Kriz dünyanın kasası İsviçre'yi de salladı

Bankaları ekonomisinden daha büyük olan İSviçre küresel kriz karşısında süngü indirdi. Ülke son 4 yılın en kötü büyüme performansını gösterirken dolar milyarderlerinin de servetleri gün geçtikçe eriyor.

Yirminci yüzyılın büyük bir bölümünde açık ara ile Avrupa'nın en refah ülkesi olan İsviçre'de 1990'lı yıllardan itibaren yavaşlayan ekonomi, küresel krizin de etkisiyle durma işaretleri veriyor. İsviçre Ekonomik İşler Bakanlığı, 4 Aralık'ta yaptığı açıklamada gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYİH) yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 0,3, yıllık bazda ise yüzde 1,6 büyüdüğünü bildirdi. 2004'ün üçüncü çeyreğinden bu yana en kötü büyüme performansı gerçekleşmiş oldu. Ekim ayından beri faiz oranlarını 175 baz puan indiren İsviçre Merkez Bankası ekonominin gelecek yıl daralabileceğini öngörüyor.
ABD ve Avrupa ülkelerinin birbiri ardına resesyona girmesi İsviçre'nin ihracatını baltalarken, küresel finans krizi de ülke ekonomisinde önemli bir rol oynayan bankaların gelirlerini azaltıyor. Zürih merkezli Credit Suisse'in ekonomistlerinden Claude Maurer, Bloomberg sitesinde yayımlanan açıklamasında, "Her şey finans piyasalarındaki krize bağlı. Bu krizin etkilerini ihracat ve yatırımların üzerinde görüyoruz. Kriz uzadıkça etkileri de daha ağır olacak" dedi.
İsviçre'de ihracat yılın üçüncü çeyrek döneminde yüzde 1,2 artarken, tüketim yüzde 0,4 arttı. Yatırımlarda ise yüzde 1,4'lük küçülme yaşandı. Maurer bu durumu "Kötüleşen ekonomik manzara karşısında sermaye yatırımları hızlı bir tepki verir, ancak tüketim bir gecede değişmez çünkü bu ülkede kuvvetli bir istihdam piyasası var" sözleriyle açıkladı.

Ekonomisi bankaların yanında cüce kalıyor
İsviçre'nin GSYİH'sı 421.7 milyar dolara eş değer büyüklükte. Ülkenin en büyük bankası UBS'in bilançosu 1.6 trilyon dolar, 2'nci büyük bankası Credit Suisse'in bilançosu ise 1.5 trilyon dolar. İsviçre'de finans sektörü 100 bin kişiye iş sağlıyor ve bunların yarısı da bu 2 dev bankada çalışıyor. Bu nedenle ülkedeki finans sektörünün krizden nasıl çıkacağı, ülke ekonomisinin geleceği açısından da belirleyici olacak. Bu yıl zararı 40 milyar doları bulan UBS, 3 Ekim'deki açıklamasında 2 bin kişiyi işten çıkaracağını duyurmuştu. 4'üncü çeyrekte yaklaşık 2 milyar euro zarar öngören ve 28 Ekim'de 500 kişiyi işten çıkaracağını duyuran Credit Suisse de 4 Aralık'ta 5 bin 300 kişiyi daha çıkaracağını bildirdi.

Zenginlerin servetleri de eriyor
İsviçre'nin en zengin 300 ailesinin serveti, son bir yılda, yüzde 13, diğer bir deyişle 58.5 milyar dolareridi. Bu kişilerin toplam servetinin 383.4 milyar dolara düştüğü belirtildi. Uzmanlar, 300 zenginin yaşadığı sarsıntının ülke ekonomisini de etkileyebileceği görüşünde. İsviçre'de yayımlanan Bilan dergisinde yer alan habere göre, mobilya devi IKEA'nın İsveç kökenli sahibi Ingvar Kamprad, 30 milyar dolarlık servetiyle hâlâ ülkenin en zengin adamı. İlaç firması Roche Holding'deki hisseleriyle 13-14 milyar dolarlık servete sahip Hoffmann ve Oeri aileleri ikinci sırada geliyor. Hoffmann ve Oeri'nin serveti geçen seneye göre 1.7 milyar dolar azaldı. Tekstil firması C&A'nın kurucuları Brenninkmeijer ailesi 10-11 milyar dolarlık servetiyle ülkenin üçüncü zengini.
Listeye bu yıl ilk kez giren ve tenis dünyasının eski bir numarası olan Roger Federer'in servetinin ise 80'le 160 milyon dolar arasında olduğu tahmin ediliyor. İsviçre basınında Federer'in servetini korumak için yüksek vergi oranlarının olduğu Basel kantonundan ayrılacağıyla ilgili haberler yayımlanıyor.



İsviçre'nin dolar milyarderleri

Ingvar Kamprad
83 yaşındaki Ingvar Kamprad art arda 8 yıldır İsviçre'nin vergi rekortmeni. Dünyanın 7'inci büyük zengini Kamprad'ın serveti 30 milyar doları buluyor. İsveç'li işadamının 1943 yılında kurduğu IKEA'nın 278 mağazası ve 120 bin çalışanı var. Müşteri sayısı ise 565 milyon. Mobilya devi, kasım ayında çalışanlarıyla yaşadığı gerginlikle gündeme taşınmış ve Belçika'daki ücret ve prim sisteminde değişikliğe giderek, masraf ve kâra göre ücretlendirme modelini benimsemişti. Bunun üzerine ülkedeki 6 mağazanın çalışanları greve gitmişti.

Viktor Vekselberg
Petrol ve aliminyum oligarkı Rus kökenli Viktor Vekselberg 11.2 milyar dolarlık servete sahip. Volksberg'in Rusya'da ortağı olduğu TNK-BP, 2003 yılında akaryakıt ve gaz şirketi Access/Renova (AAR) ve BP'nin birleşmesiyle ortaya çıktı. 1 Ocak 2008 itibariyle TNK-BP'nin görünür ham petrol rezervi 8.225 milyar varili buluyor. Viktor Vekselberg'ün Rusya ve Ukrayna'daki şirketlerinde 65 bin kişi çalışıyor. Vekselberg krizde 2.5 milyar dolar kaybetti.

Spiro Latsis
Cenevre'de yaşayan Spiro Latsis, 11 milyar dolarlık servete sahip. Krizde 3.3 milyar dolar kaybeden Latsis'in sahip olduğu şirketler, gayrimenkulden gemiciliğe, finanstan akaryakıt sektörüne kadar geniş bir alanda faaliyet gösteriyor. Latsis grubuna ait EFG International Bank'ın yaptığı satın almaların ardından büyümesinde yavaşlama görülen Yunan asıllı Spiro Latsis, Hellenic Petrol'ün de imtiyazlı ortağı. Son yıllarda Latsis grubu lüks yat turları da düzenliyor.