82 yıl sonra cemaat vakıflarına ait kilise, manastır ve sinagogların restorasyonu için Vakıflar Genel Müdürlüğü harekete geçti. Rum Ortodoks, Süryani Katolik, Rum Katolik ve Yahudi cemaatlerine ait 8 ibadethane onarılacak.

İKİ yıl önce başlatılan tespit ve tescil çalışmaları sırasında 9117 eseri daha bünyesine katan Vakıflar Genel Müdürlüğü geniş kapsamlı bir restorasyon programı başlattı. Kayıtlı 18 bin 500 eserin tarihini, mimari yapısı ve statik sorunlarını incelemeyi sürdüren uzmanların görüşleri doğrultusunda bir acil eylem planı hazırlandı. Kurumun bu yıl restore edeceği 750 eserin sekizi Rum Ortodoks, Süryani Katolik, Rum Katolik ve Yahudi cemaatlerine ait ibadet yerleri. Adıyaman, Ayvalık, Gökçeada ve İskenderun’daki altı kilise ve bir manastır ile Edirne’de bir sinagogun Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce restore edilmesi bir ilk olması açısından büyük önem taşıyor.

SİNEMAYA ÇEVRİLMİŞTİ

İskenderun’da uzun yıllardır sinema olarak kullanılan Süryani Katolik Kilisesi’nin eski haline dönüştürülecek olması da projenin önemli adımlarından birini oluşturuyor. Geçen yıl bir Süryani vatandaş Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne başvurarak eskiden ibadethane olan mekanda erotik filmler gösterilmesinden duyulan rahatsızlığı dile getirmişti.İnceleme sonucunda, 1956’da kilise vakfınca alınan karar doğrultusunda ibadethanenin başka bir yere taşındığı, binanın işletmeciye kiralandığı anlaşıldı. 1968’den bu yana Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün mülkiyetinde bulunan binanın kira kontratı iptal edildi ve restorasyon programına alındı.

ASLINA UYGUN YAPILACAK

Geçmişte alınan kararın ilelebet sürmesi gerekmediğini söyleyen Vakıflar Genel Müdürü Yusuf Beyazıt, "Burası neticede bir ibadethane. Eski niteliğine kavuşturulması kararı aldık. Proje bitince tıpkı eski fotoğraflarında olduğu gibi aslına uygun bir şekilde restore edilip cemaate teslim edilecek" dedi. Beyazıt, Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne teslim edilmiş tüm yapılara cami, kilise ya da havra ayrımı yapılmaksızın eşit oranda önem verildiğini belirtti ve "Hepsi bizim için eşit kıymette. Görevimiz bu kültürü ve sanatı gelecek kuşaklara, korunmuş ve kurtarılmış olarak teslim etmektir." diye konuştu.

Restorasyon listesindeki 750 tarihi yapıdan bir kısmının projesi bitti ve onaylanması için Anıtlar Kurulu’na gönderildi. Altı kilisenin proje çalışmaları devam ediyor. Edirne’deki sinagogun projesini ise Yahudi Cemaati kendi imkanlarıyla yaptırarak Vakıflar’a teslim etti.

Sinagog müzesi yapacağız

Silvio Ovadyo (Yahudi Cemaati Başkanı) Edirne’deki Büyük Sinagog, 1992’den itibaren çökmeye başlamıştı. Ama maalesef bizim cemaatimiz de dahil hiç kimse buraya sahip çıkmadı. Genel Müdür Yusuf Beyazıt bizden bir proje hazırlamamızı istedi. İstanbul’da bu işi iyi bilen mimarlara projeyi yaptırdık. Sinagog yapımından hem de klasik eser restorasyonundan anlayan bir uzmanın uygulama safhasında bulunmasını talep ettik. İsterlerse bu uzmanı biz de veririz. Bu eser 1907’de ibadete açılmış. 2007’de restorasyonu biterse tam yüz yıl sonra yeniden gün yüzü görecek. Burayı sinagog müzesi yapmayı tasarlıyoruz.

İyi niyet göstergesi

Türkiye Ermenileri Patriği Mesrob II Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün restorasyon kapsamına gayrimüslim eserlerini de alması sevindirici bir gelişme. Bu, bildiğim kadarıyla, Cumhuriyet tarihinde bir ilktir. Bir iyi niyet göstergesidir. Dilerim tüm kesimleri kapsayan, sürekli bir uygulama olur.

Programa alındılar

Adıyaman Süryani Kadim Kilisesi (proje ihalesine çıkılacak, hazırlık çalışmaları yapılıyor), Balıkesir Ayvalık’ta Cunda Adası’ndaki Taksiyarhis Kilisesi (restorasyon projesi hazır, temel takviyesi proje çalışmaları devam ediyor), Gökçeada’daki Aya Marina ve Aya Nikola kiliseleri ile Yıldız Köy Manastırı (proje çalışmaları sürüyor), Hatay İskenderun’daki Süryani Katolik ve Rum Katolik kiliseleri (yakında ihaleye çıkacak), Edirne’deki Büyük Sinagog (Yahudi cemaati tarafından hazırlanan rölöve projesi kuruldan geçti, restorasyon projesi ise kurulda bekliyor).