Soğuk Savaş sonrası döneme uyum sağlamak için kollar sıvandı. Bilgi paylaşımı ve teknolojiye ağırlık verilecek, kadın sayısı artacak.

İşte MİT Müsteşarı Emre Taner'in 80'inci yıl konuşmasında sinyalini verdiği değişiklikler: Kadroya eğitimli gençler alınacak. Servisin en kritik pozisyonunu, istihbarat başkanlığını bir kadına emanet eden MİT'te kadınların ağırlığı artacak.

OTOSANSÜR KALKACAK
Kadınlara yönelik ayrımcılık duvarları kalkacak, kadın analistlerin önü açılacak. Üniversite mezunu gençlerden oluşturulan Stratejik Araştırma Birimi, ulusal risklere yoğunlaşacak. Analistlerin fikir jimnastiklerinde otosansür kaldırılacak.

MERKEZİN ETKİSİ AZALACAK
Bürokrasi değil, istihbarat önem kazanacak. Yabancı servisler gibi bilgi paylaşımı ve insan öğesine ağırlık verilecek. Yerel birimlerin inisiyatifi artacak. Bölgeler kararlarını kendileri alacak.

MİT 'Soğuk Savaş' dönemine veda ediyor

'Soğuk Savaş' şartlarında organize edilen istihbarat teşkilatı yeniden yapılanma için start verdi. Bu amaçla bir think-tank birimi oluşturuldu. Bürokrasinin azaltılması, halkla aradaki duvarların kalkması hedefleniyor.

Globalleşme, küresel terör ve ulusal güvenlik kaygılarının yükselmesine paralel olarak Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) da 80'inci yılında yeni bir yapılanma modeline doğru start verdi. "Soğuk Savaş" şartları için organize edilen ve uzun yıllar iç istihbarata ağırlık veren teşkilat, Batılı anlamda istihbarat servisine doğru ilerlemek için bir dizi adım attı. MİT Müsteşarı Emre Taner'in kamuoyunda çok tartışılan 80'inci yıl konuşmasına paralel olarak başlayan değişim rüzgârları, teşkilatın organizasyon şemasını ve "çalışma kültürünü" değiştirmeyi hedefliyor. Yıllar boyu "iç istihbarat" ve "fişleme" nedeniyle eleştirilen MİT, artık yabancı servislerle bilgi paylaşımı, insan unsuruna yatırım, stratejik istihbarat ve teknolojiye ağırlık verecek.

THİNK-TANK KURULDU
MİT'teki değişimin en çarpıcı örneği, bünye içinde "muhbirlik" ve operasyonel birimlerden gelenlerle üniversite mezunu "beyaz yakalılar" arasında yepyeni bir denge kurulması oldu. MİT bünyesinde oluşturulan ve üniversite mezunu parlak gençlerden kurulan Stratejik Araştırma Birimi, bir anlamda teşkilat içi bir "think-tank" (düşünce kulübü) işlevi görüyor. MİT'in web sitesinde de yer alan ve doğrudan müsteşarlığa bağlı olan birim, teşkilattaki yeniden yapılandırmanın ana çatısını oluşturuyor. Gelecek için vizyon belirleyen birim, ayrıca stratejik konularda da bir cins iç-danışman vazifesi görüyor. Böyle bir birim kurulması, teşkilat içinde "serbest düşünce" ve fikir jimnastiği kültürünün de teşvik edildiği bir döneme denk geliyor. Teşkilat içinde ekonomik casusluktan, bilgi teknolojisine, Kürt sorunundan Irak'ın içişlerine kadar çeşitli alanlarda analizler teşvik ediliyor. İyi bir istihbarat örgütünün stratejik düşünebilmesi gerektiğini vurgulayan istihbarat çevreleri, bunun ancak hür bir tartışma ortamında yeşerebileceğini belirtiyor.

KADINLAR ÖNE ÇIKACAK
İçerde yaşayan fikri Rönesans, MİT'in eleman alımlarına da yansımakta. Teşkilat, son yıllarda özellikle kadınlar ve üniversite mezunu "analistler"in önünün açılmasına karar verdi. Servisin en kritik pozisyonlarından "İstihbarat Başkanlığı"nın başında bir kadın var. Diğer bölümlerde de kadınlara yönelik ayrımcılık duvarlarını kaldırma yolunda kritik atamaların yapılması bekleniyor.

LOJMANLAR KALKIYOR
Yeniden yapılandırma çalışmalarının önemli bir ayağı, toplumla MİT arasındaki duvarların da yıkılması. MİT'in Yenimahalle'deki merkezi ve diğer MİT teşkilatları, uzun duvarların ardında ve bulundukları şehirden kopuk. Buralarda MİT mensupları ve aileleri, MİT kampusu içinde kendi aralarıyla yaşamlarını sürdürüyor. İstihbarat uzmanları, yeniden yapılandırma çalışmalarının önemli bir ayağının lojmanların lağvedilmesi olduğunu söylüyor. MİT mensupları ve aileleri "lojmanlarda" değil halkın arasında yaşayacak, ancak gizlilik prensibi doğrultusunda MİT kimliklerini gizleyecekler. 

Merkezin etkisi azalacak

MİT'in yapılandırılmasındaki bir diğer kritik değişiklik, teşkilattaki "merkezi yapının" azaltılarak, yerel birimlerin inisiyatifinin güçlendirilmesi. 80 yıllık servis, Ortadoğu'daki birçok servis gibi her kararın merkezden onaylandığı yoğun bir bürokrasiyle işliyor, bu da çoğu zaman sorumluluk alma aşamasında sıkıntı yaratıyor. Yeni yapıda her kararın Ankara'dan onaylanması yerine bürokrasi azaltılarak çeşitli birimlerin inisiyatif kullanması sağlanacak. Ancak bunun karşılığında Ankara'dan denetim arttırılacak. Örneğin Diyarbakır'daki MİT şubesi, her eleman alımı ya da bilgi toplama çalışması için artık Ankara'dan uzun süreler boyu izin beklemeyecek, "şunu izleyelim bununla konuşalım mı?" diye resmi yazışmayla her şeyi Ankara'ya sormayacak. Böylece yerel birimler sorumluluk taşımaya ve kendi ihtiyaçları çerçevesinde istihbarat toplamaya teşvik edilecek, Ancak bunun karşılığında da düzenli olarak Ankara'yı bilgilendirecek sık sık denetlenecek.