Çalık havadayken ihale bitti

Sabah ve atv grubunun satış ihalesinde 1.1 milyar dolarla en yüksek teklifi veren Çalık Grubu'nun patronu Ahmet Çalık, ihalenin yapıldığı saatlerde Türkmenistan'a gitmek üzere Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'le birlikte havadaydı.
 
Gül başkanlığındaki Türk heyetinin Türkmenistan'la doğalgaz ve petrol sahalarının ortak işletilmesini görüşeceği belirtiliyor. 

Çalık'ın son dönem ilgi alanına giren bu işler konusunda, Türkmenistan'la önemli projeler gündemde. 

Türkmenistan, aynı zamanda Ahmet Çalık'ın Türkiye kamuoyunda tanınmasını sağlayan ülkelerden biriydi. Ahmet Çalık, bir dönem Türkmenistan Tekstil Bakan Yardımcılığı da yaptı. Böylece bir Türk işadamı ilk defa başka bir ülkede 'bakan yardımcısı' olarak görev aldı. Çalık, Türkmen dostluğuna gönderme yaparak Türkiye'deki bir şirketinin adını da 'Türkmenin Altın Asrı Gaz Sanayi' koydu. 

Orta Asya ve Balkanlar'da çok sayıda yatırım yapan Çalık, Türkiye'de ve özellikle memleketi Malatya'da da yatırımlara hız kesmeden devam ediyor. Ancak Ahmet Çalık asıl dikkati, son dönemde katıldığı iddialı ihaleler ve Başbakan Tayyip Erdoğan'a olan yakınlığıyla çekti. Başbakan Erdoğan'ın damadı Berat Albayrak'ın Başbakan'a damat olduktan sonra çalıştığı Çalık Holding'te genel müdürlüğe getirilmesi çok tartışıldı.

Damat Çalık'ta
Damat Berat Albayrak'ın kardeşi Serhat Albayrak da Çalık'ın Sabah ve atv ihalesine girmek için kurduğu Turkuvaz şirketinin yönetim kurulunda. 

İş yaşamına tekstil işi ile başlayan Çalık'ın faaliyet alanı oldukça genişlemiş durumda. AKP iktidarı döneminde hızlı büyüyen Çalık Holding'in 2005-2006 döneminde yüzde 100 büyüdüğü belirtiliyor. Grupta 30'dan fazla şirket var. Sabah ve atv'ye 1.1 milyar dolar peşin ödeme öneren grubun toplam cirosunun 1 milyar doların üzerinde olduğu tahmin ediliyor.

Büyük ihaleler peşinde
Çalık grubu, AKP döneminde enerji ve telekomünikasyona uzandı. Aralık 2003'te Bursagaz'ın işletmesini, ardından Kayseri doğalgaz dağıtım şirketinin yüzde 90'ını aldı. Geçen yıl Arnavutluk'un en büyük ikinci bankası olan Banka Kombetare Tregtare'nin (BKT) yüzde 60'ını ve yine Türk Telekom ortaklığı ile Arnavutluk Telecom'un yüzde 76'sını 120 milyon euro'ya satın aldı. 

2005'teki Türk Telekom'un yüzde 55'inin satışı ihalesinde Çalık Grubu'nun başını çektiği konsorsiyum, 6.5 milyar dolara kadar çıktı. Ancak ihaleyi Lübnanlı Oger aldı. Daha sonra Indian Oil'le birlikte 2005'te Tüpraş'ın peşine düştü. İhale sürecinde son tura kadar iddiasını sürdürdü. Ancak bu ihaleyi ide Koç - Shell ortaklığına kaptırdı.

Rafineri kuruyor
Karadeniz'e inen Rus ve Kazak petrollerinin güvenli ve ekonomik bir şekilde Akdeniz'e taşınmasına imkân sağlayacak olan Samsun - Ceyhan petrol boru hattı projesinin Çalık'a verilmesi de eleştiri konusu oldu. Aynı zamanda rafineri kurma peşinde olan Çalık'ın, Indian Oil'le birlikte Ceyhan'daki rafineri projesi yürüyor. Elektik dağıtım ihaleleriyle de ilgileniyor. 

Son olarak bu yıl Petkim ihalesine giren Çalık, burada da en istekli yarışmacılar arasında yer aldı.

Türkmenistan'ın en büyük işvereni

Çalık grubunun Türkiye ve Türkmenistan'ın yanı sıra Ukrayna, Sudan ve Dubai'de toplam 18 bin çalışanı bulunuyor. Eski Doğu Bloku ülkelerinde çok sayıda yatırım yapan holding, bu ülkelerde ilk kez kot kumaş, gübre, kâğıt ve çimento fabrikaları inşaatını gerçekleştirdi. Grup, yatırımlarıyla Türkmenistan'da devletten sonra en büyük işveren durumuna geldi. 

Çankırı ve Rize'de hidroeolektrik santral inşa ediyor. Bu yıl Türkiye pazarına giren Alman elektronik devi Medion'un, yerli ortağı da Çalık ailesi.

Sabah-atv, 5 dakikalık ihaleyle Çalık grubuna gitti

Sabah-atv ihalesine sadece Çalık grubuna ait Turkuvaz Radyo ve Televizyon Gazetecilik ve Yayıncılık AŞ katıldı. Şirket, ihalede muhammen bedel olarak belirlenen 1 milyar 100 milyon dolarlık teklifle ihaleyi aldı.
Uzanların İstinye'deki Ahmet Afif Paşa Yalısı'nda yapılan ihale Saat 11.00'de şeffaf sandığın elekrikli testereyle kesilmesiyle başladı. Kutudan sadece Çalık grubunun 1.1 milyar doları peşin ödeyeceğini belirten teklifi çıktı.
Toplam 5 dakika süren ihalde Komisyon Başkanı Fethi Çalık, alıcı gruptan teklifini yükseltmesini istedi. Ancak Çalık grubunun bu rakamın üzerine çıkmayacağını bildirmesinden sonra ihalenin bittiği açıklandı.
İhalede oluşan 1.1 milyar dolarlık teklif, Fon Kurulu'nun onayına sunulacak. Yarın toplanması beklenen Fon Kurulu'nun pazarlık isteme hakkı bulunuyor. Fon Kurulu ihaleyi onaylarsa dosya görüş alınmak üzere RTÜK ve Rekabet Kurulu'na gönderilecek. Her iki kurumdan olumlu görüş alınması halinde ihale kesinleşmiş olacak.

İçinde neler var?
İhale edilen atv-Sabah ticari bütünlüğü içerisinde şu varlıklar bulunuyor:
atv televizyonu, Radyo City, Sabah, Takvim, Günaydın, Yeni Asır, Pas, Fotomaç gazeteleri, Bebeğim ve Biz Merkez, Sinema Merkez, Sofra Merkez, Home Art Merkez, Şamdan Plus, Yeni Aktüel, Para, Global Enerji Merkez, Transport ve Hukuki Perspektifler dergileri bulunuyor.

Tartışılan ilişkiler

TMSF, Turgay Ciner'le Dinç Bilgin arasında gizli ortaklık protokolü bulunduğu belgesinin ortaya çıkması üzerine 1 Nisan 2007'de Sabah - atv'ye el koydu. Bu tarihten sonra, kamuoyunda 'iktidara yakın medya grubu oluşturulmasında aracılık etmek' iddialarıyla karşı karşıya kaldı. AKP'ye yakın bilinen bazı gazetecilerin Sabah ve atv'de işe başlaması, yönetim atamaları bu iddiaların kaynağını oluşturdu.
Arkasından ihale sürecinin başlamasıyla birlikte iktidara yakın işadamlarının Sabah ve atv'ye ilgisi ortaya çıktı. Başlangıçta ilgilenen 8 grup olduğu açıklandı. İhale sürecine prosedür olarak katılımı tamamlayan üç gruptan ikisi (Çalık'ın Turkuvaz şirketi ile İpek-Sancak ortaklığı) iktidara yakın işadamlarının oluşturduğu konsorsiyumlardı. Bazı grupların baskı gördükleri için ihaleden çekildikleri ileri sürüldü. Son üç gruptan Nurol grubu çekildi. Alman RTL-İpek ve Ethem Sancak'ın oluşturduğu konsorsiyum ihaleden bir gün önce erteleme istedi. Bu kabul edilmeyince, çekildi.


Damat genel müdür
Bu gelişmeler sonucunda ihalede yalnız kalan Çalık grubunun iktidara yakınlığına ilişkin tartışmalarda, Başbakan Erdoğan'ın damadı Berat Albayrak'ın ismi öne çıkıyor. Bilindiği gibi Erdoğan'ın damadı Berat Albayrak, Çalık Holding'in Genel Müdürü. Daha önce Çalık'ın tekstil bölümünde çalışmaya başlayan Berat Albayrak, Başbakan'ın damadı olduktan sonra şirketin genel müdürlüğüne getirildi. Çift, Temmuz 2004'te 7 bin davetlinin katılımıyla yapılan düğünle hayatlarını birleştirmişti.
Berat Albayrak'ın kardeşi Serhat Albayrak da Çalık grubunda çalışıyorken Star gazetesinin Genel Müdürlüğü'ne atandı. Serhat Albayrak halen Sabah-atv'yi alan Çalık grubunun Turkuvaz şirketinin yönetim kurulunda görev yapıyor.

'Siyasi etki peşinde değiliz'

İhalede Çalık grubunu temsil eden heyetin başkanı holdingin hukuk müşaviri Serhat Demir, "Grubumuzun medya üzerinde herhangi siyasi yetki kullanmak, vesaire gibi düşüncesi söz konusu olmamıştır. Bu zaten düşünülemez, beklenemez" dedi. İhaleyle ilgili tartışmalar, grupla ilgili 'hükümet yanlısı' değerlendirmeleri sorulan Demir, şöyle konuştu:
"Medya kamusal sorumluluğu beraberinde getiriyor. Bunun bilincindeyiz. ATV ve Sabah'ı marka haline getiren temel yayın çizgileri devam edecek. Grubumuz, bunu tamamen ticari olarak değerlendirmiş ve medya üzerinde siyasi yetki kullanmak vesaire gibi düşüncesi söz konusu olmamıştır. Bu zaten düşünülemez, beklenemez. Hassasiyetimiz bu yöndedir. O konunun muhatabı da biz değiliz. Bu aşamada yabancı ortak arayışımız yoktur."

750 milyon doları TMSF'ye kalacak

İhalenin kesinleşmesi ve bedelin tahsili halinde TMSF, Sabah-atv'yi Dinç Bilgin'le yaptığı anlaşma ile 430 milyon dolara alan Ciner grubuna, 'yaptığı masraflar' karşılığı olarak 120 milyon dolar ödeyecek. 150 milyon dolarıyla vergi ve SSK borçları ödenecek. 80 milyon dolarlık piyasa borçları kapatılacak. TMSF'ye 750 milyon dolar kalacak. Bu para Bilgin grubunun Etibank'tan kaynaklanan borcundan düşülecek. Bilgin'in faizleriyle birlikte toplam borcu daha yüksek ancak, TMSF faiz indirimiyle 930 milyon dolara indirdi.

Star gazetesi de tek alıcıya verilmişti

Sabah-atv ihalesinde en yoğun tartışma, 'yeterli rekabet şartlarının oluşmaması' konusunda yapılıyor. İhalenin tek katılıcı ile yapılması bu tartışmaları daha da alevlendirecek. TMSF, daha önce de bazı varlıkları tek katılımcı olduğu halde ihale etti. Bunlar şöyle:
Star gazetesi 9 milyon dolara Ali Sefa Özmen'e satıldı. Kral TV ihalesine Çukurova tek alıcı olarak girdi. TMSF teklifi düşük bularak satışı yapmadı. Rumeli Plaza'ya sadece Y.A.A.O İletişim katıldı. Bu satış halen Fon Kurulu onayını bekliyor.

Baykal: İktidar kendi medyasını yaratıyor

CHP Genel Başkanı Deniz Baykal da Sabah ihalesine tepki gösterdi. Baykal, Parti Meclisi (PM) toplantısı öncesinde yaptığı açıklamada, Türkiye'nin içinde bulunduğu kuşatmanın medyaya yönelik çarpıcı bir biçimde geliştiğini söyledi.
atv-Sabah satışına ilişkin ihaleyi, 'İlginç bir ihale yaşandı' diye değerlendiren Baykal, Türkiye'nin ikinci büyük medya grubunun, ülkedeki son gelişmelerin ışığında önem kazanmaya başlamış olan bir çevrenin eline geçtiğini söyledi. İhalenin hukuki boyutlarının, gerçekleşme tarzının ve tek katılımlı ihale anlayışının irdelenmesi gereğini ifade eden Baykal, şöyle konuştu:


'Cesaret edemediler'
"Bir kez, 'katılım yeterince çok değil, katılmak isteyen başkaları var, onlar fırsat istiyorlar' diye ertelenmiş olan bir ihalenin, şimdi daha önceki katılımın da altına inerek, tek bir teklifle sonuçlandırılmış olmasının anlamını herkes yorumlamalıdır. Niçin acaba bu kadar önemli bir konuyla hiç bir grup ilgilenememiştir, girme cesaretini dahi gösterememiştir? Medya, iktidara yardımcı olacak şekilde yeniden şekillendiriliyor. Burada söz konusu olan bir gazetenin ya da bir televizyonun birisi tarafından alınıp satılması değildir.
Söz konusu olan Türkiye'de iktidarın kendine itaat edecek, kendine teslim olmuş, kendi emellerine hizmet edecek bir medya oluşturmak konusunda çok somut bir adım daha atmış olmasıdır. Olay budur. Bu gidiş iyi bir gidiş değildir, demokratik bir gidiş değildir."

BORYAD: Satış pazarlıkla oldu

Borsa Yatırımcıları Derneği (BORYAD) Başkanı Ali Bahçuvan da atv-Sabah'ın tek katılımcısı olan bir ihaleyle, pazarlık yöntemiyle satıldığını ileri sürdü.
Bahçuvan, ihalenin ardından yaptığı açıklamada, daha önce TMSF'ye sundukları, "iktisadi bütünlüğün tekrar menkul kıymetleştirilerek, bir holding çatısı altında toplanması" önerisiyle ilgili ısrarlı olduklarını söyledi. Bahçuvan, şunları kaydetti:
"Aslında atv-Sabah, tek katılımcı olması nedeniyle ihale yöntemiyle değil, pazarlık yöntemiyle satılmıştır. Bunun hukuken sakat birçok tarafı var. Tek katılımcı ile yapılan bir ihale olduğu için bugün herhangi bir vatandaş, dava açıp bunu iptal ettirebilir. O yüzden gerek ihaleyi alan grubun ısrar etmesinin anlamlı olduğunu düşünmüyorum. Yarın, 3 ay sonra belki bir daha ihaleye çıkar, kimse şaibe altında kalmaz."
İhalenin kamuoyunda yaratacağı 'yanlış etki' ile TMSF'nin itibarı açısından da faydalı olacağını düşünmediğini belirten Ali Bahçuvan, "İhale öncesi ve sonrası dava başlatmayacağız. Sözümüzde de duracağız. Ancak yatırımcıların dava edebileceğini düşünüyorum. 38 bin mağdur var" diye konuştu.