Nâzım'ın sansürlenen Ermeni şiiri

Prof. Murat Belge'nin "Nâzım Hikmet Ermeni meselesiyle pek ilgilenmedi" iddiasını araştıran Nokta dergisi şairin Akşam Gezintisi adlı şiirinde Ermeni sorununa ilişkin dizelerin bulunduğunu ortaya çıkardı. Ancak şiirin çoğu zaman Ermeni katliamı konusunun geçtiği beş dizesinin sansürlenerek yayınlandığı belirtilen haberde, Nâzım Hikmet ve Said Nursi için "Bildiğimiz gibi değilmiş; Meğer zamanında sözlerini söylemişler" denildi. Şair Turgay Fişekçi ise Sabah'a yaptığı açıklamada dizelerden 'Nâzım Ermeni soykırımı vardır ya da yoktur' dedi diye sonuç çıkarmanın yanlış olduğunu söyledi. Fişekçi şiirin kitaplarda sansür edilmesiyle ilgili olarak da "141 ve 142'den korkan yayıncıların kararıdır" dedi.

'SOYKIRIM' DEDİ Mİ?
Nokta Dergisi tarafından gündeme getirilen tartışma Bilgi Üniversitesi Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü Başkanı Prof. Murat Belge'nin Birikim Dergisi'nde çıkan "Türk Edebiyatında Ermeni Sorunu" başlıklı makalesiyle başladı. Makalesinde 1915 olaylarının Türk edebiyatı tarafından görmezden gelindiğini ileri süren Belge, Nâzım Hikmet'in de benzer bir tutum içerisinde olmasına çok hayret ettiğini yazdı. Nokta Dergisi de Nâzım Hikmet'in Akşam Gezintisi adlı şiirinde Ermeni meselesini yazdığını üstelik de bu dizelerin sık sık sansüre uğradığını ortaya koydu. Belge bu kez dergiye verdiği yanıtta "Nâzım Hikmet benim çok sevdiğim bir yazar. Ermeni soykırımı konusunda böyle bir şiirinin çıkmasına çok sevindim. Öbür türlüsü canımı sıkardı" dedi.

SANATA SAYGISIZLIK
Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı Genel Sekreteri şair Turgay Fişekçi ise şairin Ermeni soykırımı ile ilgili tartışmaların içine çekilmesine tepki gösterdi. Nâzım Hikmet'in enternasyonalist bir komünist olduğunu vurgulayan Fişekçi "O halklar arasında bir çatışmayı değil, dayanışmayı kabul ederdi. Dolayısıyla Nâzım Hikmet herhangi bir halkı küçük düşürecek, karalayacak tutum ve düşüncede olamazdı" dedi. Fişekçi, Türkiye'de yıllarca cezaevinde yatmasına, baskılara uğramasına rağmen ülke dışına çıktıktan sonra Nâzım'ın ağzından Türkiye aleyhinde tek bir söz bile çıkmadığını hatırlattı. 

İşte Şiirin O Dizeleri...

bakkal karabetin ışıkları yanmış
affetmedi bu ermeni vatandaş
kürt dağlarında babasının kesilmesini
fakat seviyor seni çünkü sen de affetmedin
bu karayı sürenleri Türk halkının alnına
Nâzım Hikmet 

Oratoryoda sansüre uğrayarak okunmuştu

Nâzım Hikmet'in Akşam Gezintisi şiiri 2002 yılında da tartışma konusu olmuştu. UNESCO'nun 100'üncü doğum yılı nedeniyle 2002 yılını Nâzım Hikmet Yılı ilan etmesinin ardından Kültür Bakanlığı da etkinlikler düzenlemişti. Bunlardan biri de Nâzım Oratoryosu CD'siydi. Besteleri Fazıl Say'a ait olan oratoryoda sanatçı Genco Erkal Nâzım'ın şiirlerini seslendirmişti. Akşam Gezintisi de bu şiirlerden biriydi. Ancak burada da Ermeni bölümünün sansürlenerek okunduğu ortaya çıktı. Sansürlü oratoryo Ermeni sanatçı Khatchatour Pilikian tarafından 19 Şubat 2006 tarihinde verilen bir konferansta da gündeme getirilmiş hatta Pilikian Ermeni soykırımını ilk dile getiren sanatçının Orhan Pamuk değil Nâzım Hikmet olduğu vurgulamıştı.