Krize giren IMF'ye sarılıyor

IMF, Ukrayna'ya 2 yılda 16.5 milyar dolar kredi vermek üzere prensip anlaşmasına vardı. Macaristan'la da kapsamlı bir kurtarma paketi üzerinde anlaştı. Pakistan ve Belarus sırada. Bu arada IMF'nin katı koşulları ve kaynaklarının yeterliliği de sorgulanıyor.

Küresel kredi krizinin gelişmekte olan ülkeleri de vurmaya başlaması ile kurtarıcı rolüne soyunan Uluslararası Para Fonu (IMF), ilk olarak Ukrayna ve Macaristan'a kredi vermek üzere anlaşmaya vardı. Kuruluş, Ukrayna ile varılan prensip anlaşması doğrultusunda bu ülkeye gelecek 2 yılda 16.5 milyar dolar kredi verecek. Macaristan'a verilecek kredi miktarının 10 milyar dolar ve daha üzeri olacağı tahmini yapılırken, Pakistan ve Belarus da IMF ile görüşmeler yürütüyor. IMF daha önce de Kuzey Avrupa ülkelerinin İzlanda'ya yaptıkları 6 milyar dolarlık yardım fonuna 1 milyar dolar katkıda bulunmuştu. İzlanda, dün yaptığı açıklamada ekonomisini istikrara kavuşturmak için en az 4 milyar dolara ihtiyaç duyduğunu açıkladı. Bu durum, cuma günü bankacılık sistemini iyileştirmek için IMF'ye 2 milyar dolarlık yardım çağrısında bulunan İzlanda'nın IMF'nin kapısını tekrar çalma olasılığını güçlendiriyor.
Öte yandan dün Financial Times gazetesinde yer alan bir makale de IMF'nin birkaç büyük ekonomiyi, örneğin Brezilya ve Türkiye'yi, aynı anda ele alacak kadar kaynağı olmayabilir" yorumu yer aldı. Kredi bulmakta zorlanan ülkeler bir yandan IMF'den kredi alma seçeneğini değerlendirirken bir yandan da geçmişte olduğu gibi bu kredilere karşılık katı koşulların ileri sürülmesinden çekiniyorlar. Kuruluşla ilgili bir diğer endişe de çok sayıda ülkenin başvurması halinde kaynaklarının yeterli olup olmayacağı. IMF'nin küresel kriz ortamında geçmişteki katı koşullarından vazgeçmesi gerektiği belirtilirken, kuruluşun yumuşamaya hazır olduğuna dair yorumlar da yapılıyor.

Ukrayna hem ekonomik hem de siyasi krizde
Ukrayna'nın en önemli ihraç kalemi olan çelik fiyatlarındaki düşüş ve para birimi "hryvna"nın yüzde 20 değer kaybetmesi, ülkenin ekonomisinin çok zorda kalacağı endişelerini artırmıştı. Devlet Başkanı Viktor Yuşçenko'nun da aralık ayında erken seçim kararı alması ülkedeki siyasi belirsizliği artırmıştı. Ukrayna Başbakanı Yulia Timoşenko, ülkesinin mali krizle karşı karşıya kaldığı dönemde, Devlet Başkanı Viktor Yuşçenko'nun talep ettiği üzere seçimin aralık ayında yapılmasının, ülkeyi mahvedeceğini savunarak, erken seçim planının rafa kaldırılmasını istiyor. Ukrayna'da yapılan görüşmeler sırasında IMF'nin krediyi vermek için erken genel seçimin ertelenmesini şart koştuğunu söyleyen Timoşenko'nun, oy ve yerini kaybetmemek için erken seçime karşı çıktığı belirtiliyor.
Bu ortamda IMF'nin Ukrayna'ya vereceği kredi ülkenin hem ekonomik hem de siyasi istikrarı açısından büyük önem taşıyor. IMF Başkanı Dominique Strauss-Kahn önceki gün yaptığı açıklamada "IMF Ukrayna'ya yardım etmek için hızlı hareket ediyor ve bu program, ekonomik ve mali istikrar ile güvenin sağlanması için açık önlemlere odaklandı" dedi. Kahn'ın açıklamasına göre, Ukrayna ödemeler dengesi ihtiyacını karşılamak için kapsamlı bir paket geliştirdi. Ukrayna meclisi kamu bankalarındaki sıkıntıları giderecek bu paketle ilgili değişiklikleri yaptığında anlaşmanın onaylanması için IMF'nin 24 üyeli yönetim kuruluna gönderecek. Ukrayna Maliye Bakanlığı ile Merkez Bankası da yaptığı ortak açıklamada, IMF kredisinin ülkenin zor durumdaki ekonomisine yardımcı olacağını bildirdi. Açıklamada, "IMF'nin desteği, Ukrayna ve diğer uluslararası kuruluşlar arasındaki işbirliğini ilerletecek, özel sektörün güvenini sağlamlaştıracak ve Ukrayna bankacılık sistemi operasyonlarının istikrarını sağlayacak" denildi.

Macaristan'a verilecek para 10 milyar doları aşar
Bu arada Kahn, Macaristan'ın da küresel krizin vurduğu ekonomisini istikrara kavuşturmak amacıyla önemli miktarda krediyi içeren kapsamlı ekonomik kurtarma paketi konusunda IMF ve AB ile anlaşmaya vardığını da bildirdi. Kahn, "Bu güçlü politikaları destekleyecek önemli kredi paketi, program gelecek birkaç gün içinde sonuçlandırıldığında açıklanacak. Katılımcılar, IMF, AB ile bölgesel ve diğer çok uluslu kuruluşlarla birlikte bazı Avrupa hükümetlerini içeriyor" dedi. Paketin, Macaristan ekonomisinin yakın vadede istikrarını desteklemeye ve uzun vadeli büyüme potansiyelini düzeltmeye yardımcı olacağını ifade eden Kahn, Macaristan'a verilecek kredinin miktarına ilişkin bilgi vermedi. Ancak Citigroup uzmanlarından Eszter Gargyan'a göre bu miktar 10 milyar doları aşacak.
Macaristan hükümetinden bir yetkili, programın "ikna edici büyüklük ve güçte" olduğunu, anlaşmanın, Macaristan'ın dış piyasalardan kredi ihtiyacını önemli oranda azaltacak stand-by kaynaklarına girişi sağladığını söyledi. Macaristan, yabancı yatırımcıların ülkedeki varlıklarını azaltması, para biriminin değer kaybetmesi ve devlet tahvil piyasasının ülkenin büyük dış borcu nedeniyle durma noktasına gelmesi üzerine bu ay başında IMF ve Avrupa Merkez Bankası (AMB) ile mali destek konusunda görüşmelere başlamıştı. Bu arada Pakistan ve Belarus da IMF ile kredi görüşmeleri yürütüyor.

Hem kredi koşulları ağır hem kaynaklar yetersiz

Bu arada Financial Times gazetesinde dün yayımlanan bir yazıda IMF'ye başvuran ülke sayısının artması üzerine örgütün kaynaklarının yetmeyebileceği belirtilirken, kredi sağladığı ülkelerden talep ettiği koşulları da yumuşatması istendi. Financial Times gazetesi, IMF'nin gerçekleştirmesi gereken kurtarmaların küçük ekonomilerle sınırlı kalması halinde kaynaklarının yetebileceğini vurgularken "Ancak Fon'un birkaç büyük ekonomiyi, örneğin Brezilya ve Türkiye'yi, aynı anda ele alacak kadar kaynağı olmayabilir" yorumunu yaptı. Yazıda IMF'nin katı tutumunu hazır olduğu yolunda cesaret verici işaretler olduğu da ifade edildi.