Her ücretli çalışanın bir de kaçağı var
Ankara Ticaret Odası tarafından hazırlanan ’Derin İstihdam Raporu’ Türkiye’de ücretli olarak çalışan herbir kişinin bir de kaçağının olduğunu ortaya koydu.
Rapora göre, SSK ve Bağ-Kur kapsamında kayıtdışı istihdam nedeniyle devletin yıllık kaybı 14 katrilyon lirayı buluyor
Ankara Ticaret Odası (ATO), SSK’ya kayıtlı işçi sayısının 5 milyon 582 bin olduğunu, buna karşılık 3 milyon 224 bin kişinin SSK çerçevesinde kayıtdışı çalıştığını belirtti.
DİE verilerine göre, Türkiye’de 20 milyon 811 bin kişi çalışıyor. SSK’ya kayıtlı olarak çalışması gereken 3 milyon 224 bin, Bağ-Kur’a kayıtlı çalışması gereken 3 milyon 675 bin kişi ve ücretsiz aile işçisi olarak çalışan 3 bin 836 kişi olmak üzere toplam 10 milyon 735 bin kişi kayıtdışında bulunuyor.
Devletin yıllık kaybı 14 katrilyon lira
Rapora göre, SSK ve Bağ-Kur kapsamında kayıtdışı istihdam nedeniyle devletin yıllık kaybı 14 katrilyon lirayı buluyor.
Kayıtdışılık nedeniyle sosyal güvenlik sisteminin her yıl artan oranlarda açık vermeye devam ettiği belirtilen raporda, son dört yılda sosyal güvenlik kurumlarının açıklarına ayrılan kaynağın 33.6 milyar doları aştığı vurgulanıyor.
Sosyal güvenlik kurumları için 2005 yılının da umut vermediği belirtilen raporda, 2005 yılı bütçesinde sosyal güvenlik kuruluşları için 22 katrilyon liralık ödenek öngörülüyor.
Türkiye’de asgari ücret ne kadar?
Rapora göre, Türkiye’de brüt asgari ücret 444 milyon 150 bin lira. Brüt ücret üzerinden 62 milyon lira SSK primi, 4 milyon 400 bin lira İşsizlik Sigorta Fonu, 56 milyon 600 bin lira gelir vergisi, 2 milyon 700 bin lira damga vergisi olmak üzere 126 milyon lira para kaynağında kesiliyor ve çalışanın eline 318 milyon lira geçiyor.
İşverenler ise işçi başına devlete 222 milyon lira prim ve vergi ödüyor. Türkiye’de çalışanın işverene maliyeti de 540 milyon lirayı buluyor.
Avrupa Birliği’nde asgari ücret ne kadar?
Şubat 2004 verilerine göre AB’ye üye 25 ülke arasında en düşük asgari ücret 119 euro ile Letonya’da uygulanıyor.
Bu ülkeyi 130 euro ile Litvanya, 149 euro ile Slovakya, 158 euro ile Estonya, 177 euro ile Polonya, 202 euro ile Macaristan izliyor.
Almanya, Avusturya, Danimarka, Finlandiya, İsveç, İtalya, Kıbrıs Rum Kesimi’nde ise asgari ücret uygulamıyor.
Rapora göre, 25 AB ülkesindeki asgari ücret miktarları şöyle:
Lüksemburg - bin 402 euro
Hollanda - bin 264 euro
Belçika - bin 233 euro
Fransa - bin 215 euro
İrlanda - bin 213 euro
Birleşik Krallıklar - bin 125 euro
Malta - 542 euro
Yunanistan - 504 euro
İspanya - 460 euro
Slovenya - 442 euro
Portekiz - 365 euro
Çek Cumhuriyeti - 207 euro
Macaristan - 202 euro
Polonya - 177 euro
Estonya - 158 euro
Slovakya - 149 euro
Litvanya - 130 euro
Letonya - 119 euro
Türkiye - 177 euro
Rapora göre, SSK kapsamında hala kayıtdışında bulunan 3 milyon 224 bin kişinin, Bağ-Kur kapsamına alınabilecek 3 milyon 675 bin kişinin kayıt altına alınması halinde, vergi, sigorta primi ve işsizlik sigortası primi olarak devlet, brüt yıllık asgari 13.9 katrilyon lira gelir elde edilebilecek.
Sosyal güvenlik kurumlarının açıkları 33.6 milyar dolardan fazla
Rapora göre, mevcut durum sosyal güvenlik kuruluşlarının iflas noktasına geldiğini gösteriyor. Son dört yılda sosyal güvenlik kurumlarının açıkları 33.6 milyar doları aştı.
2005 yılı bütçesinde 8.9 katrilyonu Emekli Sandığı’na, 6 katrilyonu SSK’ya ve 6.6 katrilyonu Bağ-Kur’a, 525 trilyonu da İşsizlik Sigortası Fonu’na verilmek üzere toplam 22 katrilyon liralık ödenek öngörülüyor.
Türkiye’de yaklaşık yüzde 50 oranında vergi yükü var
Güney Kore’de yüzde 13.6, ABD’de 15.5, Meksika’da 15.6, İsviçre’de 17.8, Avusturalya’da 23.1, Kanada’da 23.3, Japonya’da 24.2 olan vergi yüküne karşılık, Türkiye’de yaklaşık yüzde 50 oranında vergi yükü bulunuyor.
Rakamlara göre bir Türk çalışanı ve işvereni Güney Koreli’ye göre yaklaşık dört, ABD’liye ve Meksikalı’ya göre üç, Kanadalı ve Japona göre iki kat daha fazla vergi ödemek zorunda kalıyor.
Aygün: "Kayıtdışı istihdama ağır cezalar getirilmeli"
Kayıtdışı istihdamı tetikleyen en önemli nedenlerin başında yüksek prim ve vergilerin geldiğini belirten ATO Başkanı Sinan Aygün ise, işveren ve işçinin kayıt dışında kalarak daha yüksek gelir elde etmek için gizli mutabakat içinde olduğuna dikkat çekti.
Aygün, "vergi, sistemi kayıtdışına iterken, kayıtdışı kesimlerin genişlemesi de vergilerin ağırlaşmasına yol açıyor. Bu yüzden istihdamdan alınan vergi ve prim oranları aşağıya çekilmelidir. Kayıtdışı istihdama ağır cezalar getirilmelidir" dedi.
