Türkiye-Afrika buluşması

Ankara, Türk dış politikasında uzun yıllar ihmale uğrayan Afrika kıtasına yönelik açılımını işbirliği zirvesiyle derinleştiriyor. "Müşterek Bir Gelecek İçin Dayanışma ve Ortaklık" başlığını taşıyan 1. Türkiye-Afrika İşbirliği Zirvesi 18-21 Ağustos tarihlerinde İstanbul'da gerçekleşiyor.

Kara Kıta ülkeleriyle ticarî ve siyasî ilişkilerin geliştirilmesinin hedeflendiği zirveye 19'u üst düzey olmak üzere 43 ülkeden yetkilinin katılması bekleniyor. Kıtada Türklere karşı büyük bir saygının olduğunu belirten diplomatik kaynaklar, "Türkiye, Afrika'da bekleniyor. Kıta ülkeleri bölgede bizim daha etkin olmamızı istiyor." değerlendirmesinde bulunuyor. Afrika'da 12 büyükelçilikle temsil edilen Ankara bu sayıyı 2009 sonuna kadar 30'a çıkarmak için de hummalı çalışmalarını sürdürüyor.

Ankara, Kara Kıta'ya verdiği önemi 2005'i 'Afrika Yılı' ilan ederek gösterdi. Ardından kıta ülkelerine üst düzey ziyaretler gerçekleşti. 2008'in başında ise Afrika Birliği, Türkiye'yi 'stratejik ortak' olarak kabul etti. Birlik'in Çin, Hindistan, G. Kore ve Japonya'nın dışında ülke seviyesinde stratejik ortağı bulunmadığından Ankara bu gelişmeyi memnuniyetle karşıladı. İlişkileri geliştirme peşindeki Ankara önümüzdeki hafta da Afrika ile ilk işbirliği zirvesini düzenliyor. Zirvenin beş yılda bir tekrarlanması hedefleniyor. 53 üyesi bulunan Afrika Birliği'nden 43 ülke İstanbul'a geleceğini bildirdi. Bunlardan 12'si devlet başkanı, ikisi başkan yardımcısı ve beşi de başbakan düzeyinde. Geri kalan ise dışişleri bakanı, devlet bakanı ya da temsilci seviyesinde. Diplomatik kaynaklar bu sayının artabileceği gibi biraz düşebileceği ihtimaline dikkat çekiyor.

Diplomatik kaynaklar, Türkiye ile Afrika ülkeleri arasındaki ziyaretlerin eleştirilmesine ve küçümsenmesine şiddetle karşı çıkıyor.

Türkler Anadolu'dan önce Afrika'daydı

"Türkler Anadolu'ya gelmeden önce Afrika'da devlet bile kurmuştu." diyen üst düzey bir yetkili 868 yılında Mısır'da kurulan Tolunoğulları'nı örnek veriyor. Osmanlı'nın bölgedeki uzun süren hâkimiyeti ve kıta ülkeleriyle diplomatik temasları hatırlatan aynı yetkili, Afrika'da Türklere karşı büyük bir saygı duyulduğunu vurguluyor. Kaynaklar, Afrika ülkelerinin genel olarak 2003'te yüzde 3; 2005'te ise yüzde 5 büyüdüğüne dikkat çekerek, enerji ve maden alanında birçok ülkenin Kara Kıta'ya açıldığını dile getiriyor.

1998'de Afrika Eylem Planı hazırlayan Türkiye, kıtayla ekonomik ilişkilerini artırıyor. 2005'te 9 milyar dolar olan ticaret hacmi 2007'de 13 milyar dolara yükseldi. 5 yıl içinde bu rakamın 30 milyar dolara çıkarılması hedefleniyor. Kaynaklar, Afrika ile ilişkilerin gelişmesinde TİKA'nın (Başbakanlık Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı) büyük rol oynadığını ifade ediyor. Askerî katkılar, THY'nin uçuş sayısını artırması ve DEİK'in düzenlediği ziyaret ve iş forumları da önemli unsurlar olarak görülüyor. İstanbul'daki zirve esnasında da DEİK ve TOBB iş forumu düzenleyerek, daha somut adımların atılmasını planlıyor.

Diplomatik kaynaklar, Afrikalı liderlerin Türkiye'yi kıtada daha etkin görmek istediklerini dile getiriyor. Türkiye, Afrika'yla öncelikle tarım ve sulama alanında işbirliği düşünüyor. Verimli topraklara rağmen bölge ülkeleri teknik imkânlardan yararlanamıyor. Türkiye bu konudaki birikimini kıtaya aktaracak. Afrika ülkeleri Türkiye'nin kıtada açtığı hastanelerden çok memnun. Ayrıca, Türk okulları da çok etkin bir tanıtım yapıyor.

İstanbul'u gezecekler

Zirve 18 Ağustos'ta üst düzey memur ve dışişleri bakanlarının toplantısıyla başlıyor. 19 Ağustos'ta ise Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün katılımıyla resmî açılış gerçekleşecek. Aynı gün Başbakan Tayyip Erdoğan katılımcılara öğle yemeği, Gül de akşam gala yemeği verecek. 20 Ağustos ise tamamen sosyal program olarak ayrıldı. Lider ve bakanlar Boğaz turu yaptıktan sonra Topkapı Sarayı'nı ve Sultanahmet Camii'ni gezecek; Kapalıçarşı'da alışveriş yapacak. Cumhurbaşkanı Gül'ün de bu programlara katılabileceği belirtiliyor.