'Pamukkale' için yargıya gideriz

Alkollü içki reklamlarına ilişkin yeni düzenlemelere tepkiler sürüyor. 40 yıldır ‘Pamukkale’ adını kullanan ‘Pamukkale Şarapları’nın Yönetim Kurulu Başkanı Yasin Tokat, “Coğrafi isim kullanamazsınız derlerse yargıya gideriz” dedi.

Alkollü içki reklamlarıyla ilgili düzenleme sektörde sıkıntı yarattı. Eski reklam ilkelerinin yerine getirilen 15 maddelik yeni ilkeler, hem birçok şirket için farklı yönlerden yoruma açık unsurlar taşıyor hem de reklam mecralarını kısıtlıyor.
Tebliğle açıklanan yeni ilkeler içinde, reklamın, ‘coğrafi, tarihi, kültürel, sanatsal vb. ortak değerleri ile ilişkilendirilmemesi’ de yer alıyor. Ancak bizzat adı bir coğrafyayı ifade eden alkollü içki firmaları var.

Bunlardan biri de Pamukkale... Şirketin ismine müdahale edilemese bile reklamında ‘Pamukkale’ ifadesinin geçmesi zorunlu. Bu da ‘coğrafi’ ifade olduğundan yasak kapsamına girecek.

‘Bakış açısıyla ilgili’

Şarap tüketimine ve reklamlarına yönelik çalışmaların ‘bakış açısıyla ilgili’ olduğunu ve sektör oyuncularının bu durumdan rahatsız olduğunu dile getiren Pamukkale Şarapları Yönetim Kurulu Başkanı Yasin Tokat şunları söyledi:
“Türkiye’de içki özellike şarap tüketimi sınırlanıyor. Bu uygulama da onun bir uzantısı. Tamam, baskı yaparsınız ama bunun dozu kaçtı, abartılı oldu. İçi dolu bir uygulama değil. Gülünç buluyorum.”

Pamukkale Şarapları’nın 40 yılı aşkın bir süredir bu isimle var olduğunu anlatan Tokat, markalarının kültürel ve coğrafi özelliği nedeniyle bir yaptırımla karşılaşması halinde yasal mercilerde haklarını arayacaklarını söyledi.
Yasin Tokat şöyle konuştu:

“Bu bizim ismimiz, tıpkı Ahmet gibi, Mehmet gibi. Bu tip bir uygulama beklemiyoruz ama umarız olmaz. Gerekirse tüm yasal mercilere başvurur hakkımızı ararız.”

‘Bu, yeme içme özgürlüğü’

Alkollü içeceklerin ‘diğer gıdalarla ilişkilendirilmesi’ yasağını, ‘İnsanların yeme içme özgürlüklerini kısıtlama’ olarak değerlendiren Yasin Tokat, “Bu maddenin haklılığı nedir, amacı nedir?” diye sordu. Tokat şunları söyledi:

“Spor sayfası yasağı var. İçki reklamları ha gazetenin ikinci sayfasında ha spor sayfasında ne fark eder? Gazeteyi eline alan kişi sadece spor sayfasına mı bakacak? Okuyor. Gazetenin diğer sayfalarına bakmıyor mu? Onlara bakınca mı etkilenecek? Bu neyi değiştirecek?

Önümüzdeki ay uygulanacak yasanın hazırlık aşamasında dönemin TAPDK Başkanı’yla görüştük. Bize gereğinin yapılacağını söylemişti. Ama başkan değişti. Şimdi de dernek olarak gerekli çalışmaları tamamlayıp başvurularımızı yapacağız.”

Adı dolayısıyla belirsizlik yaşayan bir başka şirket de Efes Pilsen. Şirket, bu isimdeki basketbol takımının sahibi. Takımın haberleri doğal olarak spor sayfalarında yer alacak. Böylece bira markası adı Efes Pilsen, yasak alan olarak belirlenen spor sayfalarına girecek.

Yeni reklam ilkelerinde dikkat çeken maddeler

Alkollü içki reklamı ilkelerini belirleyen tebliğin yenisi, eskisiyle birçok farklılık gösteriyor. Farklılıklar şöyle:

- Tebliğin ikinci maddesindeki “Reklamlarda, alkol tüketiminin araç kullanımı ile ilişkilendirilmesine dair içerik kullanılmamalıdır” ibaresi, “Alkollü içki tüketiminin; araç kullanımı ile ilişkilendirilmesine dair, diğer gıda maddeleri ile ilişkilendirilmesine dair, coğrafi, tarihi, kültürel, sanatsal vb. ortak değerleri ile ilişkilendirilmesine dair içerik kullanılmamalı” şeklinde yeniden formüle edilmiş.
Böylece ‘ilişkilendirilemeyecek’ şeyler çoğaltılmış. ‘Coğrafi, tarihi, kültürel, sanatsal değerler’ ifadesiyle, örneğin ‘Pamukkale’ ifadesi, veya ‘Türk rakısı’ ifadesinin kullanılıp kullanılamamayacağı tartışmalı hale gelmiş durumda.
- 12’inci maddede kimlerin reklamda yer alamayacağı sıralanırken, ‘çocuklar yararına faaliyette bulunan’ kişiler ibaresine gençler eklenerek kapsam genişletilmiş.

Ünlüyle reklam yok

- Tartışma yaratacak bir başka unsur da kişilerle ilgili. Maddede, “Alkollü içki reklamlarında, herhangi bir alanda özel başarıya sahip veya kamuoyunun güvenini kazanmış veya yardım kuruluşları ile işbirliği içinde olan veya çocuk ve gençler yararına faaliyette bulunan veya medyada isim yapması gibi nedenlerle, çocuk ve gençler için açıkça veya zımnen örnek teşkil eden veya edebilecek herhangi bir kişi, karakter veya grup yer almamalı” diyor.

Oysaki reklamda genellikle ünlü kişiler kullanılıyor. ‘Örnek teşkil eden kişi ve karakter’ ifadesinde objektif unsurlar yok.

- 14’üncü madde “Alkollü içkilerin tanıtımına münhasır neşriyat hariç olmak üzere, gazete, dergi, broşür, katalog, ilan ile diğer yazılı medya ve elektronik iletişim araçları vasıtasıyla reklam yapılması halinde, çocuklara ve gençlere yönelik hazırlanan sayfa, ek, program, bölümler ile spor sayfalarında alkollü içki reklamları yer almamalı” diyor. Bu madde eski tebliğde yok. Bu ilkeyle reklam alanları kısıtlanmış oluyor.

- “Alkollü içkilerin reklamının sinema filmleri gösterimi vasıtasıyla yapılması halinde, bu tür reklamlar sadece Kültür ve Turizm Bakanlığı Değerlendirme ve Sınıflandırma Kurulunun (18+) olarak sınıflandırdığı sinema filmleri gösterimlerinin sonunda yayınlanmalı” şeklindeki 15’inci madde ile de sektör içinde ‘anlamsız’ bulunan bir uygulama getirilmiş.

Sinema filmlerinde, reklamın, filmin sonunda gösterilmesi halinde, hiç kimsenin reklam izlemek içinde salonda kalmaya devam etmeyeceğini belirten sektör yetkilileri, “Kimse film sonu reklam vermez” diyor. Bu madde, sinema filminde reklamın engellenmesinden başka bir anlam ifade etmiyor.