Yüksek kayıt dışılık nedeniyle gelir ve servet üzerinden yeterince vergi alamayan devlet, dolaylı vergi yükünü gittikçe artırıyor. Bu yıl ocak-ekim döneminde tahsil edilen 71.2 katrilyon liralık verginin yüzde 70`inden fazlası KDV, ÖTV, harç gibi dolaylı vergilerden kaynaklandı.

Maliye Bakanlığı`nın verilerine göre bu yılın ilk 10 aylık döneminde toplam 71.2 katrilyon lira düzeyinde vergi tahsilatı yapıldı. Vergi gelirlerinin 50 katrilyon liralık bölümü dolaylı vergilerle sağlanırken, gelir ve servet üzerinden alınan dolaysız vergiler 21.2 katrilyon lira düzeyinde kaldı. Dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içerisindeki payı yüzde 70.2 düzeyine çıkarken, dolaysız vergilerin payı yüzde 29.8 düzeyinde kaldı.

Dolaylı vergilerin 9.4 katrilyon liralık kısmı dahilde mal ve hizmetler üzerinden alınan katma değer vergisinden kaynaklanırken, özel tüketim vergisi tahsilatı ise 21.2 katrilyon liraya kadar çıktı. Bu dönemde doğalgaz ve petrol ürünlerinden 12.9 katrilyon, motorlu taşıt satışlarından 1.9 katrilyon, içki ve sigaradan 6 katrilyon, dayanıklı tüketim mallarından ise 322 trilyon lira ÖTV tahsil edildi.

Devletin tapu, yargı, noter, pasaport, trafik ve benzeri yerlerde yapılan işlemler üzerinden harç adıyla aldığı vergilerin toplam tutarı ise 1.6 katrilyon liraya kadar yükseldi. Bu kapsamda tapu işlemlerinden 120 ayda 560 trilyon, yargıdaki işlemlerden 142 trilyon, noter işlemlerinden 112 trilyon, pasaport işlemlerinden 260 trilyon, ticarit sicilinden 25 trilyon, yurt dışına çıkışlardan 55 trilyon lira harç toplandı.

Bu dönemde, telefon, cep telefonu, internet bağlantısı ve benzeri iletişim araçlarının kullanımından tahsil edilen özel iletişim vergileri 1.4 katrilyon lirayı bulurken, çeşitli işlemler üzerinden alınan özel işlem vergisinden 97 trilyon, şans oyunlarından 159 trilyon lira vergi tahsilatı yapıldı.

Dış ticaret üzerinden ise 13.6 katrilyon liralık vergi tahsil edildi. Söz konusu verginin 12.6 katrilyon liralık kısmını ithal edilen ürünlerden alınan KDV meydana getirirken, 1 katrilyonunu da gümrük vergisi ve diğer dış ticaret vergileri meydana getirdi.

SERVET VE GELİRDEN 21.2 KATRİLYON

Gelir ve servet üzerinden alınan vergilerde ise 21.2 katrilyon lirada kaldı. Bu kapsamda alınan vergisin 14 katrilyon lirasını gelir, 6 katrilyonunu kurumlar, 1.2 katrilyonunu da mülkiyet üzerinden alınan vergiler oluşturdu.

Türkiye`de dolaylı vergilerin payının son yıllarda önemli ölçüde artması hükümetlerin, vergi gelirlerini artırmak için başvurdukları yolların başında başta ÖTV olmak üzere dolaylı vergileri yükseltmelerinden kaynaklanıyor. Vergide yükün dolaylı vergilere verilmesi de kayıtdışı ekonominin yüksekliği ile açıklanıyor. Devletin kazanılırken vergilendiremediği kayıtdışı kazançları bu yolla vergileyerek vergi adaletini sağladığı ileri sürülüyor. Ancak dolaylı vergiler gelire bakılmaksızın uygulanması, kazancını saklama şansı olmadığı için yasal olarak öngörülen tüm gelir vergisini ödeyen kesimlerin vergi yükünün daha da ağırlaşmasına yol açıyor. Özellikle kayıtlı sektörde çalışan ücretliler, kayıtdışı sektörün büyüklüğü gerekçe gösterilerek uygulanan ağır dolaylı vergiler nedeniyle çifte vergilendiriliyor.