Koç Holding ile Ordu Yardımlaşma Kurumu (Oyak) arasındaki ‘kârlılık' tartışmasına Hürriyet Gazetesi Yazarı Ege Cansen yeni bir boyut getirdi. Cansen dün ‘Oyak kapatılmalıdır' başlıklı yazısında, Oyak'ın özelleştirmelere aktif girişimci olarak katılmasını ‘Son derece sakıncalı bir yol' diye nitelendirdi.

Özel kişiliği haiz olmayan Oyak'ın söz konusu girişiminin serbest pazar ekonomisi ile çelişeceğini vurgulayan Cansen, “Bu ‘serbest pazar' ekonomisinin hukuksal ilke ve kurallarına uymaz. Dolayısıyla, ekonominin ve ülkenin bütününe zarar verebilir.” ifadelerini kullandı.

Aydınlık için Yurttaş Girişimi Platformu lideri Avukat Ergin Cinmen de Oyak'ın serbest piyasa ekonomisi içindeki yerinin sorgulanması gerektiğini dile getirdi. Ordu mensuplarının doğal üyesi olduğu bir şirketin ticaret ile uğraşmasının yanlış anlamalara sebebiyet verebileceğine dikkat çeken Cinmen, “Ülke için kritik kararların alındığı Milli Güvenlik Kurulu'nun üyesi olan generallerin aynı zamanda bir ticari işletmenin yönetim kurulunda olması çelişki arz ediyor.” dedi.

Oyak'ın yönetim yapısından Türkiye Emekli Astsubaylar Derneği de rahatsız. Sermayesinin yüzde 60'ı astsubay maaşlarından yapılan kesintiyle oluşturulmasına rağmen yönetimde temsil edilmemekten yakınan dernek üyeleri, konuyu mahkemeye götürdü. Dernek Başkanı Mustafa Erol, haksızlığın giderilmesi için gerekirse Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne çıkacaklarını dile getiriyor.

‘İşlevi Emekli Sandığı ile aynı’

Oyak Genel Müdürü Coşkun Ulusoy'un “Sabancının elinde 4 dönüm, Koç'un elinde 2 dönüm, Oyak'ın elinde bir dönüm tarla var. Biz bir dönüm tarlayla iki güzide kuruluşumuzu geride bırakıyoruz.” sözleriyle başlayan tartışma büyüyor. Açıklamaya ilk cevap Koç Holding üst yöneticisi Bülent Özaydınlı'dan geldi. “Elmalarla armutları karıştırmayın.” diyen Özaydınlı, “Gelirleri farklı şekilde hesaplanan kurumların karşılaştırılması için tüm verilerin şeffaflıkla ortaya konulması gerekir.” tespitini yapmıştı. İki grup arasındaki söz düellosunun yankıları sürerken Hürriyet Gazetesi ekonomi yazarı Ege Cansen'in dün konuyu ele alan köşe yazısı dikkat çekti.

Cansen, yazıyı 1962 yılında Cumhuriyet Gazetesi için kaleme aldığını; ancak o zamanki yönetim tarafından girilmeyen yazısını dün yeniden yayına vermeyi kararlaştırdığını açıkladı.

27 Mayıs darbesinin ürünü Oyak'ın Emekli Sandığı ile aynı işlevi yerine getiren kuruluşlar olması itibarıyla kaynak israfına ve haksızlıklara yol açacağını düşündüğünü dile getiren Cansen, “Ben, silahlı kuvvetlerin kurumsal kimliğinin ve yönetimde rol alacak emekli veya muvazzaf subayların adının, haklı veya haksız, iş hayatının kaçınılmaz şaibelerine bulaşmasından endişeliydim.” ifadelerini kullandı.

Cansen, Oyak'ın geçmişte uyguladığı pasif ortak rolünü terk ederek özelleştirme ihalelerinde atılgan bir girişimci rolüne soyunduğunu vurguladı.

Cansen, “Bu girişim ekonominin ve ülkenin bütününe zarar verebilir. Benzeri sakıncalar, TOBB gibi yarı-kamu kuruluşların önderliğinde özelleştirme ihalelerine katılma teşebbüsleri için de geçerlidir.” dedi.

Maaşlarından yapılan kesintilerle ayakta duran Oyak'ın yönetiminde bulunmak için mücadele veren emekli astsubaylar, Ankara 19 Asliye Hukuk Mahkemesi'nde dava açtılar. Emekli Astsubaylar Derneği, mahkemenin davayı reddetmesinin ardından temyize gitti.

Dernek Başkanı Emekli Kıdemli Başçavuş Mustafa Erol, iç hukuk yollarından sonuç alamamaları durumunda haklarını Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde arayacaklarını söyledi.

Derneğin avukatlarına göre, 205 sayılı Oyak Kanunu Anayasa'nın eşitlik ilkelerine apaçık aykırılık teşkil ediyor. Kanunun bazı maddelerinin belli bir grup üyenin kurumun yetkili kurullarında görev almasını engellediğine işaret eden avukatlar, emekli üyelerin temsili konusunda da sıkıntı yaşandığını belirtiyor. Özel hukuka tabi Oyak'ın Ticaret/Şirketler Hukuku'nun temsil ilkelerine aykırı davrandığını öne süren avukatlar, bu yüzden söz konusu maddelerin Anayasa'ya aykırılık teşkil ettiğini kaydediyor.

Başka bir noktaya vurgu yapan Aydınlık İçin Yurttaş Girişimi Platformu lideri Avukat Ergin Cinmen ise Oyak Kanunu'nun 37. maddesine dikkat çekiyor. Maddede, ‘Kurumun her çeşit malları ile gelir ve alacaklarının, devlet malları hak ve rüçhanlığına sahip olduğu ve bunlara karşı suç işleyenlerin, devlet mallarına suç işleyenler gibi muameleye tabi tutulacakları' belirtiliyor.

Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarının doğal üyesi olduğu bir şirketin sadece ticari bir işletme olamayacağını dile getiren Cirmen, şunları söyledi:

“Oyak Genel Müdürü Coşkun Ulusoy, Türkiye'de binlerce şirketin battığı ekonomik krizi önceden öngördüklerini ve döviz alarak krizden muazzam kârlar elde ettiklerini açıkladı. Milli Güvenlik Kurulu'nun asker üyelerinin de mensubu olduğu bir şirketin ülke güvenliğiyle ilgili en mahrem kararların alınması ve hatta muhtemel krizleri de önceden görmesi tabii ki mümkündür. Bu şirket, liberal ekonomilerde asla görülmeyecek bir örnektir.”

Zaman gazetesi, Oyak'a ait Oyakbank'ın haksız rekabete yol açtığı yönündeki iddiaları dün gündeme getirmişti. Haberde, Oyakbank'ın Oyak yönetimini devreye koyarak, bütün askeri birliklerdeki subay, astsubay, erler ve sivil personelin maaş ödemelerinin kendi üzerinden yapılmasını sağlaması ele alınmıştı.

Oyakbank’ın bu davranışı karşısında şikayetini dile getiren üst düzey bir banka yöneticisinin “Tugay komutanı bir dostum kısa bir süre önce arayıp artık bizimle çalışamayacaklarını, karargahtan bu konuda kendisine baskı yapıldığını söyledi. Bankacılık sektöründe yarım asırdır uluslararası standartlarda hizmet veriyoruz. Oyunu kuralına göre oynamak gerekiyor.” açıklamasına yer verilmişti.

1961 yılında yardım sandığı olarak kuruldu, bünyesinde 29 şirket barındırıyor

Hizmet sektörü

Oyak Renault ve Mais: 1968 yılında Oyak tarafından kurulan şirket, Renault otomobillerinin Türkiye genel distribütörü. Renault otomobillerinin ithalatını da gerçekleştiren Mais, yedek parça ve servis güvencesini de sağlıyor.

OMSAN Lojistik: 1978 yılında bir Oyak iştiraki olarak kurulan OMSAN Lojistik AŞ, kara, deniz, demiryolu ve hava kombine taşımaları gerçekleştiren lojistik şirketi olarak faaliyet gösteriyor.

ETİ Pazarlama ve Sanayi AŞ: Oyak'ın 1982 yılında iştirak ettiği Eti Pazarlama; Eti Gıda AŞ ve Tam Gıda AŞ fabrikalarında üretilen bisküviler, kekler, krakerler, çikolatalı ürünler, kremalılar, spesiyaller ve sağlık ürünlerinin yurtiçi ve yurtdışı pazarlarda satış ve pazarlamasını gerçekleştiriyor

Oyak İnşaat AŞ:1982 yılında Oyak tarafından kurulan şirket, konut, hastane, sanayi yapıları, turizm tesisleri, askeri tesisler gibi yapıların proje, inşaat ve montaj işlerini taahhüt ediyor.

Oyak Teknoloji Bilişim ve Kart Hizmetleri AŞ: Sümerbank'ın 2001 yılında Oyak tarafından satın alınması ile Oyak bünyesine geçti. Şirket, Şubat 2002'de Oyak Teknoloji Bilişim ve Kart Hizmetleri A.Ş. adı altında yeni bir misyon ve kimlik ile yapılandırılarak Oyakbank bünyesinde faaliyet göstermeye başladı

Oyak Savunma ve Güvenlik Sistemleri AŞ: 2000 yılında Oyak tarafından kurulan şirket, Oyak ve Oyak Grubu şirketleri ile hizmet arayışı içinde olan yerli ve yabancı işletmelere; güvenlik, para-değerli evrak ve değerli mal nakli konularında hizmet veriyor.

Oyak Pazarlama: Hijyen ve turizm sektöründe hizmet veriyor.

Oytaş: Şirketin müşterilerine verdiği hizmetler, dış ticarette yoğunlaşıyor.

Oyak Konut: İnşaat projeleri yürütüyor.

Sanayi grubu

Tukaş Gıda: Manisa'nın Turgutlu, İzmir'in Torbalı ve Balıkesir'in Manyas ilçelerinde 4 fabrikası var. Salça, sebze-meyve konserve, ketçap, hazır yemek, turşu, bal, reçel, zeytin, garnitür, mayonez, sos ve toz ürün gruplarında yaklaşık 280 çeşit ürünü bulunuyor. Markanın ürünleri pazarda önemli bir paya sahip.

Hektaş Ticaret AŞ: Tarım ve veteriner ilaçları üretimi, ithali ve pazarlamasını yapıyor.

İsken: Enerji sektöründe önemli projelere imza atıyor.

Oyak Enerji: Enerji sektöründe faaliyet gösteriyor.

Adana, Bolu, Ünye, Mardin, Elazığ ve Oysa çimento fabrikaları.

Oyka Kâğıt Ambalaj: Kâğıt üretimi yapıyor.

Oyak Renault: Türkiye’nin en büyük otomobil üreticisi.

Tam Gıda: Gıda sektöründeki diğer şirketleri kapsıyor.

Oyak Beton: Hazır beton üretiminde öne çıkıyor.

Finans ve sigortacılık
Oyakbank
Oyak Anker Bank
Axa-Oyak Holding
Oyak Yatırım Menkul Değerler
Halk Leasing
Oyak Emeklilik

NOT: Oyak, 1 Mayıs 1961'de özel bir kanunla kuruldu. Kurum Damga, Kurumlar ve Gelir Vergisi gibi kalemlerden muaf tutuluyor.