22 milyar metreküp doğalgaz tüketen Türkiye’nin 2006 ve 2007’de Mavi Akım ile İran hattından almayı taahhüt ettiği miktarlar büyük ölçüde artacağı için arz fazlası doğacak. Türkiye’nin 2006’da 32, 2007’de 45.2 milyar metreküp alım yapması gerekecek.

KATLANARAK ARTACAK: Türkiye’nin altı beş ülke ile doğalgaz alım anlaşması bulunuyor. Bu sözleşmelerde yıllara göre alım miktarları da belirleniyor. Mavi Akım ve İran doğalgazında 2006 ve 2007’de katlanarak artış olarak, plato (yıllık en üst alım miktarı) seviyesine çıkılacağı için, arz patlaması yaşanacak. 2006’da yüzde 100 artış oranı ile Mavi Akım’dan 8 milyar metreküp, İran’dan da 5 milyar metreküp doğalgaz alınması gerekecek. 2007’de alım miktarı Mavi Akım’da yine yüzde 100 artışla 16 milyar metreküpe, İran’da da aynı artış oranı ile 10 milyar metreküplük plato seviyelerine ulaşılacak.

KULLANDIĞIMIZIN İKİ KATI: Rusya Batı 1 hattından 2006 ve 2007’de 6’şar milyar, Rusya Batı 2’den (Turusgaz) 8’er milyar dolar, Cezayir’den 4’er milyar metreküp eşdeğeri LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz), Nijerya’dan 1.2’şer milyar metreküplük doğalgaz eşdeğeri LNG alınacak. Bu hesapla, 2004 ve 2005’te 22’şer milyar metreküp tüketen Türkiye, 2006’da 32.2, 2007’de 45.2 milyar metreküp doğalgaz alma yükümlülüğü le karşı karşıya kalacak.

RUSYA VE İRAN YAKACAK: Türkiye’nin LNG aldığı Cezayir ve Nijerya dışındaki hatlar için "al ya da öde" yükümlülüğü bulunuyor. Bu nedenle Cezayir ve Nijerya sözleşmeleri çıkarılınca 2006’da 27, 2007’de 40 milyar metreküp doğalgaz alacak olan Türkiye, bu miktarlarda tüketim olmadığı ve sözleşmelerinde bulunduğu için almasa da ödeyecek. Enerji yönetimi, bu tehlikeye karşı Türkiye’nin çok sayıda iline şehiriçi doğal dağıtım yatırımı yapıyor. BOTAŞ, boru hattı ihalelerini taşeronlara yaptırırken, EPDK dağıtım lisansı için ihaleye çıkıyor. Buna karşın, yatırımlar, doğalgaz alım miktarlarındaki artış oranının çok gerisinde kalıyor.

’Al ya da öde’de hafifleme yetmedi

ENERJİ Bakanı Hilmi Güler’in yaptığı ve son olarak 260 dolara çıkan rakam nedeniyle hedef tahtası olduğu Rusya anlaşmasında, aynı düzenleme kapsamında "al ya da öde" miktarlarırnda bir miktar indirime gidilmişti. Özellikle yıl içinde alım dağılımında esneklik sağlayan indirim "al ya da öde"yi biraz hafifletmiş olmakla birlikte, 2006-2007’de çıkılacak alım seviyeleri karşısında yeterli bulunmuyor.