OYAK'çıların 'milli' unutkanlığı

Erdemir satışı öncesi "kırmızı-beyaz" tişört giyip, "milli kuruluşlar yabancı sermayeye satılmamalı" diyerek Erdemir'i kapan, OYAK yönetimi, OYAKBANK'ı yabancılara sattı.

Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarının maaşlarından yüzde 10 pay kesilerek oluşturulan Ordu Yardımlaşma Kurumu'nun (OYAK) denetimindeki Oyakbank, Hollandalı ING Group'a satılıyor. 2 milyar 673 milyon dolara gerçekleşen satışla, Türk bankacılık sistemindeki yabancı şirketlerin payı yüzde 42'ye ulaştı. Satış sürecinin altı ay içinde tamamlanması, isminin de bir yılda değişmesi bekleniyor. Ancak satışın resmiyet kazanması için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun (BDDK) onayı gerekiyor. Banka yetkilileri bugün satın alma ile ilgili olarak İstanbul'da bir basın toplantısı düzenleyecek.

Bankanın tamamını Hollandalı finans devine satan Oyakbank tarafından yapılan açıklamada, "Bir süredir devam eden görüşmeler sonucu Oyak ile dünyanın en büyük finansal hizmetler gruplarından ING, Oyakbank'ın ING Bank'a satışı konusunda anlaşmaya vardıklarını açıkladılar." denildi. Oyakbank, 2007 Mart sonu itibarıyla 11 milyar 691 milyon YTL aktif büyüklükle 9. sırada yer alıyor. 362 şubesi bulunan bankanın 5 bin 500'ün üstünde çalışanı var.

BDDK Başkanı Tevfik Bilgin'in "Bankalar Birliği Başkanı'nın, mister bilmem kim olmasına alışamam." sözleriyle tırmanan bankacılıkta söz konusu satış ile yabancı payı tartışmalarında yeni bir aşamaya gelindi. Merkez Bankası verilerine göre sektördeki yabancı payı yüzde 22,4. Yüzde 16,4'lük halka açık borsa payları da dahil edildiğinde bu oran yüzde 38,8'i buluyor. Sektörde yüzde 3'lük payı olan Oyakbank'ın satışıyla yabancı payı yüzde 42'yi bulacak.

Hollandalı ING'nın üst yöneticisi Michel Tilmant, bu satın almayla şube sayısını ve pazar payını artırmayı hedeflediğini söyledi. "Türkiye pazarına girmek için mükemmel bir zaman." diyen Tilmant, Türkiye'nin gelecek 10 yılda dünyanın en büyük 12'nci ekonomisi olacağını kaydetti. Bankacılık alanının hâlâ bakir sayılabileceğini vurgulayan ING yöneticisi Tilmant, "Tüketici kredisi ve kredi kartlarında hâlâ yüksek kârlar var." diye konuştu. Oyakbank'ın büyüme potansiyelini tam olarak hayata geçirememesini, arkasında güçlü bir sermaye olmamasına bağlayan Tilmant, pazarlama ve reklam bütçesini 5 milyon Euro'dan 20 milyon Euro'ya çıkarmak, bilgi işlem altyapısına 25 milyon ile 40 milyon Euro yatırım yapmak istediklerini açıkladı.

Tilmant, pazar payını yüzde 3'ten yüzde 5'e, şube sayısını 450'ye çıkarmayı hedeflediklerini bildirerek, bankanın kârlılığını artırmayı ve maliyet-gelir dengesini geliştirmeyi hedeflediklerini kaydetti. Avrupa'nın beşinci büyük finans grubu olan ING'nin CEO'su Tilmant "Bu satın alma, grubun güçlü organik büyümesini uygun satın almalarla destekleme stratejimize uygun düşüyor." dedi. ING'nin açıklamasına göre satın alma işlemi, bankanın 31 Mart 2007 bilançosundaki özkaynak ya da defter değeri toplamının 3,26 katına, net kârın ise 26,6 katına karşılık geliyor. Bu satın alma Hollandalı şirketin 2008'den itibaren hisse başına gelirlerini artıracak. Dünyanın en büyük 13'üncü finans kuruluşu olan ING'nin ise 2006 sonu itibarıyla 7,7 milyar Euro net kârı, 1,2 trilyon Euro toplam varlıkları bulunuyor. Toplam personel sayısı ise 119 bin 800.

Vakıfbank Genel Müdürü Bilal Karaman, bankacılık sektöründeki yabancı payının yüzde 40'ın üzerine çıkmasının sistem açısından herhangi bir rahatsızlık oluşturacağını düşünmüyor.

Sermayenin küreselleştiğine dikkat çeken Karaman, bir ülkede bankacılık faaliyetlerinin sürdürülebilmesi için yabancı bankaların rahatsızlık oluşturmadığı söyledi. "Seçim ortamında, siyasette gergin günlerin yaşandığı bir dönemde böyle bir satın alma olumlu karşılanmalı." diyen Karaman, bunun Türkiye ekonomisine olan güvenin göstergesi olduğunu kaydetti. Borsa ve finans uzmanı Selim Işıklar, Oyakbank'ın satın alınmasının piyasalarda çok büyük bir etki oluşturmadığını ifade etti. Işıklar, küçük bankalara dönük alımlar görüldüğünü, Halkbank'a da ilgi olduğunu vurguladı. Bankaya biçilen değerin Yapı Kredi gibi büyük finans kuruluşları ile farklı yönlerde kıyaslanması gerektiğini söyleyen Işıklar, şube sayısı ve kârlılık bakımından fiyatın az, ancak toplam özkaynaklar açısından ortalama bir fiyat verildiğini söyledi.

Uluslararası Finansal Yönetim Enstitüsü Derneği (UFE) Başkanı Selçuk Tümay, Oyakbank'ın satışını, "Neredeyse kapanın elinde kaldı. İyi bir fiyata gittiğini düşünüyorum." sözleriyle değerlendirdi. Türk bankacılık sektörüne yabancı ilgisinin artarak devam edeceğini belirten Tümay, "Bundan sonra daha büyük bankaların ortaklıklarını artırmaları söz konusu olabilir. Devlet elindeki bankaları çıkardığında, bunların içindeki yabancı payı da artacaktır." dedi. Tümay'a göre, bankacılıktaki yabancı payı hâlâ yüksek bir oranda değil. AB'ye yeni katılan ülkelerde bu oran yüzde 70-80'leri buluyor. Önümüzdeki 3-5 sene içinde Türkiye'de de yabancı payı yüzde 50'nin üzerine çıkabilir. Tümay, "Seçim öncesi Oyakbank'ın satışı ile ilgili gelişme çok önemli, seçimlerden etkilenilmediğini gösteriyor." şeklinde konuştu.

Kışlada Oyakbank kalmıştı

Oyakbank'ın adı daha önce de kışlalardaki diğer bankalara ait ATM'lerin çıkarılması ile gündeme gelmişti. Banka, personel maaşlarının kendi kurumu üzerinden yapılması için Genelkurmay Başkanlığı'nda yoğun kulisler yapmış ve bunun sonucunda birçok birliğin diğer bankalarla anlaşmaları iptal edilmiş, süresi dolanlar ise yenilenmemişti.

 Bankanın eski yönetim kurulu üyelerinden emekli Tümg. Osman Özbek ise daha önce çoğunluk hisselerinin yabancılara satılmasına ilişkin haberlere tepki göstermişti. 2000-2001 yılları arasında Jandarma Genel Komutanlığı'nın temsilcisi olarak Oyak yönetiminde görev alan Özbek, daha önce Zaman'a yaptığı açıklamada, "Şerefli bir Türk subayı olarak Oyakbank'ın yabancılara satılmasını kabul edemiyorum." ifadelerini kullanmıştı. Oyak, son yıllarda hızlanan özelleştirmelere girmiş ve Erdemir'i 2,7 milyar dolara almıştı. Yabancılara yapılan satışlar eleştirilirken, Erdemir'i Oyak'ın satın alması "Milli bir kuruluşa gitti." denilerek sendikalar tarafından olumlu karşılanmıştı. Oyak bu satışla Erdemir'e verdiği miktar kadar kazanç sağlamış oldu.

Temelinde Bank of Boston var

1984: Bank of Boston'un İstanbul Şubesi'nin kurulmasıyla Oyak Bank'ın tarihçesi başladı.

1990: Bank of Boston, The First National Bank of Boston adını alarak Oyak, Alarko ve Cerrahoğlu grupları ile beraber dört ortaklı bir Türk bankası haline geldi.

1991: Bu tarihe gelindiğinde bankanın adı Türk Boston Bank AŞ olarak değişti.

1994: Ordu Yardımlaşma Kurumu diğer bütün hisseleri alarak bankanın tek sahibi oldu.

1994: Grup tarafından İrlanda'da Oyak European Finance Plc'ı satın alındı.

1996: Türk Boston Bank AŞ'nin ismi değiştirilerek Oyak Bank Anonim Şirketi oldu.

1996: Banka, Almanya'da faaliyet gösteren Oyak Anker Bank GmbH 'ı satın aldı.

1998: Bu tarihe kadar Ankara, Adana, İzmir ve Bursa'da grup firma ve çalışanlarına hizmet veren şubelere sahipken, bireysel bankacılık alanında çalışmalara başladı.

2001: Şube sayısını artırmak için Hayyam Garipoğlu'ndan Sümerbank'ı o dönemde çok tartışılan bir rakama, 36 bin dolara satın aldı.

2007: Hollandalı ING Grup, bankanın tamamını 2,67 milyar dolara satın alacağını açıkladı. Gözler BDDK'nın vereceği karar çevrildi.

BANKACILIKTA YABANCI PAYI (yüzde)

Çek Cum. 93,4

Meksika 88

Bulgaristan 81

Macaristan 77

Polonya 67,1

Romanya 58

Arjantin 49

Venezuela 46

Türkiye 42

Brezilya 30

Belçika 23,3

Avusturya 20

Yunanistan 20

ABD 19,4

Danimarka 17

Fransa 19

İspanya 11,5

Hollanda 11

Almanya 10,6

İtalya 9,5

[HABER ANALİZ] Kışlada yabancı veznedar (TURHAN BOZKURT)
Oyakbank'ın tamamının Hollandalı finans devi ING'ye satışı Türkiye'de küresel sermaye tartışmalarına farklı bir boyut kazandıracak. Yabancılara bankacılığın ne kadar açılması gerektiğini bizim gibi diğer ülkeler de tartışıyor.

Çek Cumhuriyeti'ndeki yüzde 100'e yaklaşan oran İngiltere, Almanya ve Fransa gibi gelişmiş ülkelerde yüzde 20'lerin altında. Türkiye'de ise yabancılar yüzde 40'lık paya ulaştı. Borsa'dan alınan banka hisseleri eklendiğinde sistemin yarısından fazlasının kontrolü bizim dışımızdaki sermayenin elinde.

Dünyadaki uygulamalara bakıldığında yabancı payının düşük olduğu yerlerde serbest piyasa ekonomisi uygulansa da hükümetler bankacılıkta çok da liberal olamıyor. Ekonominin can damarı, şirketlerin dara düşünce soluğu aldığı kuruluşlardan söz ediyoruz. Gelişmiş ekonomilerin sanayi ile birlikte güçlü bir finans sistemine sahip oldukları gerçeği karşımızda duruyor. Oyakbank bu açıdan ilginç bir örnek olacak. Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları adına kurulan Ordu Yardımlaşma Sandığı'nın bir iştiraki, BDDK onay verirse el değiştirecek. Onay safahatında pek çok hususu dikkate alan Bankacılık Üst Kurulu, Dışbank, Finansbank, Denizbank ve Tekfenbank'taki kadar kolay karar veremeyebilir. Çünkü bu kez askerin bütün hesaplarının toplandığı, kışlaların içine kadar girmiş bir kuruluşun dosyası önlerine gelecek. Emekli Tümgeneral Osman Özbek'in, 'Şerefli bir Türk subayı olarak Oyakbank'ın yabancıya satışını kabul edemem.' sözleri hâlâ hafızalarda. Üstelik haksız rekabet suçlamalarına kulak asmayan Oyakbank, Ziraat Bankası'nı bile askerî birlik mıntıkasının dışına çıkarmıştı. Aynı banka şimdi yabancıya satılıyor. Genelkurmay ekonomik güvenlik ve askerî sırlar çerçevesinde nasıl bir tavır izleyecek bunu zaman gösterecek.

Haberi duyan pek çok kişi aynı soruya cevap aradı dün. Ordunun bankadaki bilgileri, arşivdeki dosyaların akıbeti ne olacak? Kışlada yine sadece Oyakbank tabelası mı olacak? Hollandalılarla el sıkışan yöneticiler, bugün düzenleyecekleri toplantıda aktarılmak üzere bu sorulara da cevap hazırlamıştır mutlaka.

Gerçi grup tecrübesi açısından sonuç sürpriz değil. Çünkü Erdemir özelleştirmesinde milli forma ile sahaya inen Oyak, uluslararası ortaklıklarının en büyüğünü Fransız otomotiv üreticisi Renault ile sürdürüyor. Aynı ülkeden Axa ile de sigorta evlilikleri var. Erdemir'de çelik devi Arcelor'u ortak yapmak istemişler, Rekabet Kurulu'ndan vize alamayınca girişim sonuçsuz kalmıştı. En büyük gelir kaynağı subay ve astsubayların maaşlarından yapılan yüzde 10'luk kesinti olan grubun son hamlesi başta Oyak mensupları olmak üzere pek çok kişi tarafından anlamsız bulunabilir. Ne yaman çelişki de denilebilir. Ancak Erdemir'in bilançoya getirdiği yük göz ardı edilmemeli. Toptan satışa, kaynak temini olarak bakılmalı biraz da. 2,7 milyar dolarlık Erdemir borcunun ödenmesi için yurtdışından kredi temin edilmişti. Oyak'ın kaynakları ile bu borcu kapatması hiç de kolay değil. Oyak yönetimindeki bazı isimlerin 'finans sektöründe artan rekabete ayak uyduramayız' düşüncesinde olduğu kulislerde çok konuşuldu. Tepe Yöneticisi Coşkun Ulusoy, Oyak'ın büyüme stratejilerinde Erdemir ve otomotivin öne çıkacağını her fırsatta zikrediyor.

Bakalım her özelleştirme ihalesinde 'ülke elden gidiyor' diye sokağa fırlayanlar, Erdemir'i Oyak aldı diye bayrak sallayanlar, Oyakbank'ın satışına nasıl bir tepki verecek?