Anayasa uzmanları Prof. Dr. Fazıl Sağlam ve Prof. Dr. Necmi Yüzbaşıoğlu, 367 şartını değerlendirdi.

Prof. Dr. Fazıl Sağlam, “Cumhurbaşkanının Meclis üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu ile seçilmesi, yasama organı için ilk üç oylamada bağlayıcı bir kural. Peki bu bağlayıcılığı Meclis’in üçte biri ile toplanarak nasıl sağlayacaksınız? Bir ilkokul öğrencisi bile bunun mantıken mümkün olamayacağını bilir” dedi. Sağlam, ilk üç oylamaya en az başkan (Meclis Başkanı) + 367 üyenin katılması gerektiğini açıkladı:

BAĞLAYICI KURAL

“Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk üç oylamasına neden Meclis üye tam sayısının en az üçte ikisinin katılması gerektiğini şöyle açıklamak istiyorum. Bu konuda iki anahtar kural var: Birincisi, Anayasanın 102. maddesinin ilk fıkrası:
‘Cumhurbaşkanı Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu ile seçilir.’ Bu bir Anayasa kuralı mı? Evet. Üstelik Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk üç oylamasında kesin olarak geçerli bir Anayasa kuralı. O halde geliyorum diğer maddeye: Anayasa’nın 11. maddesi. Bu madde diyor ki:
‘Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır.’ Yani kısacası cumhurbaşkanının meclis üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu ile seçilmesi, yasama organı için ilk üç oylamada bağlayıcı bir kural. Peki bu bağlayıcılığı Meclis’in üçte biri ile toplanarak nasıl sağlayacaksınız ? Bir ilkokul öğrencisi bile bunun mantıken mümkün olamayacağını bilir.”

SAĞLAM: BAŞKAN+ 367 ÜYENİN KATILMASI ZORUNLU

Sağlam, “Şayet cumhurbaşkanının meclis üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu ile seçilmesini öngören kural bağlayıcıysa, o zaman ilk üç oylamaya en az başkan (Meclis Başkanı)+ 367 üyenin katılması gerekir, -çünkü başkan oy kullanamaz- Aksi takdirde Anayasa’nın bağlayıcı bir kuralı dolanılmış olur. Başka bir ifadeyle Anayasa’ya karşı hile yapılmış olur” dedi.

YÜZBAŞIOĞLU: 184 KİŞİ İLE 367 OY NASIL BULUNUR?

Prof. Dr. Necmi Yüzbaşıoğlu da Anayasa’nın 102. maddesinin cumhurbaşkanlığı seçimi ile ilgili özel hüküm olduğunu ve farklı yoruma sebep olacak yorumların temelinde 1961 Anayasası’ndan kalan alışkanlıkların yattığını söyledi: “Bizce Anayasa’nın 102. maddesinin hükmü son derece açıktır. Diğer türlü ‘efendim ben 184’le oylama yaparım’ derseniz, işin mantığı kalmıyor. Yani ilk 2 turda 367 oy aranan bir seçim sonucu 184’le nasıl yapılır? 3. turda da yine 276 oy aranan da yapılmaz. Yani burada 184’ün hiçbir tutarlığı yoktur.”
Yüzbaşıoğlu, 367 milletvekililin cumhurbaşkanı seçimi için şart olup olmadığına ilişkin tartışmaların ve farklı yorumların nereden kaynaklandığı sorusuna şöyle açıklık getirdi:
“Hukukta her zaman farklı yorumlar olur. Burada da Anayasa’da farklı yoruma sebep olacak yorumların temelinde 1961 Anayasası’ndan kalan alışkanlıkların yattığını düşünüyorum. Konuyla ilgili olarak bir Anayasa’nın 96. maddesi var. TBMM’nin genel olarak aldığı tüm kararlardaki toplantıda karar sayısını belirleyen kurallar, bir de 102. maddede cumhurbaşkanı seçiminde özel olarak düzenlediği toplantıda karar yeter sayısı var. Farklı görüşler, bu iki madde arasındaki bağlantıdaki yorumlardan kaynaklanıyor.

Cumhurbaşkanlığı seçiminin 96. maddedeki genel kural dışında 102. madde ile özel toplanma ve karar sayısı çerçevesinde yapılması gerektiğini düşünüyoruz. Yani 102. madde cumhurbaşkanı seçimi bakımından 96. maddedeki toplantıdaki karar sayısına ilişkin genel kurala istisna getiren bir düzenlemedir. Zaten Anayasa’nın 96. maddesi de Anayasa’da başkaca hükümler yoksa Meclis’in toplantı yeter sayısının üçte bir, karar yeter sayısının da dörtte birden bir fazla olmasını öngörüyor. Bu kural kanun çıkarma, karar alma olmak üzere Meclis’in diğer faaliyetlerinde geçerli genel kuraldır.

Özetle genel kural olarak Meclis, en az 184 üye ile toplanır, ve en az 139 milletvekili ile de karar alır. Ama bu kural, Anayasa’da başkaca istisnalar yoksa geçerlidir. Anayasa da başkaca hükümler olan hallerden biri de 102. maddedeki cumhurbaşkanı seçimi ile ilgili haldir. 102. maddenin birinci fıkrasında ‘Cumhurbaşkanı, TBMM’nin üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir. Meclis toplantı halinde değilse derhal toplantıya çağrılır’ der. Arkasından burada bir sayı öngörmüştür. Cumhurbaşkanı seçici milletvekili sayısı ile cumhurbaşkanı seçerken oylamaların nasıl yapılacağı öngörülmüştür. Anayasakoyucu, cumhurbaşkanı seçiminin ‘gizli oylama’ ile yapılmasını öngörmüştür. Ve bu oylamalar yapılırken de üçte iki üyenin Meclis’te hazır bulunmasını öngörmüştür. Bu fıkranın manası budur, böyle yorumluyoruz. Takip eden ikinci fıkrada cumhurbaşkanı seçiminde takvim öngörülüyor. ’30 gün önce başlanır’ diyor, görev başındaki cumhurbaşkanının görev süresi dolmazdan önce. ‘İlk 10 günde adaylar ortaya çıkar. Kalan 20 günde de 4 tur oylama yapılır’ diyor.

Son fıkrada da, de 3’er gün ara ile yapılacak 4 tur oylamadan sözeder. Bu dört tur oylamanın ilk ikisinde 3’te 2 çoğunluğu alan aday çıkmışsa, o seçilmiş olur. Bu sağlanamazsa üçüncü turda salt çoğunluğu sağlayan aday varsa o seçilir; bu da bulunamamışsa ücüncü turda en çok oyu alan iki aday dördüncü tura katılır. Dördüncü turda salt çoğunluğu alan aday seçilir. Yine seçilememişse derhal TMBB’i seçimleri yenilenir’ diyor. Burada takvimiyle beraber cumhurbaşkanı için ayrık (istisnai) bir düzenleme öngörülmüş. Ve burada (üçüncü fıkrada) seçilebilmek için yeter sayısı ayrıca belirtilmiş.”