İhale kanununa 17. tırpan
Meclis’te Kamu İhale Kanunu’nda değişiklik yapılmasını öngören tasarı kabul edildi. Tasarının görüşmeleri sert tartışmalara sahne oldu. Hükümetin, yasada sık sık yaptığı değişikliklerle giderek daha fazla kuruluşun ihalelerini denetim dışına çıkardığı ileri sürüldü.
CHP Zonguldak Milletvekili Ali Koçal’ın, AKP’lilere yönelik ‘ihale takipçiliği’ sözleri kavgaya yol açtı. Gerginlik nedeniyle birleşime ara verildi. Yasada şu önemli değişiklikler oldu:
1. Kurul üyeleri, görevden ayrılmaları durumunda kazanılmış haklarına uygun bir kadroya atanıncaya kadar maaş almaya devam edecek. Bu kapsamdaki ödemeler, 3 ayı geçemeyecek.
2. “Kurum gerekli gördüğü takdirde, bu kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık bulunduğuna ilişkin iddiaları da inceler ve sonuçlandırır” şeklindeki düzenleme yasadan çıkarıldı. Böylece KİK’in resen inceleme yetkisi elinden alınmış oldu.
3. Kurul kararları, yerindelik denetimine tabi tutulamayacak. CHP’liler görüşmeler sırasında bu değişiklik nedeniyle kurum kararlarının idare mahkemesine taşınamayacağını öne sürdü.
Parayla ders serbest
4. Kurul üyeleri telif ücreti karşılığı bilimsel yayın yapabilecek, ücret karşılığı ders verebilecekler. (CHP’liler, bunun Kurul üyelerine rüşvet vermenin yolunu açacağını ve kılıf hazırlayacağını savundu.)
5. Kamu İhale Kanunu kapsamında sağlık hizmeti veren tüm idareler, birbirlerinden mal ve hizmet alabilecekler.
6. TÜBİTAK’ın Ar-Ge amaçlı alımlarıyla, savunma, güvenlik ve istihbaratla ilgili alımlar kapsam dışında olacak.
7. Devlet Malzeme Ofisi, Et-Balık ve Makine Kimya’nın alımları kapsam dışı olacak.
8. Savunma, güvenlik, insani yardım gibi durumlarda ortaya çıkabilecek acil ihtiyaçlar için önceden güvenceler alınmasına olanak sağlayan anlaşmalar veya sözleşmeler yapılarak, mal ve hizmet alımı yapılabilecek.
9. Belli istekliler arasında ihale usulü ve açık ihale usulüyle yapılacak ön ihaleler, Resmi Gazete yerine Kamu İhale Bülteni’nde ilan edilecek.
İlan edilmeyecek alımlar...
10. İdarenin 50 bin YTL’ye kadar olan alımlarıyla, afet, salgın hastalık, can kaybına yol açacak olaylar veya savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması halinde yapılan alımlar için ilan yapılmayacak. En az 3 istekli davet edilerek yeterlik belgelerini ve fiyat tekliflerini birlikte vermeleri istenecek.
11.
Stoklanması ekonomik olmayan veya acil durumlarda kullanılacak ilaçlar doğrudan sağlanabilecek.
Denetim yetkisi daraldı
Şikâyet başvurusunda bulunanlardan, mal ve hizmet alımı ihalelerinde; yaklaşık maliyeti 500 bin YTL’ye kadar olanlarda bin YTL, 500 bin ile 1 milyon YTL arasında olanlarda 2 bin YTL, 1 milyon YTL ve üzerinde olanlarda 3 bin YTL alınacak.
İhale Kanunu’nda yapılan önemli değişiklikler
Kamu İhale Kanunu (KİK) çıkarıldığı 2002 yılından bu yana toplam 16 kez değiştirildi. 17. değişikliğin görüşmeleri sürüyor. Değişiklikler ihale sisteminde köklü yeniliklere yola açarken, bazıları da kurumlara bir defaya mahsus muafiyet tanımak için çıkarıldı.
KİK, 2003’te 2, 2004’te 3, 2005’te 2 kez, 2007’de ve 2008’de 4’er kez olmak üzere toplam 15 kez değiştirildi. Yasada yapılan önemli değişiklikler şöyle:
1 - İlk değişiklik, 12 Haziran 2002’de 4761 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’la gerçekleştirildi. Sermayesinin yarıdan fazlası kamuya ait olmayan kuruluşların KİK’e tabi olma zorunluluğu kaldırıldı.
Büyük tırpan
2 - 30 Temmuz 2003’te, ticari ve sınai amaçla faaliyette bulunan kuruluşların doğrudan üretime yönelik alımları kapsam dışına alındı. Başka bir ifade ile enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon sektöründe faaliyet gösteren kuruluşların alımları Kurul denetimi dışına çıktı. Belli tutardaki ihalelerin pazarlık usulü ile yapılması ve ilanının mahalli gazetelerde yapılması olanağı getirildi. Bu gelişme kurulun yetkisine en büyük tırpan oldu.
3 - 12 Aralık 2003’teki değişiklikle Türk ve yabancı avukatlardan hizmet alımları yasa dışına çıkarıldı.
4 - Özelleştirme ihalelerine danışmanlık yapacak firmalardan alınacak hizmetler de kapsam dışı yapıldı.
5 - 14 Temmuz 2004’te kültür varlıklarının rölöve, restorasyon, restitüsyon, çevre düzenleme projeleri, muhafaza, nakil işleri ve kazı çalışmalarına ilişkin mal ve hizmet alımları yasa dışına çıkarıldı.
6 - Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun’un 3 Mart 2005’te yürürlüğe girmesiyle ihale mevzuatında 7 kez değişiklik yapılmış oldu. Deniz çevresinin zararlı maddelerle kirlenmesine neden olan acil durumlarda çıkılacak ihaleler kapsam dışına çıktı.
TPAO kapsam dışı
7 - Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile (Aralık 2005) TPAO’nun denizlerde petrol ve doğalgaz arama faaliyetleriyle ilgili mal ve hizmet alımlarında parasal limit şartı aranmayacağı hükme bağlandı.
8 - 2007 yılında Futbol Müsabakalarında Müşterek Bahisler Tertibi Hakkında Kanun, Gelir Vergisi Kanunu, Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Kamu İhale Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun çıkartılarak ihale mevzuatında yeni bir daraltma yapıldı.
BOTAŞ’ın gaz ithalatı
9 - 26 Nisan 2007’deki değişiklikle idarenin arsa temini, mülkiyet ve kamulaştırma işlemlerinin tamamlanması şartının, baraj ve büyük sulama, içmesuyu isale hattı, enerji nakil hattı, trafo, trafo merkezleri, şalt tesisleri, kaptajlar, su depoları, karayolu, liman ve havaalanı, demiryolu, petrol ve doğalgaz boru hattı projelerinde aranmayacağı hükme bağlandı. Böylece bu ihalelerin tamamı kapsam dışına çıktı.
10 - Ocak 2008’de Tanık Koruma Kanunu ile yapıldı. Düzenleme ile tanıkların korunması için yapılacak alımlar kamu ihale mevzuatı dışına çıkarıldı.
11 - 27 Şubat 2008’de yasaya tabi olmayan Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün ihalelerinde Maliye ve Kamu İhale Kurumu’nun görüşünün alınması şartı getirildi.
12 - 26 Mayıs 2008’deki değişiklikle Türkiye İş Kurumunun hizmet alımlarında ihale komisyonu kurma ve yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edimesi imkânı getirildi.
13 - 26 Temmuz 2008’deki değişiklikle BOTAŞ’ın spot sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) alımları, -ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç- kanuna dışına çıkarıldı.
