Krizin etkileri giderek ağırlaşıyor!

Türkiye’de küresel krizin etkileri giderek ağırlaşıyor. İşsizler ordusuna her geçen gün binlerce kişi katılıyor. İstanbul, Bursa, Kocaeli gibi iller en büyük şirketlerin üretim merkezi olduğu için buralarda krizin etkileri net bir şekilde kamuoyuna yansıyor.

Anadolu’da ise krizin fotoğrafı biraz flu... Krizin Adana’dan Denizli’ye faturasını netleştirmek için tekstilden gıdaya binlerce şirketin faaliyet gösterdiği illeri mercek altına aldık. Krizin etkilerini inceledik. İlk durağımız Adıyaman...

Türkiye’yi ’teğet’ geçip geçmediği tartışılan, dünyada kriz dalgasına kapılan ama önlem paketi açıklamayan ülke olarak dikkat çeken Türkiye’de krizin faturası bir yandan ağırlaşıyor bir yandan da tüm Anadolu’yu sarıyor. Tekstil, konfeksiyon, gıda ve perakende ağırlıklı olmak üzere binlerce şirket kapanıyor, binlerce kişi işsizler ordusuna katılıyor ama kimse kaç işsiz olduğunu net olarak bilemiyor. Türk-İş’e göre sadece kriz yüzünden 500 binin üzerinde kişi işsiz kaldı. Resmi rakamlara baktığımızda ise Kasım rakamlarıyla yetinmek zorundayız. Ancak bu kadar geriden gelen rakamlar bile krizin işsizliği çığ gibi büyüttüğünü, Türkiye’de 3 milyon kişinin resmi olarak işsiz göründüğünü gösteriyor. İşsizlerin yüzde 17.5’ini oluşturan 524 bin kişi kriz döneminde işini kaybetti. Genç nüfusta işsizlik oranı yüzde 23.9 oldu. Yani her 4 gençten biri işsiz.

Her sektör sıkıntılı...

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin verilerine göre, Aralık 2008’de Aralık 2007’ye göre kurulan şirket sayısında yüzde 30.18, kooperatif sayısında yüzde 30.93 ve gerçek kişi ticari işletme sayısında yüzde 13.99’luk azalma oldu. Şubat 2009’da ise kurulan şirket sayısında yüzde 30.52, kurulan kooperatif sayısında yüzde 42.86, kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısında yüzde 13.79’luk bir azalma gerçekleşti. Tekstilde Sanayi Bakanlığı verilerine göre 598 şirket kapandı. TÜİK verilerine göre Türkiye’de 27 bin perakendeci kepenk indirdi. Son 6 ayda mobilyada 3.200, telefonda 1.500, beyaz eşyada 1.000, otomotivde 300, teknolojide 300, akaryakıtta 207, mücevherde 170, gıdada 100 bayi veya mağaza krize yenik düştü.

Kriz dalga dalga her ilde etkisini gösteriyor. İstanbul, Bursa gibi büyük illerde büyük şirketler ardı ardına işçilerini izne çıkarıp üretimi durdururken tablo Adana veya Adıyaman’da farklı değil... Örneğin Diyarbakır’da OSB’deki 52 fabrikadan 49’u krizden etkilendi, üretimde yüzde 34, satışlarda yüzde 42 azalma yaşandı. Sakarya’da son 2 ayda 3 binin üzerinde kişi işsizlik maaşı için başvurdu. VATAN, Anadolu’daki sanayi şehirlerinde krizin etkilerini inceledi. Bugünkü durağımız Adıyaman...

Adıyaman’da kapanan tek bir fabrika 1.500 kişiyi işsiz bıraktı

Küresel kriz Adıyaman’da farklı şekilde değerlendiriliyor. 15 yıldır yaptığı Ticaret ve Sanayi Odası Başkanlığı görevini geçen ay Mustafa Uslu’ya devreden Zafer Ersoy, 2006’den beri sıkıntı da olduğunu bir türlü anlatamamaktan yakındı. Adıyaman’da 2008’de ağırlaşan küresel krizin de etkisiyle 22 fabrikanın kapandığını, ilde 3 bin 500 kişinin işsizler ordusuna katıldığını, küresel krizden çok önce Türkiye’de bu sıkıntıların yaşanabileceğini dile getirdiklerini anlatan Ersoy, şöyle konuştu:

Araba ve evler haczedildi

“Adıyaman’da ağırlıklı olarak tekstil ve gıda şirketleri faaliyet gösteriyor. Ekonomik krizden çok daha önce sıkıntı vardı. Kriz tuz biber oldu ve herkesi etkiledi. Fabrikalar birbiri ardına kapandı. Sadece Sanko’nun fabrikasını kapatması 1.500 kişinin işsiz kalmasına neden oldu. Toplamda 3 bin 500 işsiz var. Yani istihdamın yüzde 45’i işini kaybetti” diye konuştu.

İşini kaybedince aldığı kredileri ödeyemeyen insanların bankalarla başının derde girdiğini de vurgulayan Zafer Ersoy, şu anda 350’nin üzerinde otomobil ve 100’e yakın konutun bankalarca borcu ödenmediği için haczedildiğini kaydetti.

En büyük sorun işsizlik

Mustafa Uslu ise küresel krizden Adıyaman’ın da etkilediğini ve hükümetin destek paketleri açması gerektiğini söyledi. Ersoy gibi Sanko’nun sektörden çıkarak fabrikası kapatması yüzünden 1.500 kişinin işsiz kaldığını belirten Uslu, “Küresel krizden biz de Adıyaman olarak nasibimizi aldık. İşsizlik bizim en büyük sorunumuz. Maalesef son dönemde Sanko’nun fabrikasını kapatmasıyla işsizler ordusuna büyük bir kabile daha eklendi. Geçen yıl 3 fabrika kapandı. Ama organize bölgede birçok yatırımcının yer almak için başvurmaya başlaması ümitlerimizi canlandırdı” dedi.

Vergi numarası olan herkese 10 bin TL ‘can suyu’ verilsin

GEÇTİĞİMİZ yıllarda Gaziantep ve Kahramanmaraş’taki oda başkanı arkadaşlarının bile Adıyaman’a yatırım yapması için ikna eden Ticaret ve Sanayi Odası eski Yönetim Kurulu Başkanı Zafer Ersoy, krizin etkilerinin azaltılması için ilginç bir öneride bulundu.

Ersoy, “Hükümet piyasaları canlandırmak istiyorsa işçi, çiftçi, memur, vergi numarası olan her mükellefe faizsiz, 18 ay vadeli ’can suyu’ kredisi verilsin. Borcu olan öder, kalan parayı da ekonominin canlanması için kullanır. Bu yöntemle piyasaları en az 6 ay canlı tutarsınız” diye konuştu.

En az hasarla atlatmanın yolunu arıyoruz

ADIYAMAN Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mustafa Uslu, kimsenin kendini bütün ülke ve sektörleri etkileyen küresel krizin dışında tutamayacağını belirterek, burada siyasi iktidarlara da önemli görevler düştüğünü vurguladı.

Hükümetin Can Suyu adı altında sanayiciyi ayakta tutmak için destek paketi açtığını, yakında ihracatçıya yönelik benzer bir uygulamanın başlatılacağını kaydeden Mustafa Uslu, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Küresel kriz bize de yansıyor ve oturup ağlamak yerine bu süreci nasıl atlatırızın hesabını yapmamız lazım. Kendimizi kriz sürecinin dışında tutamayız. İşimize dört elle sarılmamız, yeni pazarlara açılmamız, yeni müşteriler bulmamız lazım. Hükümetin de açıklayacağı önlem paketleriyle bizi desteklemesi lazım.”