Marka başvurusu düşüyor

2008'in ilk 11 ayında marka ve patent başvuru oranları sadece yüzde 0.7 artış kaydetti. Özellikle ekim ve kasımda büyük düşüş gözlendi. Bu yıl ise başvuruların yüzde 20 azalması bekleniyor.

Ekonomik kriz, Türkiye'de marka ve patent başvurularına da yansıdı. Marka ve patent ofislerinin yaptıkları "1 markaya 1 marka bedava", "yüzde 50 indirim" gibi kampanyalara rağmen, 2008'de tescil oranı sadece yüzde 0.7 arttı. Bu oran son yılların en düşük oranı. 

Özellikle krizin derinleştiği ekim ve kasımda ise düşüş yüzde 30'lara kadar çıktı. Patent başvurularında da eylülde yüzde 74'lere varan artış, kasımda yüzde 13'e kadar düştü. Bu yıl da kriz nedeniyle marka tescil oranlarında büyüme beklenmezken, patent başvurularında yüzde 20 düşüş öngörülüyor. 

Uzmanlar, marka tescilini lüks gibi görüp erteleyen ve kriz nedeniyle tescil paralarını ödemeyen firmaların, ilerde tescilini almadığı markasını kaybetmekle kalmayıp, hukuki masraflar ve tazminat ödemeleriyle de yüzyüze kalabileceği uyarısında bulundu. Destek Patent Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Yamankaradeniz, "Ekonomik darboğazın yaşandığı dönemlerde birçok firma marka, patent ve tasarıma yapılan yatırımlarda kısıntıya gidiyor. Dolayısıyla meydan taklitçilere kalıyor. Taklit ürünlerin üretilme ihtimali bu dönemde çok daha artıyor" dedi.

900 bin firma tescilsiz
Türkiye'de ayda 5-6 bin civarında marka başvurusu yapılıyor. Ama odalara ve borsalara kayıtlı yaklaşık 1 milyon 200 bin firma olduğu düşünüldüğünde bu çok düşük. Türk Patent Enstitüsü'ne (TPE) göre, Türkiye'de bir veya birden fazla marka tescili yaptırmış firmaların sayısı 300 bin. Geriye kalan 900 bin firmanın ise marka tescili yok. Türkiye'de esnaf sayısı da hesaba katıldığında en az 3 milyon marka başvurusunun yapılmış olması gerekiyor.
Marka tescili, TSE belgesi, Sağlık Bakanlığı'ndan onay belgesi ve Tarım Bakanlığı'ndan gıda sicil belgesi alınması gereken her sektörde zorunlu olarak yapılıyor. Bunun dışında kalan sektörlerde ise, bu ay yürürlüğe girmesi beklenen yeni Türk Ticaret Yasası'yla uygulama dolaylı olarak zorunlu hale gelecek. Çünkü, yasayla firmalara internet sitesi zorunluluğu getiriliyor. Kendi adlarına "com.tr" uzantılı internet alanı almak isteyen şirketlere tescil yapan Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) de, firmalardan marka tescili istiyor.
Yamankaradeniz, işletmelerin markalarını, tasarımlarını, patentlerini etkin şekilde kullanmak yönünde hareket etmesi ve bu konuda yaptıkları yatırımların süreklilik arz etmesi gerektiğini kaydetti. Firmaların sınai haklarla ilgili bir yol haritasının olması gerektiğinin altını çizen Yamankaradeniz, meydanın taklitçilere bırakılmaması gerektiğini belirtti.

Teşvik artırılsın
Patent için firmaların araştırma-geliştirme (Ar-Ge) çalışmalarına önem vermelerinin yanısıra devlet desteği de önem taşıyor. TÜBİTAK, patent başvurularında firmalara 2008 yılı için 2 milyon lira teşvik verdi. Yeni Ar-Ge kanununa göre 50 mühendis çalıştıran firmaların çalıştırdıkları mühendislerin bir kısmının ücretini de devlet ödeyecek. Şimdiye kadar 57 firma destek için başvuruda bulundu. Adres Patent Genel Müdürü Ali Çavuşoğlu, her firmanın 50 mühendis çalıştıracak güce sahip olmadığını vurgulayarak, teşvikin 3-5 mühendisi çalıştıran firmalara da uygulanması halinde patentte patlama yaşanacağını söyledi. Kriz ortamlarında sıkıntıya giren firmaların yatırımlarını durdurmak yerine yenilikçi ürün veya uygulamalara yönelmesi gerektiğine dikkat çeken Çavuşoğlu, "Buluş ve inovasyon yapan firmalar farklılık yaratarak krizlerde rakiplerinin önüne geçebilir. İlla dünyayı değiştiren bir buluş yapmak gerekmiyor. Çok küçük bir yenilik bile bir firmanın kurtuluşuna sebep olabilir" dedi.
2008'de bir önceki yıla göre patent başvurularında fazla bir artış olmadığını, 2009'da ise patent başvurularında yüzde 20 azalma beklediğini kaydeden Çavuşoğlu, "Kriz firmaların yatırımlarını durdurdu. Ama patent yapmak için yatırım gerekiyor. Türkiye'deki patentlerin yüzde 80'e yakını yabancı patenttir. TÜBİTAK bile bu yıl 23 tane patent alımış ki, kurumda 3 bin mühendis çalışıyor. 19 patent yapan firma Türkiye'de başbakandan ödül alıyor. Ama sadece IBM'in yaptığı patent başvurusu Türkiye'deki toplam yerli başvurunun 3 katı" dedi.