Formül arayışı

“Askeri-sivil yargı” düzenlemesinde, askerin rahatsızlığını giderecek formül arayışları sürüyor. Hükümetin, Gül’den yasaya onay vermesini beklediği ve “Dönecekse Anayasa Mahkemesi’nden dönsün” görüşünü taşıdığı belirtiliyor

AKP’nin yasalaştırdığı “askeri-sivil yargı” düzenlemesine ilişkin tartışmalar sürüyor. Kararı merakla beklenen Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, yasayla ilgili yapılan çalışmalar konusunda bilgi almak üzere Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek ile Adalet Bakanı Sadullah Ergin’i dün Köşk’e çağırdı.

Alınan bilgiye göre, Adalet Bakanlığı, öncelikle Genelkurmay Başkanlığı’nı, düzenlemenin anayasaya aykırı olmadığı, askeri hedef almadığı ve AİHM kararları doğrultusunda hazırlandığı konusunda ikna etmeye çalışıyor.

Bakanlığın, Cumhurbaşkanlığı’na sunduğu düzenlemeye ilişkin raporda da benzer görüşleri tekrarladığı bildirildi. Gül, bu doğrultuda düzenlemeye onay verirse CHP, düzenlemeyi Anayasa Mahkemesi’ne taşıyacak. Bu durumda Anayasa Mahkemesi, düzenlemenin anayasanın askeri yargı ile ilgili 145. maddesine aykırı olup olmadığını inceleyecek.

‘Vize alamaz’
Hukukçuların büyük bölümü, anayasa değişikliği yapılmadan, bu maddenin Anayasa Mahkemesi’nden vize alamayacağı görüşünde birleşiyor. Hükümetin, buna rağmen Gül’den yasaya onay vermesini beklediği ve “Dönecekse Anayasa Mahkemesi’nden dönsün” görüşünü taşıdığı belirtiliyor. Bu durumda, hükümet, mahkemenin gerekçeleri doğrultusunda, anayasa değişikliği ya da yeni bir yasal düzenleme yapabilme imkânı da bulacak.

Hükümetin bu isteğine karşılık, kulislerde Gül’ün yasaya sadece sivillerin askeri mahkemede yargılanamayacağı maddesi yönünden onay vereceği, askeri yargının, anayasal düzene karşı işlenen suçlarla ilgili yetkisini kaldıran düzenlemeyi veto edeceği belirtiliyor.

Hükümet, bu ihtimale karşı da formül arıyor. Tartışılan formüllerin başında da, askerin “basit bir ihbarla üst düzey komutanlar gözaltına alınabilir” kaygısını giderebileceği belirtilen “izin sistemi” geliyor.

İzin şartı yok
Buna göre, hükümet, general ve amirallerin, ancak “amir izni” ile yargılanabileceği yönünde yeni bir düzenleme yapmayı tasarlıyor. Ancak, CMK’nın 250. maddesi kapsamındaki anayasal düzene karşı işlenen suçlar yönünden, yargı mensupları dışında hiçbir bürokrat izin alınarak yargılanmıyor.

Savcılar, yargı mensupları dışındaki tüm bürokratlar hakkında, bu suçlar söz konusu olduğunda doğrudan harekete geçebiliyor. Bu durum da getirilecek olası bir izin şartının, Anayasa Mahkemesi’nden dönebileceği yorumlarına neden oldu.
İzin şartının amiral ve generallerle sınırlı tutulması durumunda, diğer rütbelerdeki muvazzaf askerlerin doğrudan soruşturulabilmesinin yolu açılacağı için, askerin bu düzenlemeye sıcak bakmayacağı da ifade ediliyor.

İzin şartına yönelik bir diğer itiraz da Genelkurmay Başkanı hakkındaki olası bir soruşturmada kimden izin alınacağı noktasında yapılıyor.

Genelkurmay Başkanı’na Cumhurbaşkanı ya da Başbakan tarafından soruşturma yolunun açılabilmesine askerin sıcak yaklaşmadığı kaydediliyor.
Bu tip bir düzenlemeyi muhalefet taşımasa da askeri yargının Anayasa Mahkemesi’ne taşıyabileceği belirtiliyor.

Yüce Divan formülü
Hükümetin, herhangi bir dokunulmazlığı bulunmamasına rağmen yargılama makamı tartışmalı olan Genelkurmay Başkanı’nın Yüce Divan’da yargılanacağı yönünde bir düzenleme yapabileceği de ifade ediliyor. Çiçek ve Ergin’in, Gül’e, uzmanların düzenlemeyle ilgili olarak yaptıkları çalışmalarda gelinen son noktayı anlattıkları bildirildi.

Çiçek ve Ergin önceki gün de Erdoğan’la bir görüşme yapmıştı. Erdoğan da görüşmeden sonra çalışmalarla ilgili Gül’e bilgi vermişti.