İşsiz tüketemiyor!

2006 yılında kişi başına tüketim harcamasının en fazla olduğu bölge İstanbul, en az olduğu bölge Güneydoğu Anadolu Bölgesi oldu. İstanbul’da yaşayan bir kişi bir yılda, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yaşayan bir kişinin harcadığının 3 katı kadar harcama yapıyor.

Ankara Ticaret Odası’nın (ATO) Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tüketim harcamaları anket sonuçlarını ve nüfus projeksiyonlarını kullanarak hazırladığı “Bölge Bölge Tüketim” raporu, kişi başına düşen tüketim harcamalarındaki bölgesel farklılığı gözler önüne serdi.

İSTANBUL, GÜNEYDOĞU’DAN 3 KAT FAZLA HARCIYOR

ATO’nun raporuna göre, ülke genelinde bir kişi 2006 yılında ortalama 3 bin 560 YTL tutarında tüketim harcaması yaparken, Güneydoğu Anadolu’da yaşayan bir kişi bin 660 YTL, İstanbul’da yaşayan bir kişi 5 bin 190 YTL harcamada bulundu.

Diğer bir ifade ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yaşayanların kişi başına yaptıkları ortalama tüketim harcaması, İstanbul’da yaşayan bir kişinin yaptığı harcamanın üçte birine bile ulaşamadı.

Bu değerler ile kişi başına düşen tüketimde 12 istatistiki bölge içinde İstanbul ilk sıraya yerleşirken, “Gaziantep, Adıyaman, Kilis, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Batman, Şırnak, Siirt” illerinden oluşan Güneydoğu Anadolu son sırada yer aldı.

Raporda, Türkiye’de bölgesel farklılıkların ortadan kaldırılması için eğitime özel bir önem verilmesi gerektiği belirtilirken, eğitim harcamalarında da bölgeler arasında derin uçurumlar bulunduğuna dikkat çekildi.

2006 yılında, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde kişi başına en az harcamanın eğitime yapıldığı belirtildi. Bölgede kişi başına düşen harcamanın sadece yüzde 1.1’inin eğitime ayrıldığı, İstanbul’un eğitim harcamasının yüzde 16’sı kadar harcama yapıldığı bildirilerek, insana yatırımda iki bölge arasındaki farkın 6.4 kata ulaştığı açıklandı.

İstanbul ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi arasında gıda harcamalarındaki farkın ise 1.7 kat olarak gerçekleştiği, Güneydoğu Anadolu’nun, İstanbul’un yüzde 59’u kadar gıda harcaması yaptığı ifade edildi.

AZ İSTİHDAM AZ TÜKETİM

Rapora göre, 2006 yılında istihdam oranının en düşük olduğu bölge Güneydoğu Anadolu oldu. İstihdama katılım oranı ülke genelinde yüzde 43.2 olarak gerçekleşirken, bölgede sadece yüzde 29.6 düzeyinde oldu. Çalışma imkanlarının olmaması, yapılan tüketimin de buna paralel olarak az olmasına yol açtı.

Kişi başına tüketimin en az olduğu ikinci bölge olan Ortadoğu Anadolu Bölgesi’nde de aynı yapı gözlendi. “Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli, Van, Muş, Bitlis ve Hakkari” illerini kapsayan bölgede kişi başına yıllık ortalama tüketim harcaması 2 bin 70 YTL oldu. Bir başka deyişle bölgede yaşayan bir kişi, Türkiye'deki ortalama tüketimin yarısından biraz fazla harcama yaptı. Bölge istihdama katılımda da yüzde 38 ile en düşük ikinci bölge oldu.

İŞSİZ TÜKETEMİYOR

Tüketimin en az olduğu her iki bölgede işsizlik oranları Türkiye ortalamasının üzerinde seyretti. 2006 yılında işsizlik oranının en yüksek olduğu bölge yine Güneydoğu Anadolu oldu. İşsizlik oranı yüzde 14 ile yüzde 9.9 olan genel ortalamanın 4.1 puan üstünde gerçekleşti.

Tüketim ve istihdama katılım oranı sıralamasında sondan ikinci olan Ortadoğu Anadolu Bölgesinde de işsizlik oranı yüzde 11.3 ile genel ortalamanın üzerinde hareket ederken, bölge yüksek işsizlik sıralamasında dördüncü sırada yer aldı.

EGE BÖLGESİ BİR BASAMAK GERİYE

Gelişmişlik sıralamasında ilk beşte yer alan bölgelerin, kişi başına düşen tüketimde de Türkiye ortalamasının üzerinde harcama yapan bölgeler olduğu belirtilerek, İstanbul, Batı Anadolu, Batı Marmara bölgelerinde tüketim ve gelişmişlik sıralamaları birebir aynı gerçekleşirken, gelişmişlikte üçüncü sırada yer alan Ege’nin, Doğu Marmara ile yer değiştirerek, tüketimde dördüncü sıraya yerleştiği kaydedildi. Kişi başına en fazla tüketimin yapıldığı ikinci bölgenin ise 4 bin 320 YTL ile, gelişmişlik sıralamasında da ikinci sırada yer alan ve “Ankara, Konya, Karaman” illerini içeren Batı Anadolu Bölgesi olduğu açıklandı. Kişi başına düşen harcamaları Türkiye ortalamasının altında gerçekleşen bölgeler de Akdeniz, Doğu Karadeniz, Batı Karadeniz, Orta Anadolu, Kuzeydoğu Anadolu, Ortadoğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu oldu.

EN ÜSTTEKİLER KONUTA HARCIYOR

Gelişmişlik liginin alt sıralarında yer alan üç bölge hariç, tüketim harcamaları içinde konut için yapılan harcamaların ilk sırayı aldığı, bunu gıda ve ulaştırma harcamalarının takip ettiği belirtilen raporda, şu ifadelere yer verildi:

“Türkiye genelinde kişi başına düşen her 100 YTL’lik harcamanın 27.2 YTL’si konuta, 24.8 YTL’si gıdaya ve 13.1 YTL’si ulaştırma harcamalarına ayrıldı. Gelişmişlik sıralamasında en sonda yer alan Kuzeydoğu Anadolu, Ortadoğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri ancak temel gereksinimlerine harcama yapabildi. Bu bölgelerde kişi başına yapılan harcamanın en büyük bölümü gıda harcamalarına ayrıldı. İstanbul’da tüketim harcamalarının yaklaşık beşte biri gıda için yapılırken, bu üç bölgede harcamanın üçte biri gıda harcamalarına ayrıldı. Konut ve ulaştırma harcamaları da sırasıyla ikinci ve üçüncü sıraya yerleşti."

AYGÜN: "GERİ KALMIŞ BÖLGELERE YATIRIMLAR ARTTIRILSIN

ATO Başkanı Sinan Aygün, rapora ilişkin değerlendirmesinde diğer ekonomik göstergelerde olduğu gibi tüketim harcamalarında da bölgesel farklılığın yoğun olarak kendini gösterdiğini belirterek, “Son yıllarda yaşanan büyüme, bölüşüm ilişkilerini iyileştirmedi, bölgesel farklılıkları hiçbir göstergede azaltmadı” dedi. Aygün, şunları kaydetti:

“Yatırım, üretim ve çalışma olanaklarının düzgün dağıtılmaması gelişmemişlik sorununu yaratıyor. Refahı tüm bölgelere eşit olarak dağıtmak durumundayız. Bölgesel refahı artırmak için geri kalmış bölgelere olan yatırımları bir an önce artırmalıyız.”