Merkez Bankası tartışması alevlendi

Merkez Bankası'nın, "İstanbul'un finas merkezi" olması projesi kapsamında İstanbul'a taşınması ile ilgili bitmeyen tartışma, Başbakan Erdoğan'ın bu konuda karar alındığını, yerlerin belli olduğunu ve bu konuda kimseye danışmaya ihtiyaç olmadığını belirtmesi üzerine yeniden alevlendi. 

Taşınmaya başından beri karşı olan Ankara iş örgütleri yeni açıklamalar yaptı. 19 Ocak'ta da "Finansal Göç" başlıklı geniş bir toplantı ile konuyu ele alacaklar. Ankara'dan İstanbul'a finansal göçe hükümete yakın üç iş örgütü (MÜSİAD, İTO, TİM) sıcak bakıyor. Bankalar Birliği de İstanbul'un finansal merkez olması konusunda proje hazırlamıştı. 

Siyasi partilerin katılmasıyla konu 'başkent' tartışmasına dönüşerek siyasi boyut da kazandı. Son olarak barolar ve şehir plancıları görüşlerini açıkladılar. MB, son gelişmelerden sonra sessiz kalmayı tercih etti. Ancak konu ilk kez gündeme getirildiğinde 'istifa bile edebileceği' söylenen MB Başkanı Durmuş Yılmaz'ın tutumunu koruduğu biliniyor. Yatırım bankası Goldman Sachs da, MB'nin İstanbul'a taşınması konusunun banka yönetiminde meydana gelecek ciddi bir krizin habercisi olabileceğini kaydetti. Goldman Sachs, Yılmaz'ın taşınma halinde istifa edeceğine işaret eden ifadeler kullanmış olduğuna dikkat çekti.

Erdoğan'ın 'son kararı' İstanbul

MB'nin İstanbul'a taşınmasıyla ilgili tartışma, geçen dönem Hazine'den Sorumlu Devlet Bakanı Ali Babacan tarafından gündeme getirildi. MB Başkanı Durmuş Yılmaz, anında tepki göstererek, özerk bir kurum olan bankanın gündeminde böyle bir konu olmadığını açıkladı. Daha sonra Bakan Babacan'ın koltuğuna oturan Devlet Bakanı Mehmet Şimşek de konuyu gündeme getirerek, "Banka mutlaka İstanbul'a taşınacak" dedi.
Konu iş örgütleri, bakanlar ve MB Başkanı arasında tartışılırken Başbakan Erdoğan, hükümetin Eylem Planı'nı açıkladığı toplantıda sorular üzerine kesin ifadelerle yeni bir açıklama yaptı:
"Merkez Bankası, Ziraat ve Halk Bankası İstanbul'a taşınacak. Kararımızı verdik. Bu konuda karar verilmiştir. Yerleri bile belirlenmiştir. Bunu kimseye danışmaya ihtiyaç yok. Kanun çıkarılacaksa kanunu çıkarırız. Çünkü İstanbul bu ülkede ekonominin merkezi. Biz istiyoruz ki ekonomin merkezinde bütün organlar toplansın. Çok daha seri üretim yapalım istiyoruz. Bunlar ülkenin geleceğine ekonomik geleceğine bağlı adımlardır."

Başkan Yılmaz hep karşı çıktı

Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, konu ilk kez gündeme geldiğinde kesin tavır almıştı. Yılmaz'ın "Yasa çıksa da uygulamam, uygulamak isteyene yerimi bırakırım" şeklinde açıklamaları olmuştu.
Yılmaz, aralık ayında yaptığı 2008 yılı para ve kur politikasına ilişkin basın toplantısında şunları söylemişti:
"Bu iş yapılacaksa bir yasa değişikliği kaçınılmaz. Yasa değişikliği gündeme geldiğinde ve bize de sorulduğunda biz görüşümüzü ileteceğiz. Ama sonuçta bu TBMM'nin alacağı bir karar. Bu kanun değişikliği yapılırken herhalde Türkiye'de buna taraf olanlar görüşlerini söyleyeceklerdir. Bugün itibariyle ortada bir niyet var ama alınmış bir karar yok.
Merkez Bankası camiasının, Ankara'da kalma eğilimi var. Merkez Bankası'nın İstanbul'a gitmesiyle İstanbul'un bölgesel mali merkez haline gelmesi arasındaki ilişkinin net olarak ortaya konulması gerekir."

Taşınmayı doğru bulmayanlar

TMSF'nin itirazı var, BDDK yorum yok diyor

Merkez Bankası'nın İstanbul'a taşınmasına bankanın eski başkanları ve TMSF gibi bazı finansal kurumlar sıcak bakmıyor. Milliyet'in görüşünü sorduğu Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Başkanı Tevfik Bilgin yorum yapmaktan kaçındı.
TMSF Başkanı Ahmet Ertürk ise taşınmaya karşı. Ertürk, "İstanbul'un finans merkezi haline getirilmesi, tarihi ve kültürel mirası çok derin olan İstanbul'a haksızlık olur. İstanbul'u Las Vegas yapalım, sonra Silikon Vadisi'ni taşıyalım düşüncesi vardı. İstanbul hem Las Vegas, hem silikon vadisi, hem kültür merkezi, hem tarih merkezi olabilir mi? Bunlar İstanbul'u tarihe gömme projesi değil midir?" demişti.
Bankanın taşınması konusunda eski başkanlarından Süreyya Serdengeçti, Gazi Erçel , Cafer Tayyar Sadıklar açık tavır almış durumda. Rüşdü Saracoğlu ve bir dönem Başkan Vekilliği yapan Zekeriya Yıldırım açıklama yapmaktan kaçındı. Yaman Törüner ise taşınma konusunu oldukça sıkıntılı olduğunu belirtti.

Eski başkanlar karşı

Serdengeçti'nin değerlendirmesi şöyle: Bankayı taşımak birden çok nedenle yanlış. Atatürk, cumhuriyeti, Ziraat Bankası'nı, İş Bankası'nı ve cumhuriyetin Merkez Bankası'nı Ankara'da kurdu. Cumhuriyet kurumları içinde, yalnızca Merkez Bankası'nın başında 'Cumhuriyet' ibaresi vardır. Merkez Bankası ile Ziraat'i İstanbul'a götürüyoruz. Bütün bunların anlamı ne? Bankalar Levent'te Merkez Bankası'nın Ateşehir'de olması hizmetin ayağa gitmesi gerekçesini kaldırıyor. MB'nin bilançosuna halen kamu hakim. Böyle bir bilançoyla İstanbul'a taşınmanın anlamı yok."
Gazi Erçel de, "Başkanlığım döneminde taşınma yönünde karar aldı. Ancak Başbakan'ın üslubu, Merkez Bankası'na sormadan fikrini almadan kamuoyu önünde kredibilitesini sarsacak şekilde açıklaması, para politikası kararlarına da müdahale edebileceğinin sinyali oldu. Artık kaygılıyım. Böyle bir meselede müdahale bu kadar katı oluyorsa, para politikasına da kararlara da çok rahat müdahale edeceği sinyalini aldım" dedi.
Merkez Bankası'nın İstanbul'a taşınmasının yanlış olacağını savunan Cafer Tayyar Sadıklar, "Yanlıştan dönmek fazilettir. Buna hükümet karar verirse Merkez Bankası'nın bağımsızlığı nerede kalıyor? Sayın Başbakan, 'bunu hiç kimseye soracak değiliz' diyor. Böyle bir kararı sormadan almak eşyanın tabiatına aykırıdır" diye konuştu.

Ankara iş örgütleri tepkili

TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, 30 Eylül 2007'de Ankara ili Odalar ve Borsalar Müşterek Toplantısı'nda yaptığı konuşmada, "Merkez Bankası inşaatı İstanbul'da başladı bile, haberiniz olsun. Dünyanın hiçbir yerinde Merkez Bankası finans merkezinde değil. Merkez Bankası İstanbul'a gidince faiz, enflasyon düşecekse hep beraber destek olalım" diyerek görüşünü açıklamıştı.
Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Sinan Aygün konu her gündeme geldiğinde sert tepki gösterdi. Aygün, Başbakan'ın son açıklamalarından sonra da yaptığı açıklamada, "Finansal göç İstanbul'un finans merkezi olmasına bir kalorilik etki yapmaz. Olsa olsa Ankara'yı bir deri bir kemik bırakır" dedi.
Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Nurettin Özdebir, taşınma halinde, Ankara ekonomisinden yaklaşık 1.5 milyar dolar tutarında bir paranın çıkacağını belirterek, bunun telafi edilmesini istedi.

Destekleyenler
MB'nin İstanbul'a taşınması konusunda destekleyici tutum alan kurumların başında hükümete yakın Müstakil Sanayiciler ve İşadamları Derneği var. MÜSİAD Başkanı Ömer Bolat, "İstanbul'un finans merkezi olması çalışmalarını destekliyoruz" diyerek açık destek veriyor.
İTO Başkanı Murat Yalçıntaş, son yaptığı açıklamada, "İstanbul Türkiye ekonomisinin tabii merkezi. Taşınma yerinde, doğru bir karar" demişti.
TİM: Verimlilik sağlayacak. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Oğuz Satıcı, finans dünyasında Ankara'dan bakmakla İstanbul'dan bakmak arasında büyük fark olduğunu belirterek "Merkez Bankası'nın anlayışının değişeceğini umuyoruz. Çünkü İstanbul'da her şey daha hızlı, daha proaktif. Büyük bir verimlilik sağlayacak" demişti.
Türkiye Bankalar Birliği Başkanı Ersin Özince, bankacılık sektörünün tüm ağırlığının İstanbul'da toplanmasında fayda bulunduğunu söylemişti. Bilindiği gibi TBB, İstanbul'un finans merkezi olması konusunda proje yürütüyor.


Mustafa Koç'tan destek
Koç Holding Başkanı Mustafa Koç, MB'nin İstanbul'a taşınmasına olumlu bakıyor. Koç, Arçelik fabrikası açılışında, sorular üzerine, "Türkiye'nin finans merkezi İstanbul. Buraya gelmesini çok ters bulmuyorum. Bunu hükümet takdir edecektir. Doğal olabilir, yani normal olabilir" dedi.

Muhalefet karşı

Merkez Bankası'nın İstanbul'a taşınması kararına, CHP'nin yanı sıra sağda yer alan muhalefet partileri de karşı çıktı. Muhalefet partilerinin temsilcilerinin görüşleri özetle şöyle:

MHP Genel Başkan Yardımcısı Tunca Toskay: Ankara'nın kuruluşuyla birlikte, simgelerinden biri haline gelmiş bir kurum. Konunun gerçek bir ihtiyaçtan kaynaklandığını düşünmüyorum. 

BBP Genel Sekreteri Yalçın Topçu: İktidarın bu isteği, keyfilik ya da derin hesaplarla ilgilidir. Merkez Bankası'nın, finans merkezinin içinde olmasının somut bir katkısı yoktur 

ANAP Genel Sekreteri Mustafa Kaya: Bazı istisnaları var, ancak devletlerin çoğunda merkez bankaları başkentlerde. Bunun nedenleri kamuoyuna izah edilmedi. Bu kararı doğru bulmuyoruz. 

Eski DP Genel Başkan Yardımcısı Tevfik Altınok: Benim hissim, bu yolla bankada boşalma sağlayıp kadrolaşmaya gitmek istiyorlar. Bankanın yerinin Ankara'da olmasının cumhuriyetin kuruluş felsefesiyle ilgili sembolik anlamı vardır. 

Ankara Barosu da yaptığı açıklamada bayrak, para, başkent, merkez bankası gibi egemenlik sembollerinin devletin manevi kişiliğinden soyutlanmasının mümkün olmadığı belirtildi. Merkez Bankası'nın siyasi iradenin vesayeti altında olmayan özerk bir kuruluş olduğunun ifade edildiği açıklamada, kendi geleceğiyle ilgili her türlü kararı verme yetkisinin Merkez Bankası yönetimine ait olduğu kaydedildi.