Rafineride Doğan-Çalık çekişmesi

5 milyar dolarlık yatırım yapacağız yolumuzu artık açın...

Ceyhan'da rafineri kurulmasına yönelik gerekli finansman ve ön izin için tüm hazırlıkları tamamladıklarını belirten, ve Aydın Doğan grubunun satın aldığı Petrol Ofisi'nin CEO'su Melih Türker, EPDK'nın yeni hazırladığı tebliğ taslağının subjektif kriterlere dayalı olduğunu söyledi.


Türkiye'nin önde gelen akaryakıt şirketi Petrol Ofisi (PO), 5 milyar dolarla Türkiye Cumhuriyeti tarihinde özel sektörün sıfırdan yapacağı en büyük yatırım olan ve 10 bin kişiye istihdam sağlayacak Ceyhan'daki rafineri projesinin Enerji Piyasası Denetleme Kurulu (EPDK) tarafından engellenmek istendiğini açıkladı. Yılda 10 milyon ton petrol işlenmesi için Ceyhan'a kurmak istedikleri rafineri projesinin önüne sürekli engeller çıkarıldığını belirten Petrol Ofisi'nin CEO'su Melih Türker, son olarak lisans önceliğinin bölgede yatırım için ilk başvurana verilmesini öngören tebliğ taslağının da buna örnek teşkil ettiğini söyledi. Bütün dünyanın çok ağır bir ekonomik krize girdiği, dünyanın en güçlü şirketlerinin yatırım planlarını ve projelerini askıya aldığı bir dönemde, proje konusundaki kararlılıklarını koruduklarını belirten Türker, "Türkiye'nin en acil ihtiyacı olan enerji konusunda 5 milyar dolar yatırım yapacağız, yolumuzu açın" dedi.



Yatırımda kararlıyız

Tüm engellemelere rağmen yatırım kararından vazgeçmeyeceklerini vurgulayan Türker, EPDK'nın hazırlandığı söylenen tebliğ taslağının spekülasyona açık olduğu uyarısında bulundu. Reuters'ın bu yönetmelikle ilgili yetkililerden görüş alarak derlediği haberde yer alan "Petrol Ofisi'nin önünü kesmek için hazırlanan bir proje" yorumlarının geçerli olduğuna ihtimal vermek istemediklerini kaydeden Türker, "Bununla birlikte, son 2 yıllık süreç içinde karşılaştığımız zorlukları alt alta yazdığımızda, bu yorumlara yol açan yanlışlıkların da ortaya çıktığı inancındayız" diye konuştu.

Geçen hafta Reuters haber ajansında yer alan bir haberde, 8 Nisan'da EPDK tarafından Internet sitesine görüşe açılan tebliğ taslağına göre, PO'nun mevcut şartlarda lisans almasının mümkün olmadığı yorumları yapılmıştı. Reuters'e bilgi veren bir ekonomi yetkilisi, PO'nun iştiraki olan Petrol Ofisi Akdeniz Rafinerisi A.Ş.'nin rafineri planı için başvuru yaptığı arsa üzerinde daha önce Diler İnşaat tarafından elektrik santrali kurulmasına yönelik bir girişim bulunduğunu anımsatarak, EPDK tarafından yeni planlanan tebliğe göre, PO'nun mevcut şartlarda bu yer için lisans almasının mümkün olmadığını bildirmişti.



Tebliğ hayretle karşılandı
Cuma günü yazılı bir açıklama yapan Türker, EPDK'nın internet sitesinde yer alan tebliğ taslağı ile ilgili olarak, "Tebliğ, enerji yatırımı yapan şirketler tarafından hayretle karşılandı" değerlendirmesinde bulundu. "Enerji alanında yapmak istediğimiz bu dev yatırımın geçirdiği aşamalar konusunda hem yetkilileri, hem de kamuoyunu bilgilendirmek istiyoruz" diyen Türker, tebliğ taslağında ortaya konan kriterlerin, Türkiye'nin kadastrol yapısından kaynaklanan özellikler nedeniyle teknik olarak kimse tarafından yerine getirilmesinin mümkün olmadığını ifade etti. Türker, "Bu durumda böyle kriterlerin hangi amaçla tebliğ taslağına konduğu spekülasyonlara yol açmaktadır. PO'ya gelince, biz ülkemizin enerji politikasına katkı yapma kararlılığımızdan vazgeçmeyeceğiz" dedi.



Engellerin sonu yok

Başvuruyu yaptıktan sonra normal olmayan bazı durumlarla karşılaştıklarını bildiren Türker, Ceyhan'da rafineri için ilk başvuruyu, coğrafi koordinatlarıyla birlikte PO'nun yaptığını ve bunun Petrol Piyasası Dairesi tarafından uygun bulunarak kurul onayına sunulduğunu belirtti. İlk zorluğun da bu noktada çıkarıldığını kaydeden Türker, lisans bedelinin yüzde 1'i ödenerek yapılan başvurunun yasal süre olan 60 gün içinde sonuçlandırılmadığını ve o güne kadar EPDK'nın faaliyet alanına giren konularda lisans öncesinde istemediği halde ÇED raporu talep ettiğini kaydetti.

Mayıs 2007'de o güne kadar, dağıtıcı şirketler için rafineri kurma konusunda hiçbir engel yokken, bu konuda hukuk dairesinden görüş alma yoluna gidildiğini ifade eden Türker, Haziran 2007'de de PO'nun dağıtıcı lisansı sahibi olması nedeniyle rafineri başvurusunun reddedildiğini hatırlattı.



Başvuru yenilendi

Tüm bu gelişmelerle 1 yıl zaman kaybettiklerini kaydeden Türker, bir şirket kurarak başvuruyu yenilediklerini belirterek, "EPDK da 27 Haziran 2007'de 90 günlük süre içinde ÇED olumlu raporunun sunulması şartıyla rafineri lisansı verilmesini uygun buldu ve arazinin tahsis edildiğini yazılı olarak bildirdi" dedi. O tarihe kadar rafineri yatırımı için ÇED raporu almış başka hiçbir şirket bulunmadığına da dikkat çeken Türker, bundan sonra "Ceyhan Enerji İhtisas Bölgesi" ile yeni bir uygulama daha getirildiğini, yeni talepleri de yerine getirdiklerini belirterek, Kasım 2007'de başka bir şirketin daha termik santral kurmak üzere başvuruda bulunduğu ileri sürülerek, PO'nun rafineri yatırım izninin tekrar beklemeye alındığını söyledi.



Yeni kriter subjektif

Şimdi karşılarına arsa sorunu çıkarıldığını ifade eden Türker, "Mevzuat hükümleri ve Milli Emlak Genel Müdürlüğü'nün yatırım yapacak şirketlere arsa tahsisine ilişkin hükümler son derece açık ve objektif kriterler içermektedir" dedi. EPDK'nın mevcut yazılı düzenlemelerde yer almayan subjektif kriterlere dayalı bir tebliğ taslağı hazırladığının altını çizen Türker, "Rafineri kurulmak üzere Petrol Ofisi'nin coğrafi koordinatları ile belirttiği ve EPDK tarafından uygun görülen arazide, PO'nun mülkiyetine sahip olduğu taşınmazlar mevcuttur. Ancak tebliğ taslağında ortaya konan kriterlerin, Türkiye'nin kadastrol yapısından kaynaklanan özellikler nedeniyle teknik olarak kimse tarafından yerine getirilmesi mümkün gözükmemektedir. Bu durumda böyle kriterlerin hangi amaçla tebliğ taslağına konduğu spekülasyonlara yol açmaktadır. Basında yer alan yorumların da bu spekülasyonlardan kaynaklandığını tahmin ediyoruz. Bu yorumların, Türkiye'nin enerji siyasetine ve yatırımlarına gölge düşürmemesi için herkesi sorumlu davranmaya davet ediyoruz" dedi.



Adım adım lisans macerası
* Ceyhan'de rafineri için ilk başvuru PO tarafından 2006'da yapıldı.

* Petrol Piyasası Dairesi'nin uygun bulduğu başvuru EPDK'nın onayına sunuldu.

* Lisans bedelinin yüzde 1 ödenerek yapılan lisans başvurusu yasal süreç olan 60 gün içinde sonuçlandırılmadı.

* Petrol Piyasası Lisans Yönetmenliği'ndeki değişiklikle EPDK, o güne kadar lisans öncesinde hiç istemediği halde bu kez ÇED raporu talep etti.

* Mayıs 2007'de yine o güne kadar olmayan bir uygulama getirildi ve dağıtıcı şirketlerin rafineri kurması konusunda hukuk dairesinden görüş alınması uygulamasına gidildi.

* Haziran 2007'de PO'nun dağıtıcı lisansı sahibi olması nedeniyle rafineri başvurusu reddedildi.

* 3 Haziran 2007'de Petrol Ofisi Akdeniz Rafinerisi Sanayi ve Ticaret AŞ adlı bir şirket kurularak başvuru yenilendi.

* EPDK 27 Haziran 2007'de 90 günlük süre içinde ÇED olumlu raporunun sunulması şartıyla rafineri lisansı verilmesini uygun buldu ve arazinin tahsis edildiğini yazılı olarak bildirildi.

* Yeni şirket 90 gün içinde ÇED'in olumlu raporunu aldı ve PO bu alanda bu raporu alan ilk şirket oldu.

* Bu kez de EPDK, ÇED raporu sürecinde olumlu görüş veren Deniz Müsteşarlığı'ndan ikinci defa görüş istedi.

* PO Deniz Müsteşarlığı'ndan ikinci defa olumlu görüş aldı.

* Kasım 2007'de başka bir şirketin daha Termik Santral kurmak üzere için başvuruda bulunduğu ileri sürülerek, PO'nun rafineri yatırım izni tekrar beklemeye alındı.

* Son olarak arsa konusunda sıkıntı çıktı.



Sadece Çalık'a lisans verildi

Adana Yumurtalık bölgesinde kurulmak üzere, toplam ekonomik büyüklüğü 20 milyar doları aşan 4 adet rafineri başvurusu yapılmıştı. Bu başvurular Petrol Ofisi, Çalık -Indian Oil Company grubunun şirketi Doğu Akdeniz Petrokimya ve Rafineri Sanayi, Socar&Turcas Enerji ve Cevahir Grubu. EPDK, bugüne kadar sadece Çalık-Indian Oil'lin rafineri kurmak için yaptığı başvurulara lisans verme kararı almıştı. Turcas ile Azerbaycan devlet petrol şirketi Socar yıllık 10 milyon ton kapasiteli rafineri için ön lisans alırken, Cevahir Şirketler Topluluğu da henüz lisans alamadı.