Krizde rekor kar artışı!

Fortune Türkiye dergisinin hazırladığı Türkiye’nin en büyük 500 şirket araştırmasına göre, global krizin etkisiyle satışları yüzde 10 düşen şirketler, istihdam azaltarak 2009’da net kârlarını yüzde 62 artışla 21 milyar liraya çıkardı

Fortune Türkiye dergisi tarafından hazırlanan Türkiye’nin en büyük 500 şirket araştırmasına göre, geçen yıl istihdam azaltan şirketler maliyetlerinin hızla düşürmeleri sonucunda kârlarını rekor seviyede artırdı.

Fortune’nun Finar D&B’nin katkılarıyla hazırladığı Fortune 500’ün tanıtım toplantısında konuşan Fortune Türkiye Genel Yayın Yönetmeni Ali Ağaoğlu satışların yüzde 10 düştüğü geçen yıl, şirketlerin net kârları yüzde 62 artarak 21 milyar liraya çıktığını söyledi. Toplantıda verilen bilgiye göre listede yer alan şirketlerden 429’u kâr, 71’i ise zarar açıkladı. 2008’de ise 142 şirket zarar açıklamıştı. Fortune 500 şirketlerinin net satışları bir önceki yıla göre yüzde 10 azalarak 353.5 milyar lira oldu.

Fortune 500 şirketleri 2009 yılında 43 bin 333 çalışanının işine son verdi. Fortune 500 listesinin yapılmaya başlandığı 2007 yılından itibaren bakıldığında ise 50 bin 278 çalışanın işine son verildiği görüldü.

Tüpraş ilk sırada
Toplantıda verilen bilgiye göre, net satış gelirleri 2009 yılında bir önceki yıla göre yüzde 33.1 düşerek 20 milyar 389 milyon liraya gerileyen Tüpraş, bu düşüşe rağmen Fortune 500’deki ilk sıradaki yerini korudu. 2008 yılında ihracat gelirinde de birinci sırada olan Tüpraş, bu yıl ihracat listesine 7. sıradan girebildi.
Net satışlardan elde ettiği 19 milyar 542 milyon lira gelirle Tüpraş’ın ardından ikinciliğe oturan Türkiye Elektrik Dağıtım ise yine Fortune 500’ün en fazla zarar eden şirketi oldu. BOTAŞ ise 18 milyar 326 milyon lira satış geliriyle listeye üçüncü sıradan girdi.
Fortune Türkiye finans editörü Kenan Şanlı, 123 milyar 470 milyon lira satış gelirine sahip olan ilk 10 şirketin altısı petrol ve enerji sektöründe, ikisi telekom, biri inşaat, biri de seyahat ve taşımacılık sektöründe faaliyet gösterdiğini açıkladı.

İhracatın payı geriledi
Fortune 500’de yer alan şirketlerin net satışlarının yüzde 78.19’unu iç satışlar oluştururken, ihracatın payı 2008’e göre 2 puana yakın gerileyerek yüzde 21.81’lerde kaldı. Kriz döneminde Avrupa’ya olan coğrafi yakınlığın yarattığı fırsata rağmen Fortune 500’ün ihracatındaki daralma ise net satışlara göre daha yüksek oranda gerçekleşti.
2008’de 94.7 milyar lira olan Fortune 500 şirketlerinin ihracatı 2009 yılında yüzde 18.5 oranında düşerek 77.1 milyar liraya geriledi. Fortune 500 listesinde yer alan ilk 10 şirketin ihracatındaki daralma ise daha yüksek oranda oldu. Toplam ihracatın yüzde 19’unu yapan bu şirketlerin 2008 yılında 18.6 milyar lira olan ihracatı geçen yıl yüzde 21.1 düşerek 14.7 milyar liraya geriledi.
Fortune 500 net satış gelirlerinde sektörlerin aldığı paya bakıldığında yüzde 13.73 ile en yüksek payı petrol ve türevleri üretim ve dağıtım sektörü alıyor. Ancak geçen yılki Fortune 500 sıralamasında bu sektörün aldığı payın yüzde 17.59 olduğu göz önüne alındığında önemli oranda gerileme olduğu dikkati çekiyor.

İlk 500 şirket Exxon Mobil etmedi
Fortune 500 Türkiye’deki ilk 50 şirketin 1 milyar liranın üzerinde satış geliri var. Bu rakamlar Türkiye için ciddi bir büyüklük ancak, küresel şirketlerle karşılaştırıldığında aynı şeyi söylemek mümkün değil. Geçen yılki Fortune ABD listesinin zirvesindeki Wal-Mart’ın net satış geliri 408.2 milyar dolar, ikinci sıradaki Exxon Mobil’in ise 284.6 milyar dolar. Türkiye 500’ün toplam satışları 237.7 milyar dolar. Türkiye’nin 500 büyük şirketinin net satışlarının toplamının Wal-Mart’ın yarısının bir miktar üzerinde bir büyüklüğe ulaşabildiğini gösteriyor. Ancak, Exxon Mobil’in net satışlarını yakalayamadığı görülüyor.