Hazine Müsteşarı İbrahim Halil Çanakçı, IMF İcra Direktörleri Kurulu'nun onaylayarak 1.9 milyar dolarlık kredi dilimini serbest bıraktığı Niyet Mektubuyla merkezi yönetim ve sosyal güvenlik kuruluşlarının faiz dışı harcamalarına üst sınır getirildiğini açıkladı. Üst sınır eylül itibariyle 123.3 milyar YTL, aralık sonu itibariyle de 168.6 milyar YTL olarak belirlendi. 

Çanakçı ve Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Erdem Başçı Ekonomi Muhabirleri Derneği üyeleriyle sabah kahvaltısında biraraya geldi. Çanakçı ve Başçı, niyet mektubuna ilişkin değerlendirmelerde bulundu. 

Çanakçı, niyet mektubunun birkaç temel işlevi bulunduğunu belirterek, bunlardan ilkinin izlenecek politikaların hem ulusal hem de uluslararası kamuoyuna deklarasyonu, ikincisinin de stand-by düzenlemesi kapsamında IMF'yle gözden geçirmelerin tamamlanmasına ilişkin bir belge niteliği taşıdığını açıkladı. Çanakçı, büyümede yılın ikinci yarısında bir yavaşlama beklendiğini, ancak dış talebin büyümeye katkısının da önemli ölçüde iyileşmesini öngördüklerini belirterek, "Dolayısıyla büyüme performansı iç taleple dış talep katkılarının etkinleşmesi sonucu ortaya çıkacak. Ancak bizim programda öngördüğümüz yüzde 5'lik büyüme varsayımımızı koruyoruz. Bu hedefin öngörülebilir olduğunu ifade ediyoruz" diye konuştu. 

Hem iç talepteki yavaşlama hem de döviz kurlarındaki gelişmelerin bu yıl için cari işlemler açığının geçin yıla göre istikrar kazanmasını sağlayacağını söyleyen Çanakçı, "Geçen yıl cari işlemler açığının GSMH'ye oranı yüzde 6.4 olarak gerçekleşti. Bu sene başındaki öngörüler cari açık milli gelir oranının yüzde 7'nin biraz üzerine çıkabileceğini gösteriyordu. Ancak bu son gelişmelerden sonra yaptığımız projeksiyonlar, cari açık milli gelir oranının geçen yılki düzeyinde kalacağı, yani yüzde 6.5'in biraz altında biraz üstünde kalabileceği yönünde" dedi. 

İZLENEN DÖRT TEMEL PARAMETRE 

Niyet mektubunda maliye politikası alanında yer alan hedefler konusunda bilgi veren Çanakçı, maliye politikasına ilişkin olarak 4 temel parametrenin izlendiğini bildirdi. Çanakçı, bunlardan ilkinin toplam kamu kesimi faiz dışı fazlası (FDF), ikincisinin KİT'ler hariç FDF, üçüncüsünün toplam kamu kesiminin genel dengesi, dördüncüsünün ise sosyal güvenlik kuruluşlarının toplam açığı olduğunu kaydetti. Çanakçı, bu dört parametreden toplam kamu kesiminin genel dengesinin endikatif hedef, diğerlerinin ise performans kriteri olduğunu kaydetti. Çanakçı, 2005 yılına ilişkin olarak toplam kamu kesimi FDF'si ile KİT hariç FDF'de ve sosyal güvenlik kuruluşlarının toplam dengesi de hedeflerin bir miktar gerisinde kalındığını bildirdi. Toplam FDF'de yaklaşık 2.1 milyar YTL, KİT hariç FDF'nin ise hemen hemen aynı düzeyde gerçekleştiğini belirten Çanakçı, sosyal güvenlik kuruluşlarının toplam dengesinde de yaklaşık 2 milyar YTL'lik bir sapma ortaya çıktığını kaydetti. Çanakçı, "Öngörümüz 21.5 milyar YTL'ydi, gerçekleşmesi 23.4 milyar YTL oldu" dedi. Çanakçı, sosyal güvenlik kuruluşlarının açıklarının harcamalardaki sapma, KİT'lerde de özellikle TMO'nun öngörülenden fazla alım gerçekleştirmesi nedeniyle hedeflerin biraz gerisinde kalındığını kaydetti. 

Çanakçı, endikatif hedef olan toplam dengede öngörülenin çok ötesinde bir performans yakalandığın, konsolide kamu sektörünün toplam açığının yaklaşık 19.6 milyar YTL olarak öngörüldüğünü, bunun gerçekleşmesinin ise 4.2 milyar YTL olduğunu, yaklaşık 15.5 milyar YTL'lik bir performans yakalandığını, FDF'nin ise yüzde 6.2 düzeyinde gerçekleştiğini kaydetti. Çanakçı, "2005 yılına ilişkin özellikle FDF hedeflerinde bir miktar sapma olmasını çok olumsuz, negatif bir gelişme olarak da değerlendirmemek lazım. 2005 yılı geride kaldı, ikincisi sapmaya yol açan unsurları bu yıl zaten ortadan kaldırmak için gerekli önlemleri almış olduk. Onların tekrarlanmamasına yönelik önlemleri hayata geçirmiş olduk" diye konuştu. Çanakçı, son üç yıllık ortalama FDF de ise yüzde 6.5'in tutturulduğunu kaydetti. Çanakçı, Hazine açısından toplam dengenin önemli olduğunu ifade etti. 

2006 YILI HEDEFLERİ 

Çanakçı, 2006 yılında konsolide bütçe tanımından merkezi yönetim bütçe tanımına geçildiğini anımsatırken, bu kapsamda konsolide kamu sektörü için belirlenen hedefin 7.6 milyar YTL, gerçekleşmesinin ise 9.9 milyar YTL düzeyinde bulunduğunu ve performansın yaklaşık 2.3 milyar YTL düzeyinde gerçekleştiğini ifade etti. KİT hariçte ise hedefin 7.3 milyar, gerçekleşmenin 8.1 milyar, performansın 0.7 milyar YTL olduğunu, toplam dengede ise endikatif hedefin 3.6 milyar YTL'lik açık, gerçekleşmenin ise 0.6 milyar YTL'lik fazla, performansın ise 4.2 milyar YTL olduğunu belirten Çanakçı, ilk çeyrek için belirlenen performans kriterlerinin ve endikatif hedeflerin tutturulduğunu kaydetti. Çanakçı, merkezi yönetim bütçesinin ocak-haziran itibariyle faiz dışı fazlasının 20.6 milyar YTL, düzeyinde gerçekleştiğini, hedefin ise 17.7 milyar YTL, performansın ise 2.9 milyar YTL olduğunu bildirdi. 

ÜST SINIR 

Çanakçı, sosyal güvenlik kuruluşlarına yapılan transferler hariç merkezi yönetim bütçesindeki faiz dışı harcamalar ve sosyal güvenlik kuruluşlarının faiz dışı harcamalarına ilişkin bir üst sınır getirdiklerini açıkladı. Sosyal güvenlik kuruluşlarının prim borçlarına getirilen ödeme kolaylığı nedeniyle öngörülerin üzerinde gelir elde edeceğine ve bütçeden transfer miktarının azalacağına işaret eden Çanakçı, bunun merkezi yönetim bütçesinde ortaya çıkacak olanağın başka harcamalarda kullanılmaması amacıyla getirdiklerini söyledi. Çanakçı, "Kendi kendimizi biraz daha sıktık açıkçası" diye konuştu. 

Sosyal güvenlik kuruluşlarıyla ilgili üst sınırın 4.5 milyar YTL olduğunu kaydeden Çanakçı, sosyal güvenlik kuruluşlarının toplam açığıyla ilgili olarak 24.3 milyar YTL'lik bir transfer öngörüldüğünü anlattı. Çanakçı, "Açıkçası biz bunun 1-2 milyar YTL civarında daha düşük gerçekleşebileceğini öngörüyoruz" diye konuştu. 

Çanakçı, merkezi yönetim ve sosyal güvenlik kuruluşlarının faiz dışı harcamaları için getirilen üst sınırın eylül ve aralık ayları için konulduğunu anımsatırken, eylül itibariyle bunun 123.3 milyar YTL, aralık sonu itibariyle de 168.6 milyar YTL olarak belirlendiğini bildirdi. Çanakçı, şu ana kadar faiz dışı fazla hedefinde kriterlerin üzerinde bir performans gösterdiklerini kaydetti. Çanakçı, harcamalara tavan getirilmesinin nedenlerini ise şöyle açıkladı: 

"Bizim gelirlerimizde özellikle bütçe tarafından baktığımızda, bazı dolaylı vergilerde ve vergi gelirlerinde öngörülenden daha iyi bir performans söz konusu. Sosyal güvenlik kuruluşlarında da taksitlendirmeden dolayı daha başarılı bir performans var. Bu performans yılın ikinci yarısında da devam ederse ki biz devam edeceğini öngörüyoruz. Harcamalar üzerine tavan getirdiğimiz zaman FDF'nin yüzde 6.5'in üzerine çıkma ihtimali oldukça yüksek. Sosyal güvenlik kuruluşlarının açığının da yüzde 4.5'in altında kalabilme ihtimalini ortaya çıkartıyor." 

IMF HEYETİ EYLÜL YA DA EKİMDE ÇAĞRILACAK 

Çanakçı, IMF heyetinin eylül ayının ikinci yarısı ya da ekim başında bir sonraki gözden geçirme için Türkiye'ye davet edilebileceğini söyledi. Çanakçı, bu tarihin yaklaşık bir tarih olduğunu da kaydetti. 

Çanakçı, bazı performans kriterlerinin yerine getirilmediği için Niyet Mektubunda "af dileme" yönünde bazı ifadelerin bulunduğunun anımsatılması üzerine, bunların başarıları gölgelemeyeceğini söyledi. Türkiye'nin bu hedefleri zaten kendisinin koyduğunu anımsatan Çanakçı, "Biraz hırslı davranmış olabiliriz" dedi. 

4.5 MİLYAR YTL'LİK TASARRUF 

Çanakçı, 4.5 milyar YTL'lik tasarrufun alt kalemlerini de açıkladı. Söz konusu tasarrufun 2.1 milyar YTL'sinin sağlık harcamalarıyla ilgili düzenlemelerden elde edileceğini ifade eden Çanakçı, 1.3 milyar YTL'lik ödeneğe bütçede bazı kalemlerde sapma yaşanabileceği düşüncesiyle blokaj konulduğunu bildirdi. Blokaj, yatırım, diğer cari harcamalar ve cari transferler ödeneklerine uygulanacak. Çanakçı, ayrıca kurumlar vergisinde yapılan düzenlemenin ardından gelirlerde bir sapma beklediklerini belirtirken, bunun da öngörülerin üzerinde gerçekleşmesi olasılığı dolayısıyla 1.1 milyar YTL'lik bir blokaj daha getirdiklerini kaydetti. Çanakçı, yedek ödenekleri blokaja tabi tuttuklarını da açıkladı. 

Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Erdem Başçı ise Niyet Mektubuyla, net uluslararası rezervlere ilişkin performans kriterlerinin de belirlendiğini belirterek, böylelikle MB'nin piyasaya müdahalelerine sınırlama getirildiğini kaydetti. 

Başçı, cari işlemler açığının finansmanına ilişkin olarak "finanse edildiği sürece sorun yok" yönünde bir ifadelerinin olmadığını belirterek, bu konuda herkesin hesabını iyi yapmasını istediklerini söyledi. 

Erdem Başçı, son aylarda piyasalarda yaşanan dalgalanmanın vatandaşlar arasında "kriz" olarak değerlendirildiğinin anımsatılması üzerine, "Bizde öyle bir intiba yok. Bizim herhangi bir kaygımız yok. Vatandaşın kaygısı olduğunu da düşünmüyorum" diye konuştu.