Krizi bir de Anadolu'dan dinleyin

Denizli'de 5 bin 784 kişi tekstilde işini kaybetmiş durumda. Kayseri'de kapanan ve icraya giden işyeri sayısı her geçen gün artıyor. Adana'da finansman ile ilgili sorunlar başladı. Ortak görüş ise hükümetin tedbir almakta artık çok geç kaldığı.


Krizin etkileri derinleşiyor. Maalesef hükümet de tedbir almakta geciktiği için; başta Amerika ve Avrupa olmak üzere dünyanın hemen hemen tüm ülkeleri neredeyse ikinci, üçüncü paketlerini açıklayıp, ekonomilerini düzeltmeye çalışırken, biz ise krizin etkisini yeni yeni hissetmeye başlıyoruz. Herkes hemfikir ki, önümüzdeki dönemlerde daha da yoğun hissedeceğiz.

Krizin etkisi derken otomotiv, finans gibi ana sektörleri sürekli konuşuyoruz. Geçenlerde Anadolu'da durum nedir diye aklıma geldi ve birkaç oda başkanını aradım. Anadolu sanayiinde iki önemli kriter var. Birincisi, istihdam; ikincisi, işyerlerinin durumu. Çünkü küçük ve orta ölçekli işletmelerin çoğu ağırlıklı olarak Anadolu'da. Peki, durum ne derseniz. Maalesef bu iki kriter, hiç de iç açıcı sinyaller vermiyor.
Mesela, Denizli... Yani, tekstilin ana üssü. Çok iyi biliyorum ki, Denizli'nin "her üç işçiden biri tekstilde çalışır" gibi iddiası vardı. Nitekim de toplam çalışanların yüzde 51'e yakını tekstil alanında istihdam ediliyordu. Bugün nedir, diyecek olursanız. Yüzde 51, yüzde 30'a düşmüş durumda. Son bir yıl içinde 5 bin 784 kişi tekstilde işini kaybetmiş ve tekstil işçisi sayısı 44 bine düşmüş.

TÜİK doğruyu söylemiyor
Denizli Sanayi Odası Başkanı Müjdat Keçeci ile sohbet ederken, en büyük endişenin bu sayının 30 binlere kadar inmesi olduğunu öğreniyorum. "Eğer tedbir alınmazsa mevcut sorun daha da çözülemez hale gelir ve Denizli'de toplam 144 bin olan işçi sayısı, 100 bine iner" diyor Keçeci ve alınacak iki önemli tedbir olduğuna değiniyor.

Birincisi, işverenin üzerindeki yüzde 70'e varan oranda istihdam yükünün azaltılması. İkincisi ise, devletin sorumlulukları ve maddi yükümlülükleri ortak üstleneceği işveren ile ilgili yasanın biran önce çıkması.
İşsizlik sorunu sadece Denizli'nin başını ağrıtmıyor. Nitekim Kayseri'de de durum çok farklı değil. Kayseri'de son altı ay içinde 7 bin kişi işten çıkartılmış. Bu rakam resmi verilere dayanıyor. Söylenen ise, işini kaybeden kişi sayısının 10 bini geçtiği.

Tabi bu işin işsizlik boyutu. Bir de işyerlerinin durumu var. Kayseri Ticaret OdasıBaşkanıHasan Ali Kilci, bölgede kapanan ve icraya giden işyeri sayısının fazla olduğunu söylüyor. Kilci'nin önemle üzerinde durduğu bir konu da, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerinin doğruyu yansıtmadığı. Kilci, "TÜİK'in istihdam raporlarına baktığımızda işsizliğin yüzde 12,3 olduğu görülüyor. Bunlar doğru rakamlar değil. Bizim Oda olarak yaptığımız araştırmaya göre, şu anda istihdamdaki sıkıntı yüzde 15,5. Bunun herkes tarafından algılanması lazım" diyor.
Hasan Ali Kilci, sohbetimiz sırasında bir de tespitte bulunuyor. Tüm dünyada krizin algılandığını ancak Türkiye'de algılanamadığını kaydeden Kilci, hükümetin hiçbir tedbir almadığı gibi krizi ciddiye de almadığından yakınıyor.

Yeniden yapılandırma şart
Kilci'nin dile getirdiği bir sıkıntı da, Türkiye'nin gündeminin seçimlere odaklanması. Kilci, "Hükümet ve hükümet yanlıları bu sıkıntıları başka mecralara çekmektedirler. Türkiye'nin asıl probleminin kriz olduğu anlaşılmalıdır" şeklinde konuşuyor.

Hasan Ali Kilci, bölgesel olarak krize karşı alınacak tedbirlerin başında ise sıkıntıya giren şirketlerin yeniden yapılandırılmasının geldiğine işaret ediyor.
Bu arada şunu da söylemekte fayda var: Her ne kadar bankalar kredi vermekte sıkıntımız yok dese de Anadolu sanayicisi bu konuda çok da rahat değil.
Nitekim, Adana Sanayi Odası Başkan Yardımcısı Sadi Sürenkök, finansman ile ilgili sorunların yeni yeni başladığına dikkat çekiyor.
Sürenkök, "Hükümet krizi, teğet geçti diyerek önemsemedi. Kriz öncesinde istihdam yükü, enerji yükü azaltılabilseydi bu krizi daha kolay atlatabilirdik" diyor ve ardından da önümüzdeki aylarda krizin daha da derin hissedileceğini ifade ediyor.

Krediler geri çağrılıyor
Sadi Sürenkök, Adana'da bankalarla ilgili sorunlar yaşandığını ancak bu yaşanan krizin adı konmayan kriz olduğunu belirterek, "Günü gelen krediler yenilenmemekte. Herkes bankaların finansman desteğinin azaldığının farkında" diyor.

Bankalarla ilgili yaşanan sorun hakkında Kayseri Ticaret OdasıBaşkanıHasan Ali Kilci de, Sadi Sürenkök ile aynı görüşü savunuyor. Kilci, hükümete bu konuda teklif de götürdüklerini belirterek, şunları söylüyor: "Günü gelmeden kredilerin geri çağrılması çok büyük bir yanlış. Bu konuda hükümetin hiçbir yaptırımı yok. Ciddi birşeyler yapılması gerekiyor. Yoksa, sonu bir felaket."
Hani derler ya, "bir dokun bin ah işit" misali, Anadolu sanayicisinin durumu da aynen öyle. Bir taraftan kapanan işyerleri, diğer taraftan buna bağlı işsizlik ve finansman sorunu. Yıllardır söylenen bir laf vardır; Anadolu'daki küçük ve orta ölçekli işletmeler, Türk sanayiinin belkemiğidir diye. İşte şimdi o belkemiği, yavaş yavaş eğilmeye başlamış durumda.