Damdan düşen sayısı artıyor

Güneydoğu’da kavurucu sıcaklar sebebiyle vatandaşlar geceleri damda yatmayı tercih ediyor. Serinlemek için damda yatmanın faturası ise ağır. Yaz boyu yüzlerce kişi damdan düşme şikâyetiyle hastanelere başvuruyor. Meydana gelen kırık çıkıklar kısa sürede tedavi edilirken, özellikle beyin bölgesi zarar gören yüzlerce kişi damda yattığına bin pişman.

Beyni hasar görenlerin yüzde 20’si normal sağlığına kavuşuyor. Hasar görenlerin büyük çoğunluğu da çocuklar.

Diyarbakır Dicle Üniversitesi (DÜ) Tıp Fakültesi Halk Sağlığı ile Beyin Cerrahisi Anabilim Dalı Başkanlığı, Güneydoğu’da damdan düşmeler ve açtığı sonuçlarla ilgili bilimsel çalışmasını tamamladı. ‘Diyarbakır’da Çocukluk Çağında Damdan Düşmeler ve Klinik Araştırması’ konulu çalışmada, damdan düşen ve beyin hasarı gören kişinin hastanede yattığı süre içindeki ortalama giderinin 8 bin dolar. Hayatını kaybeden insanlar, hastanın klinikte yattığı günler, hastane giderleri, işlev bozukluğu, travma sonrası ev bakımı ve rehabilitasyon giderleri dikkate alındığında sorunun boyutu daha net anlaşılıyor. Bu soruna dikkat çekmek isteyen DÜ, damdan düşmeler ile ilgili bilimsel bir çalışma yaptı. Somut veri ve önerilerin ortaya konulduğu araştırmaya göre 150 YTL harcanarak, düşmelerin önüne geçmek mümkün.

Araştırmada, damında yatılan bin 500 konutta yaşayanlar ile son 6 aya ait klinik veriler esas alınmış. Bunun için DÜ Nöroşirurji Kliniği’nde kafa travması nedeniyle yatan 15 yaş ve altındaki hastaların dosyaları incelenmiş. Araştırma sonuçlarına göre; damdan en çok çocuklar düşüyor. Düşenlerin yüzde 69’unu 15 yaşın altındakiler, yüzde 60,6’sını kız, yüzde 39,4’ünü ise erkek çocuklar oluşturuyor. Düşmenin yüzde 50’sinin damdan, diğerlerinin merdiven, balkon, yüksek duvar ve ağaçtan olduğu aktarılan araştırmada, yüzde 98’inin kaza sonucu, yüzde 1,6’sının intihar, yüzde 0,4’ünün itme şeklinde gerçekleştiği ifade ediliyor. Düşme olaylarının yüzde 30’unun gecekondu, yüzde 29’unun ise 2 katlı binalarda meydana gelmiş. Klinik araştırmasına göre ise son altı yılda beyin kliniğinde yatan ve uzun süre tedavi gören 464 hastadan 326’sı yüksekten düşmüş. Bunların yüzde 59’unun damda yattığı sırada ortalama 4,2 metreden düştüğü ve yaş ortalamasının 8-9 olduğu kaydediliyor. Elde edilen ilginç bir sonuç ise düşmelerin oda sayısıyla ters orantılı olması. Vakalarının meydana geldiği konutların ortalama oda sayısının 2,7, düşme vakası olmayan konutlardaki oda sayısının ise ortalama 3,3. Ayrıca düşmenin aileye ve hastaneye ortalama maliyetinin ne olduğu, düşme sonrası ölen kişi olup olmadığı, etkilenen olgunun ailesinin sosyo-ekonomik durumu, düşme sonrası aile ve hastanın tahmini giderleri tespit edilmeye çalışılmış. Buna göre; yüksekten düşen her çocuğun hastanede yattığı süre içindeki ortalama gideri 5 bin ile 8 bin 500 dolar arasında. Bu gidere ailesinin refakatçı olarak kaldığı süre içindeki gideri ise dahil değil.

‘150 YTL harcanarak damdan düşmeler önlenebilir’

Araştırma sonuçlarını değerlendiren DÜ Tıp Fakültesi Nöroşirurji Anabilim Dalı Öğretim Görevlisi Yard. Doç. Dr. Aslan Güzel, damdan düşme olaylarının önüne çatısız damın etrafına 90cm. yüksekliğinde duvar örülmesiyle geçilebileceğini söylüyor. Araştırma kapsamında Diyarbakır Mimar ve Mühendisler Odası’nın söz konusu duvar için piyasa analizi ortalama maliyetini hesapladığını anlatan Aslan, “Tek katlı müstakil 80 metrekarelik ortalama üç odalı bir konutun damının etrafının düşmeyi önleyecek şekilde tuğlayla örülmesi ortalama 150-300 YTL’ye mal oluyor. Bu maliyetle olası can ve mal kaybı önlenebilir.” diye konuşuyor.

“Bu maliyet, düşme sonucu hastaneye yatırılmış bir hastanın 8 günlük yatış maliyetinin onda birinden daha az bir harcamaya denk geliyor.” diyen Aslan, sorunun çözümü için bir komitenin kurulmasını istiyor. Aslan, belediyelerin de yeni yapılacak konutlara ruhsat verirken bunu göz önünde bulundurmasi gerektiğini söylüyor.

DÜ’nün araştırmasına göre damdan düşen ve beyin travması geçirenlerden biri de Vedat Acar(12). Üç hafta önce Mardin’in Kızıltepe ilçesinde damda yattığı sırada düşen Acar, ağır beyin travması geçirmiş. Bir hafta Mardin’de yattıktan sonra DÜ’ye sevk edildi. Tedavisi devam eden Acar’ın sol kulağı hasar gördü.