Referandumdan 'evet' çıktı

Gümrüklerde oy verilen metinle, bugün Türkiye genelinde oy verilen metnin farklı olması nedeniyle başlayan tartışma, Yüksek Seçim Kurulu’nun bir oy farkla aldığı karar sonucu bitirilmişti.

Yüksek Seçim Kurulu’nun kararı kesin olduğu için, bu tartışmaya dönük yapılacak bir şey yok.
Gümrük kapısında oy kullanan bir kişinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne gitmesi mümkün. Bu durumda, AİHM’in Türkiye’yi mahkum etme olasılığının çok yüksek olduğu belirtiliyor.

Referandumu yürütmekle görevli tek kurum olan Yüksek Seçim Kurulu’nun Başkanı Muammer Aydın, dün yaptığı açıklamada, “evet” sonucu çıkarsa, TBMM’nin ve Cumhurbaşkanı’nın görev süresinin tartışmalı hale geleceğini bildirmişti.

Milletvekilleri 5 yıl, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ise 7 yıl için seçilmişti. Anayasa değişikliği ile ise milletvekillerinin görev süresi 4 yıla, cumhurbaşkanının görev süresi ise 5 yıla indiriliyor.

YSK Başkanı Muammer Aydın, sandıkların yüzde 97’sinin açılmasından sonra YSK binasından ayrılırken, referandumun olaysız sonuçlandığını, sayılan oylara göre yüzde 69 oranında “evet”, yüzde 31 oranında “hayır” oyu çıktığını bildirdi. Aydın, TBMM ve Cumhurbaşkanı’nın görev süresine ilişkin tartışmalar için de, kişisel görüşünü belirtmek istemediğini söyledi; “İleride tartışılacak” dedi.

Oyların dağılımı şöyle:

Toplam Sandık : 135.027
Toplam Seçmen : 42.641.707
Açılan Sandık : 135.027
Açılan Sandık Oranı : % 100,00
Kullanılan Oy : 28.710.105
Geçerli Oy : 28.076.003
Katılım Oranı : % 67,32
Evet : 19.407.242 oy
Hayır : 8.668.761 oy

Evet % 69,12
Hayır % 30,88

Türkiye genelinin aksine 7 ilde Anayasa değişikliklerine 'hayır' oyları önde gidiyor. "Hayır" oylarının önde olduğu illerden 3'ü Trakya'da, 3'ü Ege'de ve biri de Doğu Anadolu Bölgesinde.
İşte referandumda "hayır" oyları önde giden iller: Aydın, İzmir, Muğla, Edirne, Tekirdağ, Kırklareli, Tunceli.

Sandıkların tamamı açıldığında 7 ilde “hayır” oyları önde çıktı. ‘Hayır’cı iller şunlar: Aydın, İzmir, Muğla, Edirne, Tekirdağ, Kırklareli, Tunceli. Tunceli’de “hayır” oyları rekor kırdı.

REFERANDUM SORUNSUZ TAMAMLANDI

Cumhurbaşkanı'nı halkın seçmesi, milletvekilliği seçiminin 4 yıla indirilmesi ve TBMM'deki toplantı yeter sayısının 184 olmasını belirleyecek referandumda oy kullanma işlemi ülke genelinde sakin geçti.
Aydın'da Sabah saat 08.00'de başlayan oy kullanma işleminin ardından, seçmen kâğıdını almamış olan vatandaşlar bağlı bulundukları muhtarlıklara müracaat etti. Daha sonra oy kullanacakları okullara gelerek seçmen sandık listesinde adını kontrol eden vatandaşlar, oyunu kullandı. Hava sıcaklığının mevsim normallerinde olması nedeni ile 22 Temmuz seçimlerinin aksine oy kullanma merkezlerinin önünde uzun kuyruklar oluşmadı.
Sabah saatlerinden itibaren sandık başına gelen bazı vatandaşlar, cumhurbaşkanını halkın seçmesini istediklerini belirterek, bu yüzden oy kullandıklarını ifade ettiler.
Öte yandan, il genelinde oy kullanma işlemlerinin devam ettiği sıralarda haklarında yakalama kararı bulunan çok sayıda zanlı polis ekipleri tarafından gözaltına alındı. Önce sağlık raporları için hastaneye sevk edilen zanlılar, daha sonra adli makamlara sevk edildi.

HALKOYLAMASINA PARTİLER DE İLGİSİZ

22 Temmuz genel seçimlerinde dev ekranların kurulduğu, sonuçların dakika dakika takip edildiği parti genel merkezlerinde halk oylamasının sonuçları açıklandığı sırada sessizlik hakimdi. AKP Genel Merkezi'nde Genel Başkan Yardımcısı Necati Çetinkaya'nın, MHP'de ise Genel Başkan Yardımcısı Faruk Bal'ın başkanlığındaki bir heyet sonuçları takip etti. CHP ve DSP'de ise sadece güvenlik görevlileri vardı.

22 Temmuz genel seçimlerinde büyük heyecanların yaşandığı, dev ekranların kurularak seçim sonuçlarının dakika dakika takip edildiği siyasi parti genel merkezlerinde halkoylaması sonuçları sessiz bir şekilde takip edildi.
Katılım oranının düşük kaldığı halkoylamasına partilerin de ilgi göstermediği gözlendi. 22 Temmuz'da parti yöneticilerinin neredeyse tam kadro halinde Genel Merkez'de bulunduğu AKP'de bu defa sessizlik hakimdi. Parti yöneticilerinin ve bakanların çoğunun Ankara dışında bulunmasının yanı sıra Ankara'da bulunan yöneticiler de genel merkeze gelmedi. Partide sadece Genel Başkan Yardımcısı Necati Çetinkaya başkanlığındaki bir ekip referandum sonuçlarını izledi.
Genel seçimlerde oyunu İstanbul'da kullandıktan sonra Ankara'ya gelerek ilk sonuçları evinde öğrenen Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, bu defa ilk sonuçları Başbakanlık Merkez Bina'da öğrendi. Erdoğan sonuçlar hakkında bir değerlendirme yapmadan terör zirvesine katılmak için Çankaya Köşkü'ne gitti. Genel seçimlerde onlarca televizyon kanalının yayın yaptığı AKP Genel Merkezi'ne bu defa gazeteciler de ilgi göstermedi.
Halkoylamasına dair ilk sonuçlar diğer partilerde de sessizlik içinde karşılandı. MHP'de Genel Başkan Yardımcısı Faruk Bal başkanlığındaki bir heyet sonuçları takip ederken CHP ve DSP'de hiçbir yönetici partilerinin genel merkezlerine gelmediler.

TÜRKİYE'NİN EN DÜŞÜK KATILIMLI REFERANDUMU
Türkiye, tarihinin en düşük katılımlı referandumunu yaşadı. Türkiye genelinde yüzde 97'sı açılan sandıklara göre referanduma katılım yüzde 64'te kaldı.

Türkiye'de bugüne kadar yapılan dört referandum arasından en düşük katılımlısı 1961 yılında yapılan 61 Anayasası'nın oylanması olmuş, bu oylamada seçmenlerin yüzde 80.7'si tercih bildirmişti. Bugün yapılan referandumda ise seçmen, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesinin de düzenlendiği pakete, önceki referandumlar kadar ilgili göstermedi. Anayasa değişikliklerinin oylamasında 42 milyon 631 bin seçmenden 27 milyon 283 bini oy kullandı, katılım oranı yüzde 64 oldu.

-ÖNCEKİ REFERANDUMLAR

Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk referandum, 27 Mayıs 1960 askeri müdahalesinin ardından hazırlanan 1961 Anayasası için yapıldı. Yüzde 80,7 oranındaki katılım sonunda 39 bin 608 oy geçersiz sayıldı. 12 milyon 735 bin 9 seçmenden 10 milyon 322 bin 169'u oylamaya katıldı. 1961 Anayasası, yüzde 38,3 "hayır" oyuna karşılık, yüzde 61,7 "evet" oyuyla kabul edildi.

1982 Anayasası için 17 Kasım 1982'de yapılan referanduma, kayıtlı 20 milyon 722 bin 602 seçmenin yüzde 90,32'si katıldı. Seçimde 16 milyon 945 bin 545 seçmen anayasayı kabul ederken 1 milyon 594 bin 761 seçmen de "ret" oyu kullandı.

Siyasi yasaklarla ilgili 6 Eylül 1987'deki referanduma 25 milyon 732 bin 345 seçmenin yüzde 94,6'sı katıldı. 11 milyon 711 bin 461'i "evet", 11 milyon 636 bin 395'i "hayır" oyu verdi.

Yerel seçimlerin erkene alınmasıyla ilgili 25 Eylül 1988'de yapılan oylamaya kayıtlı 26 milyon 718 bin 518 seçmenin yüzde 88,82'si katıldı. Yüzde 35 "evet", yüzde 65 "hayır" çıktı.

Türkiye'nin referandumlarındaki sonuçlar şöyle gerçekleşti:



REFERANDUMLAR KATILIM EVET HAYIR (yüzde)

-1961 Anayasası: 80.7 61.7 38.3

-1982 Anayasası: 90.3 91.3 8.6

-Siyasi yasaklar: 94.6 49 51

-Yerel seçimler: 88.8 35 65

-Cumhurbaşkanlığı: 64 69 31 (Saat 21.30 itibariyle)

BAYKAL: 'REFERANDUM DEĞERLENDİRMESİNİ SONRA YAPACAĞIZ'
CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, Anayasa referandumuna ilişkin değerlendirmeyi daha sonra yapacaklarını söyledi.

Deniz Baykal, ANKA'ya yaptığı açıklamada, şu an için bir değerlendirme yapmayacağını ifade etti.

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'le yarın terör konusunda Çankaya Köşkü'nde ikili bir görüşme yapacağını hatırlatan Baykal, referandum sonuçlarına ilişkin değerlendirmeyi de daha sonra yapacaklarını kaydetti.

YSK Başkanı: "Yüzde 69 (evet) yüzde 31 (hayır) var"

AA - Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Muammer Aydın, halk oylamasında şu ana kadar sandıkların yüzde 97'sinin açıldığını, sayılan oylara göre yüzde 69 oranında "evet", yüzde 31 oranında "hayır" oyu çıktığını bildirdi.

Aydın, YSK'dan ayrılırken gazetecilerin sorularını yanıtladı. YSK'nın açılan sandıklardan yaptığı hesaplamalara göre, katılım oranının yüzde 67 olduğunu belirten Aydın, Bursa ve Hatay'ın halk oylaması sonucuna ilişkin verilerin henüz girilmediğini kaydetti.

Bir gazetecinin, "Sonuç 'evet' çıktı gibi görünüyor. Hükümetin ve Cumhurbaşkanının görev süresi tartışılabilir mi?" sorusu üzerine Aydın, şunları kaydetti:

"O artık ileride tartışılacak konu. Benim erkenden bir şey demem mümkün değil. Hukukçular arasında çeşitli görüşler var; 'Cumhurbaşkanı 7 yıllığına seçildi. Devam eder. Ondan sonraki Cumhurbaşkanını halk seçer' ve 'milletvekilleri 5 yıllığına seçildi, bu yasa onların süresi bittikten sonra uygulanır' deniyor. Aksi görüşte olanlar da var. 'Yasa çıktı. Anayasa hükmü haline geldiğine göre bu yasa hükümleri uygulanır' diyen var. Benim tartışmalı dediğim konu bu. Yoksa kişisel görüşüm şudur veya budur deme şansım yok."

Aydın, oylamada herhangi bir olumsuzluk yaşanmadığını da söyledi. Oy kullanma işleminin başlangıcında sandık kurullarının oluşumunda sıkıntı yaşandığını belirten Aydın, sandık kurulunun partili üyelerinin gelmediğini söyledi. Aydın, bu nedenle sandık kurulu başkanlarının, oy vermeye gelen seçmenlerden iki üye almak suretiyle asgari 4 kişiyle kurulları çalışabilir hale getirdiklerini anlattı. Aydın, "Bu sıkıntı biraz yaşandı. Ama daha sonra o konuda herhangi bir şikayet gelmedi" diye konuştu.