Her yıl 5 milyar dolar vergi kaybına yol açan akaryakıt kaçakçılığıyla mücadele sonuç vermeye başladı.

Akaryakıt kaçakçılığı ile mücadele meyvesini vermeye başladı. Türkiye’ye girişi azalan kaçak mazotun fiyatı yüzde 50 arttı. Van-Hakkari bölgesinden kamyonlardaki gizli depolar ve katır sırtında İran’dan getirilen mazotun litre fiyatı 80 YKr’den (800 bin lira) 120 YKr’ye (1 milyon 200 bin lira) yükseldi. Benzin istasyonlarında ise mazotun litresi 2,5 YTL. Türkiye’deki pahalılık, yüksek vergi oranlarından kaynaklanıyor. Devlet 1 litre mazottan 1,89 YTL vergi alıyor. Kaçakçılar devletin aldığı bu parayı kendi cebine indiriyor. Kaçak akaryakıt yüzünden devletin uğradığı vergi kaybının son iki yılda 10,7 milyar yeni lirayı bulduğu ifade ediliyor.

Başbakan Tayyip Erdoğan’ın geçtiğimiz aylarda AK Parti grubunda dile getirdiği “Arkasında babalar var.” sözünün ardından, güvenlik birimlerinin İstanbul ve Mersin’de yaptıkları operasyonlarla, deniz yolu üzerinden kaçakçılık yapanlara büyük darbe vuruldu. Hükümet, akaryakıt kaçakçılığını ‘millî güvenliği tehdit ettiği’ gerekçesiyle nitelikli terör kapsamına almak için çalışma başlattı. Daha etkin mücadele için Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener başkanlığında Akaryakıt Kaçakçılığı İle Mücadele Komisyonu kuruldu. 12 maddelik eylem planı hazırlayan komisyon, karada ve denizde uydudan takip sistemine geçilmesine çalışıyor. Ayrıca kaçak yakıt ihbarında bulunanlara, yakalanan benzin ya da mazotun yüzde 25’i miktarında ödül verilecek.

Büyük fabrika ve tesislerin bulunmadığı, geçimin tarım ve hayvancılıktan sağlandığı Doğu ve Güneydoğu’da kaçak akaryakıt ‘iyi para’ ediyor. Bu sebeple insanlar buraya yöneliyor.

Van’da kendisi gibi binlerce ailenin geçimini bu yöntemle sağladığını aktaran bir kaçak mazot satıcısı, “12 kişilik ailemi bu sayede rahatlıkla geçindiriyorum. Günlük 30’a yakın müşterim var.” ifadelerini kullanıyor. Müşterileri arasında, şahsi araçlarına mazot alan kamu görevlilerinin de olduğunu ileri süren aynı satıcı, “Bize her kesimden müşteri geliyor. Mercedes’ten Toyota’sına kadar birçok araca bidonlarımızdan mazot koyuyoruz.” diyor. Hükümetin aldığı tedbirlerden sonra son birkaç aydır kaçak mazot girişinin zorlaştığını belirten satıcı, bu yüzden fiyatlarına yüzde 50 zam yaptıklarını aktarıyor.

Şehirdeki işsizlik oranının yüzde 60 olduğunu belirten bir yetkili, son iki yıl içerisinde artan petrol fiyatlarıyla birlikte başta inşaat olmak üzere çiftçi ve diğer sektörlerde çalışan binlerce çalışanın kaçak akaryakıt işine girdiğini belirtiyor, “Artık inşaatlarda çalışacak usta ve amele bulmak çok zor.” değerlendirmesini yapıyor. Aynı yetkilinin verdiği bilgiye göre son 3-4 yıldır Van-Hakkari bölgesinde tarlasını, traktörünü satan yüzlerce vatandaş, 100 bin YTL vererek kamyon almaya başladı. Sadece Van’da 7 binin üzerinde kayıtlı kamyon var ve bunlar, kaçak akaryakıt işiyle uğraşıyor. İran’dan kaçak mazot getirmek için kamyonlara gizli depolar taktırılıyor. Daha sonra binek hayvanların sırtına bağlanan bidonlarla getirilen kaçak yakıt da bu araçlara aktarılıyor. Kamyonlar, sınır köylerinden itibaren bölgedeki il ve ilçe merkezlerine kadar gezdirilerek gizli depolardaki kaçak mazota müşteri aranıyor.

Evin önündeki tenekenin anlamı: Burada kaçak mazot var
Yasadışı yollardan Türkiye’ye sokulan kaçak akaryakıtın önemli güzergâhlarından biri olan Van’da benzin ve mazot satışında ilginç yöntemlere başvuruluyor. Mahalle aralarındaki evlerin önünde bulunan boş tenekenin üzerine konan içi mazot dolu küçük bir kavanoz orada kaçak akaryakıt satışının yapıldığının habercisi. Boş tenekeyi gören müşteri evin önüne yanaşarak litrelik kaplarla deposunu dolduruyor. Bazı evlerin bahçesi veya kömürlüğünde 1-2 tonluk depolar mevcut. Bazılarında ise benzin ve mazot, 50 litrelik bidonlar içerisinde muhafaza ediliyor. Litresi 8 yeni kuruştan İran’dan alınan akaryakıtın fiyatı her el değiştirdiğinde yükseliyor. Nihai satıcıların kazandığı miktar ise litre başına 20-30 yeni kuruşu buluyor. Kaçak yakıt satışının sadece evlerle sınırlı kalmadığı, bazı bakkalların da bu işe girdiği ifade ediliyor.

TIR ve kamyon deposunda getirilen yakıt azaldı
TIR ve kamyonların depolarını büyüterek ya da gizli bölüm yaptırarak gümrükten haklarının üzerinde akaryakıt geçirmelerine engel olunmak için alınan tedbir işe yaradı. Bu yolla yurda sokulduğu tespit edilen kaçak yakıt miktarında yüzde 30 azalma meydana geldiği tespit edildi. Yurtdışına mal götürüp getiren araçların belli miktarda yakıt getirmelerine izin veriliyor. Ancak bazıları bunu suistimal ederek, getirdiği fazla akaryakıtı yurtiçinde satıyor. Limit fazlası diye tabir edilen söz konusu durumu Gümrük Müsteşarlığı, “Bir çeşit kaçakçılık yapılıyor.” diye niteliyor.

Maliye Bakanlığı ile Gümrük Müsteşarlığı, limit fazlasının önüne geçmek için, TIR’larda 550 litre, kamyonlarda ise 400 litre yakıt taşıma sınırı getirilmesi, artan miktarların Türkiye fiyatı üzerinden tahsil edilmesi konusunda anlaştı. Haziran ayında uygulamaya konan vergilendirme sistemi sayesinde araçlardaki yedek depoların birçoğu kaldırıldı. Yetkililer, 1 Haziran’dan bu yana Kapıkule, İpsala, Hamzabeyli ve Dereköy sınır kapılarında yakalanan fazla yakıt yüzünden kesilen 529 bin yeni liralık cezanın peşin olarak tahsil edildiği bilgisini verdi. Önceki uygulamada, limit fazlası olarak ele geçirilen akaryakıta devlet el koyuyor ve kamu şirketi Tasiş tarafından uygun fiyata piyasaya satılıyordu. Zaman ve maddi kayıp oluşturan bu sistem anlaşmanın yapıldığı haziran ayı itibarıyla terk edildi. Vergilendirme sistemi ile depodaki fazla akaryakıtın parası araçlardan piyasa değeri üzerinden tahsil edilmeye başlanınca limit fazlası getirilen miktarda yüzde 30’u bulan azalma oldu.

Büyük-küçük bütün araçların depoladıkları limit fazlası akaryakıt yüzünden devletin uğradığı maddi kaybın büyüklüğü, Edirne Ticaret ve Sanayi Odası’nın hazırladığı bir rapora da yansıdı. Rapora göre Kapıkule ve Dereköy sınır kapılarından otomobil, otobüs, minibüs, kamyon ve kamyonet ile 1 günde getirilen kaçak benzin ve motorinin toplamı 186 bin litreyi buluyor. Bu yüzden bölgeden komşu ülkelere aktarılan kaynağın tutarı ise 269,7 milyon Yeni Türk Lirası’na ulaşıyor.

Ev değil sanki benzin istasyonu
Kaçak akaryakıt farklı yollarla Türkiye’ye giriyor. En büyük giriş yolu deniz. Transit geçiş yapan gemilerden liman dışında akaryakıt alınıyor. Irak ve İran’a giden kamyonlar da depolarında benzin ve mazot getiriyor. Bir başka yöntem ise Van-Hakkari bölgesinde yapılan katır sırtındaki kaçakçılık. Sınır illerinde evlerinde mazot satanlar bile var. Yoldaki tenekeler kaçak akaryakıtın habercisi. Tenekeyi gören müşteri evin önüne yanaşarak litrelik kaplarla deposunu dolduruyor.