Yeni düzenlemeyle finansal yatırım araçlarında 1 Ocak 2006 tarihinden itibaren tek ve basit vergilemeye geçilmesi kapsamında uygulanacak olan stopaj oranı yüzde 15 olarak belirlenirken, gelir vergisinde yüzde 45 olan üst sınır 2005 başından itibaren yüzde 40’a çekiliyor. Yasanın görüşmeleri sırasında 30’uncu ve 27’nci maddelerde önemli değişiklikler yapıldı.

TBMM Genel Kurulu’nda yılbaşından önceki son haftada vergi indirimi öngören ’Vergi Kanunlarının Yeni Türk Lirası’na uyumu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı’ ele alındı.

Tasarının görüşmeleri sırasında eleştiri ve soruları cevaplandıran Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, vergi indiriminin istihdam yaratacağını savundu. "Buna az gelir gruplarına ne faydası var. En alt grup kimdir biliyor musunuz? En alt grup işsizdir. İşsizlere tek tek para mı dağıtmanız lazım? Yoksa onlara iş mi bulmanız lazım" diyen Bakan Unakıtan şu ifadeleri kullandı: "Onlara eğer iş bulmanız icap ediyorsa bu vergileri indireceksiniz? Yatırım ortamını sağlayacaksınız istihdamı sağlayacaksınız. Bunu da anlamazsanız ben size nasıl anlatacağız. İki de bir geliyorsunuz ’bu vergi niye indi? 45’ten 40’a niye indi?’ Daha da inecek. Daha da inecek. Bakınız biz bunları yapıyoruz, ne oluyor biliyor musunuz? 9 ayın sonunda 45 katrilyon lira yatırım yaptı. Özel sektör ne zaman yaptı bu yatırımı? 2005 senesinde de büyüme sürdüğü takdirde Türkiye tarihinde 4 defa ilk kez bir 40’lerde sağlamıştır. 4 yıl büyüme sağlayacak. Bunu bana bir daha söylemeyin. Yani bu artık ilkokul talebelerinin bildiği işler... Diyorsunuz ki ’bu vergiyi azalttınız bunun faturası var. Bütçeniz açık verir.’ Yaptığımız işler yapacağımızın teminatı diye laf varya. Büyük laflar etmiyorum ama, hangi vergiyi ne kadar indirmişiz, bize ne kadar yük getirmiş, bunları gece gündüz çalıştık. Hiç merak etmeyin. Onun hesabını gayet iyi yapıyoruz. Yaptığımız da bütçede ortada bütçe performansı ortada. Biz geldiğimizden beri bütçe açığı şu demişiz daha azıyla kapatmışız... Bunlar kolay olan işler değil... Biz orda icraatı yapıyoruz. Mali disiplinimize uyuyoruz. ’Vergi almak yerine borç almak politikasına gidiyor’ diyorlar. Bize diyorlar ki ’borçlanmayın vergi alın’. Bunun dengelerini hesaplamazsan o sıkıntılara girersin. İyi hesaplarsan ekonomin genişleyerek, büyüyerek devam eder. Hem ’vergi almayın borç alın hem de vergileri düşürün’ diyorlar.


Oradan da düşürün vergiyi buradan da düşürün vergiyi. Bunun hesabı var. Muhalefet olmak kolay değil. Muhalefet diye de böyle her şeyi hesapsız kitapsız söylemeyin. Tohumun vergisini düşürdük ilaçları da düşürdük. Biz düşürdük onu siz değil. Ötekilere de gelecek. Biz asgari ücretlerimizi düşürüyoruz. Asgari ücrette en büyük artım bizim hükümetimiz zamanında olmuştur."


BAŞBAKANIN ASGARİ ÜCRET SÜRPRİZİ


Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın ’Asgari ücrette sürpriz yapabiliriz’ açıklamasının yanlış anlaşıldığını da belirten Unakıtan, "Sürpriz zamanında Bakan açıklar’ dedi Başbakanımız. O ’sürpriz zaman’ nerelere çekildi. Sürpriz zamanı sürpriz paketlere çıkardılar. Bu kadar saptırmayın. Oluyor ama millet de görüyor" diye konuştu.


YENİ YASALER NELER GETİRİYOR?


- Yeni düzenleme kapsamına menkul kıymetler ile diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından veya elde tutma sürecinde elde edilen gelirler, mevduat faizleri, özel finans araçlarından elde edilen gelirler ve repo kazançları giriyor. Hazine tarafından ihraç edilen tahvillerden sağlanan getirilerle özel sektör tahvillerinden sağlanan getirilerin de aynı esaslar çerçevesinde vergilendirilmesi sağlanıyor.


- Yasada Bakanlar Kurulu’na stopaj oranını artırma yetkisi verilmiyor.


- Yürürlük ve yürütme dahil toplam 45 maddeden oluşan tasarıya göre, bankalar ve aracı kurumlar takvim yılının üçer aylık dönemleri itibariyle söz konusu yatırım araçlarından yüzde 15’lik kesintiyi yapacaklar. Böylece mükelleflerin beyanname vermelerine gerek kalmayacak.


- Yasaya göre, 1 Ocak 2006 ’dan önce iktisap edilmiş olan menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde 31 Aralık 2005 tarihi itibariyle geçerli olan hükümler uygulanacak.


Bilindiği gibi mevcut durumda repoda stopaj yüzde 22, Döviz Tevdiat Hesaplarında (DTH) 1 yıla kadar vadede stopaj yüzde 24, 1 yıldan uzun vadede yüzde 18 olarak uygulanıyor. Stopaj, TL mevduatta 3 aya kadar vadelerde yüzde 18, 6 aya kadar olan vadelerde yüzde 16, 1 yıla kadar olan vadelerde yüzde 12, 1 yıl ve daha uzun vadede ise yüzde 7 olarak uygulanıyor.


Devlet tahvili ve hazine bonosunda stopaj yüzde sıfır, (A) tipi fonlarda stopaj oranı yüzde sıfır, (B) tipi fonlarda ise yüzde 10 olarak uygulanıyor Mevcut durumda, repoda, TL ve döviz mevduatında, (B) tipi yatırım fonunda beyanname verilmiyor.


TL ve döviz bazlı hazine kağıtları, euro tahvil ve hisse senetlerinden elde edilen gelirin belirli bir tutarı aşması durumunda beyanname verilmesi gerekiyor.


Hisse senetlerinin vergilendirilmesinde ise halka açık şirketlerde 3 ay ve daha fazla, açık olmayanlar da ise 1 yıl ve daha fazla elde tutulması durumunda kazanç ne olursa olsun vergi muafiyet uygulanıyor. Bu sürelerin altındaki elde tutmalardan ise vergi alınıyor.


GELİR VERGİSİ ÜST SINIRINDA İNDİRİM OLACAK


Gelir vergisi oranlarının en üst sınırını da yeniden belirleyen yasaya göre, mevcut durumda yüzde 45 olarak uygulanan en yüksek oran yüzde 40’a çekilirken, en alt sınır olan yüzde 20’lik dilim ise aynen korunuyor. Bu durumda ücretliler için uygulanan gelir ani hesaplamazsan o sıkıntvergisi dilimleri yüzde 15-35, diğer gelirler için de yüzde 20-40 olarak uygulanacak.


Yine yeni yasaya göre, gelir vergisine tabi gelirler 6,600 YTL’ye kadar yüzde 20; 15,000 YTL’nin 6,600 YTL’si için 1,320 YTL, fazlası yüzde 25; 30,000 YTL’nin 15,000 YTL’si için 3,420 YTL, fazlası yüzde 30; 78,000 YTL’nin 30,000 lirası için 7,920 YTL, fazlası yüzde 35; 78,000 YTL’nin fazlasının 78,000 YTL’si için 24,720 YTL, fazlası yüzde 40 oranında vergilendirilecek.


Yasayla, şirketlerin gayrimenkul satışlarından doğan kazançlarının sermaye eklenmesi durumunda bunun kurumlar vergisinden istisna tutan düzenleme de kalıcı hale getiriliyor.


Gelir vergisi dilimine ilişkin madde 2005 yılı gelirlerine uygulanmak üzere 1 Ocak 2005’ten itibaren yürürlüğe girecek.


Damga Vergisi, Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), Katma Değer Vergisi Kanunu, Tapu Harçları, Belediye Geliri Kanunu’na ilişkin düzenlemeler getiren tasarı ile ayrıca yeni yılda tedavüle girecek olan Yeni Türk Lirası’na bazı vergilerini uyumu sağlanıyor.


Damga Vergisi ve harçlarda pul yapıştırmak suretiyle ödeme usulünü kaldıran tasarı, eğitimle ilgili bazı teşvik düzenlemelerini de içeriyor.


ÖTV LİSTESİNDE DEĞİŞİKLİK


Yasayla ÖTV listesine bazı değişiklikler yapılırken, Bakanlar Kurulu`na bu vergi oranlarına ilişkin aralıkları değiştirme konusundaki yetkiler de yeniden belirlendi.


ÖTV listesinde YTL’ye uyum için tutarlarda değişiklik yapılırken, tütün ve sigaraya ilişkin bölümde ise uygulama değişikliğine gitti. Buna göre, tütün ve purolara uygulanan yüzde 55.3’lük oranda bir değişiklik yapılmazken, daha önce adet başına uygulanan maktu vergi, hem maktu hem de ağırlığa göre yeniden düzenlendi.
Yasada ayrıca, alkollü içkiler, yağlar ve benzeri bazı ürünlerde yeni vergi tutarları getirildi.


Yasanın görüşmeleri sırasında yasa tasarısının 27. maddesinde değişiklik yapıldı. Değişiklikle 2 yıldan fazla hisse senedini elinde tutan ve sonrasında ellerinden çıkaracak olanlardan vergi alınmayacak. Böylece vatandaşın elinde para yerine hisse senedi tutmasının yolunun açılması planlanıyor. Zira elindeki hisse senedini 2 yıldan önce satacaklardan vergi alınacak.


Tasarının 30’ncu maddesi de AK parti tarafından verilen bir önerge ile değiştirildi. Yasada yer alan düzenleme ile yatırım fonu katılma belgeleri ile yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin satışı aşamasında herhangi bir vergileme yapılmaması, vergilemenin bu fon ve ortaklıklar bünyesinde gerçekleştirilmesi öngörülüyor. İlgili maddenin 1, 5 ve 8 numaralı fıkralarında yapılması öngörülen değişiklik, borsa yatırım fonlarında katılma belgelerinin alım-satımı aşamasında vergileme yapılmasını, bu fonlar bünyesinde ise ayrıca bir vergileme yapılmamasını amaçlamakta. yapılması öngörülen değişiklikle bu kazançlar üzerindeki vergi yükünün değiştirilmesi amaçlanıyor.


Maddenin 1 numaralı fıkrasının ikinci alt bendinde yapılan değişiklikle, aynı menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracından değişik tarihlerde alımlar yapıldıktan sonra bunların ir kısmının elden çıkarılması halinde, alış bedelinin tespitinde ağırlıklı ortalama yöntemi yerine ilk giren ilk çıkar yönteminin kullanılması öngörülüyor. Ayrıca beşinani hesaplamazsan o sıkıntci alt bentte yapılan bir değişiklikle de iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançların madde kapsamından çıkarılması amaçlanıyor.


Maddenin 1 numaralı fıkrasının üçüncü alt bendinde yapılan değişiklikle, takvim yılı aşılmamak kaydıyla izleyen dönemlerde zarar mahsubuma imkan tanınıyor. Buna göre aynı türden menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının alım-satımından doğan zararlar izleyen dönemlerde tevkifat matrahından indirilecek ancak, takvim yılı aşılması durumunda, bu zararların izleyen yıllara taşınması ve bu yıllarda mahsup edilmesi söz konusu olmayacak. Hüküm, üç aylık dönemde aynı türden menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının alım satımından doğan zararların izleyen dönemlerde tevkifat matrahından indirilebilmesine imkan tanıyor.


DAR MÜKELLEF KURUMLARI KAZANÇLARINA VERGİ


Maddenin 9 ve 10’ncu numaralı fıkralarında yapılan değişiklikle, dar mükellef kurumların menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılması suretiyle sağladıkları kazançlarının, bunların ihraç veya iktisap tarihine bağlı olmaksızın tevkifat suretiyle vergilendirilmesi mümkün kılınıyor.


Maddenin 12 numaralı fıkrasında yapılmasında yapılan değişiklikle, bankaların ve aracı kurumların taraf olduğu veya bunların aracılığıyla yapılan, belirli bir vadede önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte, ekonomik veya finansal göstergeye dayalı olarak düzenlenenler de dahil olmak üzere, para veya sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma, satma, değiştirme hak ve/veya yükümlülüğünü veren vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin bu madde uygulamasında diğer sermaye piyasası aracı gibi işlem görmesi sağlanıyor.


Maddeye 13’ncü fıkra olarak eklenen düzenleme ile, Türkiye’de henüz kurulma aşamasında olan vadeli işlem ve opsiyon borsalarının teşvik edilmesi amacıyla, bu borsalarda yapılan işlemlerden 2006 yılında elde edilen kazançlar için tevkifat oranının sıfır uygulanması öngörülüyor.


Yine yasa tasarısında yapılan değişiklikle yurtdışına çıkış harcı aynen korunurken TOKİ(Toplu Konut İdaresi) Gelirleri içine alındı.


Hükümet yasayla vergi sisteminde ’anlaşılabilirlik’, ’öngörülebilirlik’ ve ’güçlü ve etkin bir vergi idaresi’ni hayata geçirmeyi planlıyor. Yapılan düzenleme ile finansal açıdan vergilemesinde yeni bir sistem getiriliyor. Dolayısıyla bu sisteme göre bütün finansal araçlar aynı oranda vergiye tabi tutulacak. Böylece finansal araçların vergilemesinde, uzun yıllardır arzulanan basitlik ve harmonizasyon sağlanabilecek.


Tüm finansal araçlar bakımından, bu tarihten önce başlatılmış işlemler veya ihraç edilmiş menkul kıymetler açısından eski düzenlemeler geçerliliğini muhafaza edecek. Getirilen sistem, 1.1.2006 tarihinden sonra ihraç edilen kağıtlar ve işlemler için uygulanacak olup geriye yönelik olarak vergileme yapılacak. Kaynakta kesinti şeklinde uygulanacak bu sistemde, kamu kurumları ve siyasi partiler dahil hiçbir istisna olmayacak ve belirlenen oranın artırılması veya azaltılması konusunda Bakanlar Kurulu’nun yetkisi bulunmayacak. Herkese eşit mesafede şeffaf ve yalın bir uygulama yapılacak. Yeni sistemde, bankalani hesaplamazsan o sıkıntar ve aracı kurumlar tarafından tutulacak kayıtlara göre bu kurumlar tarafından kaynakta yapılacak vergileme esas alınacak. Bu şekilde yapılacak vergileme, ticari işletme kapsamında elde edilmeyen bu tür kazanç ve iratlar açısından nihai verileme olacak, bunlar için ayrıca beyanname verilmeyecek. Bu uygulama ile kazanç ve irat sahipleri yönünden vergilemede basitliğin sağlanmasının yanı sıra, bütün finanslar araçlar açısından, döviz ve TL cinsinden olanların kendi içlerinde olmak üzere, vergilemede harmonizasyon sağlanabilecek.