'Yatırımlarda tehlike zili çalıyor'

Ankara Ticaret Odası (ATO), 2007 yılında milli gelir artışının yüzde 4.5 olduğunu, yatırımlardaki artışın da yüzde 3.3’de kaldığını belirterek, “Sağlıklı bir ekonomi için milli gelirden daha fazla artması gereken yatırım hızı, 2007 yılında tehlikeli bir biçimde azaldı” açıklamasını yaptı.

ATO’dan yapılan açıklamada, ekonominin bozulduğu dönemlerde büyük hızla daralan ve büyümeye negatif yönde etki eden yatırımların 2007 yılında alarm vermeye başladığı kaydedildi. Ekonomide yüzde 3.4 küçülme yaşandığı 1999 yılında yatırım harcamalarında reel olarak yüzde 16.2 azalma görüldüğü belirtilen açıklamada, aynı durumun 2001 krizinde de yaşandı ifade edildi. Açıklamada, 2001 krizinin ardından yatırım harcamalarındaki artışın büyümeye de hız kazandırdığı kaydedilerek, şöyle denildi:

“2002 yılında yüzde 14.7 büyüme gösteren yatırım harcamaları, ekonominin yüzde 6.2 büyümesine neden oldu. Türkiye, 2003 yılını ise yüzde 14.2’lik yatırım harcaması artışı ve yüzde 5.3’lük GSYİH artışıyla kapattı. 2004 yılına gelindiğinde yatırım harcamaları yüzde 28.4 ile son yılların en üst seviyesine ulaştı. Aynı doğrultuda ekonomide de olağanüstü büyüme yaşandı ve GSYİH yüzde 9.4 artış gösterdi. 2004 yılının ardından yatırırım bazında gerileme eğilimi görüldü. Yatırım harcamaları 2005 yılında yüzde 17.4’e, 2006 yılında ise yüzde 13.3’e geriledi. Söz konusu dönemlerde GSYİH ise yüzde 8.4 ve yüzde 6.9’luk büyüme gösterdi. Yatırım harcamalarındaki gerileme 2007 yılında da devam etti ve 2002 yılından sonra ilk kez yatırımlardaki büyüme hızı yüzde 3.2 ile Gayri Safi Milli Hasıla büyüme hızı olan yüzde 4.5’in altında kaldı.”

“YATIRIMLAR AZALINCA BÜYÜMEYE KATKISI DA AZALDI”

Açıklamada, yatırımların büyümeye en fazla katkıyı yaptığı yılın 6.3 puanla ekonominin yüzde 9.4 büyüdüğü 2004 yılı olduğu belirtilerek, “2004 yılından sonra, yatırımlardaki gerileme büyümeye olan katkısının da azalmasına yol açtı. Yatırımların büyümeye katkısı 2005 yılında 4.2 puan, 2006 yılında 3.4 puan, 2007 yılında ise 0.8 puan oldu” denildi.

“MAKİNE VE TEÇHİZAT YATIRIMLARI DURMA NOKTASINDA”

Açıklamada, 1999 yılında toplam yatırımlarda yüzde 16.2 daralma görülürken, kamu yatırımlarındaki daralma oranının yüzde 5.1, özel sektördeki daralma oranının da yüzde 19 olarak gerçekleştiği kaydedildi. Açıklamada, 2000 yılını kamu ve özel sektörün yüzde 17.5 oranında büyümeyle tamamladığı, toplam yatırımlarda da aynı oranda büyüme görüldü belirtildi. Açıklamada, 2001 yılında, krizin etkisiyle toplam yatırımların yüzde 30 oranında gerilerken, kamu yatırımlarının yüzde 20.2, özel sektör yatırımların da yüzde 32.9 oranında küçüldüğü ifade edildi.

Açıklamaya göre, krizin ardından özel sektör yatırımları ekonominin lokomotifi olurken, özel sektörün de lokomotifi, “üretime yönelik yatırım olarak” tanımlanan makine ve teçhizat yatırımları oldu. 2003 yılında yatırımlardaki yüzde 14.2’lik artışta özel sektörün yüzde 23.7 oranında artan yatırım harcamalarının etkisi oldu. Kamu yatırım harcamalarının yüzde 15.1 gerilediği söz konusu yılda özel sektörün makine ve teçhizat yatırımları yüzde 30.9 oranında büyüdü. Yatırımların toplamda yüzde 28.4 artarak yüz güldürdüğü 2004 yılında özel sektörün yatırımları yüzde 36.1 artarken bu yatırımlar içinde makine ve teçhizat yatırımları yüzde 48.2 oranında arttı. Aynı yıl kamu sektörü için verimli bir yıl olmadı. Kamu yatırımları yüzde 6.6 oranında küçülürken, makine ve teçhizat yatırımları yüzde 6.8 oranında geriledi.

2004 yılında görülen olumlu tablo 2005 yılından itibaren bozulmaya başladı. Yüzde 17.4’lük yatırım harcamalarının büyümesiyle kapatılan 2005 yılında kamu yatırım harcamaları yüzde 25 oranında artarken, özel sektör yatırım harcamaları yüzde 16.2’ye, özel sektörün makine ve teçhizat yatırımı harcamaları da yüzde 21.4’e geriledi. 2006 yılında toplam yatırımlar yüzde 13.3, kamu yatırımları yüzde 2.6, özel sektör yatırımları yüzde 15.0 artış gösterirken, özel sektör makine ve teçhizat yatırımlarındaki artış yüzde 12.2’ye geriledi.

Bozulma 2007 yılında da devam etti. 2007 yılında toplam yatırım harcamalarındaki artış yüzde 3.3’te kalırken, kamu yatırımları yüzde 7.6, özel sektör yatırımları da yüzde 2.7 artış gösterdi. 2007 yılı özellikle makine ve teçhizat yatırımları için olumsuz geçti. Özel kesim makine ve teçhizat yatırımlarında, sadece yüzde 0.7 artış yaşandı. Üretimin temeli olan özel sektör makine ve teçhizat yatırımları durma noktasına geldi.

KAMU YATIRIMI AZALTTI, ÖZEL SEKTÖR ARTIRDI

Açıklamada, 1998’den 2007’ye kadar geçen sürede GSYİH içinde yatırımların payında azalma görüldüğü, toplam yatırımlar içinde kamunun payının azaldığı, özel sektörün payının arttığı belirtildi. Açıklamada, anılan dönemde kamunun baraj, yol gibi inşaat yatırımlarına hız verdiği için yatırımlarında ağırlığı inşaat sektörünün oluşturduğu kaydedildi. Son 10 yıllık dönemde, yatırımda öncülüğü özel sektörün üstlendiği, bu yatırımları daha çok borçlanmayla gerçekleştirdiği belirtilen açıklamada, 1998-2007 döneminde özel sektörün borçlarının yatırımlarından fazla arttığı ifade edildi.

“YATIRIM OLMADAN ÜRETİM OLMAZ”

ATO Başkanı Sinan Aygün, dünya ekonomisindeki daralmanın Türkiye’yi etkilemeyeceği düşüncesinden bir an önce uzaklaşılarak önlem alınması gerektiğine dikkat çekerek, yatırım olmadan üretim olmayacağını vurgulandı. Devletin resmi rakamlarının yaklaşan tehlikenin büyüklüğünü net bir biçimde ortaya koyduğunu belirten Aygün, şunları söyledi:

“Türkiye’nin yüksek işsizlik oranına çözüm bulması için her yıl GSYİH’nın en az yüzde 25 ila 27’si düzeyinde yatırım yapması gerekiyor. Son yıllarda yatırım artıyor gibi gözükse de aslında yerinde sayıyor. Yatırımların yerine borçlar artıyor ancak artan borçların da yatırıma katkısı olmuyor. Yatırımlar artmadığı sürece Türkiye gerçek büyümeyi yakalayamayacak ve istihdam yaratamayacaktır.”