Yargı reformu tasarısı yasalaştı

TBMM Genel Kurulu, Yargıtay ve Danıştay'ın daire ve üye sayısını artıran kanun tasarısını kabul etti. Adalet Bakanı Sadullah Ergin, "Bugün itibarıyla yargıda yapılan güçlendirmeyle beraber Türkiye'de uzun yargılamaları önleyecek önemli bir adım atmış olduk" dedi.

TBMM Genel Kurulu, Yargıtay, Danıştay ve Adli Tıp Kurumu'nun yapısına ilişkin düzenlemeler getiren Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı'nın görüşmeleri tamamladı. Görüşmelerin sonunda tasarı kabul edilerek yasalaştı.

Tasarının görüşmeleri sırasında CHP'nin, tasarıya geçici madde eklenmesi yönünde 500 önerge vermesi tartışmalara neden oldu. TBMM Başkanvekili Sadık Yakut, birleşime bir süre ara vererek partilerin grup başkanvekilleriyle verilen önergelerle ilgili nasıl bir işlem yapılabileceğini görüştü. Yakut, aranın ardından bir tasarı üzerinde en fazla 2 geçici madde eklenmesi önergesi verilebileceğini belirterek, bunun üzerinde verilen önergelerin kabul edilemeyeceğini bildirdi. CHP'nin talebi üzerine Yakut'un

tutumu üzerinde usul tartışması açıldı. Yakut'un tutumunun lehinde söz alan AK Parti Grup Başkanvekili Bekir Bozdağ, CHP'nin neden 500 tana önerge verdiği anlayamadıklarını belirterek, "10 milyon, 5 milyon, bin, iki bin önerge de verebilirdi. Bu mantıkla giderseniz bizim Parlamento'yu kitleyip gitmemiz lazım" dedi. Bozdağ, muhalefetin, engelleme hakkının sınırlarını aştığında Divan'ın gerekli müdahaleyi yapabileceğini söyledi.

"YÜKSEK YARGIÇLARI TESLİM ALAMAYACAKSINIZ"

CHP Grup Başkanvekili Muharrem İnce ise iktidarın, faşizan bir uygulamayla muhalefetin sesini kesmek istediğini öne sürdü. İnce, "Bu akşam itibarıyla farklı bir Türkiye var. Artık yürütme yargıyı da teslim almış durumda. Türkiye'de kimsenin hukuk güvenliği kalmamıştır. Tuz kokmuştur. Yasama yetkisi de, yargı yetkisi de yürütmeye devredildi. Bu ülkede namuslu yargıçlar da vardır. Vereceğiniz bir takım haklarla size boyun eğmeyecektir. Getireceğiniz düzenlemelerle yüksek yargıçları teslim alamayacaksınız" şeklinde konuştu.

"HUKUK MEVZUATINI TEPEDEN TIRNAĞA YENİLEYEN ADIMLAR ATTIK"

Tasarının oylaması açık oylama şeklinde yapıldı. Tasarı oylamaya katılan 307 milletvekilinin 279'unun oyuyla kabul edildi. Tasarının kabul edilmesinin ardından konuşma yapan Adalet Bakanı Sadullah Ergin, tasarının hazırlık aşamasından Genel Kurul aşamasına kadar katkı veren herkese teşekkür etti. Türkiye'de yargının problemlerine ilişkin genel tespitleri yaptıklarını hatırlatan Ergin, bugüne kadar Parlamento'da hayata geçirilen düzenlemelerin, hazırlanan stratejik plan çerçevesinde öngörülmüş olan adımların hayata geçirilmesine dönük olduğunu söyledi. Ergin şunları kaydetti:

"Günlük sorunlara dönük olarak düzenlemeler getirmedik. Bugün itibarıyla yargıda yapılan güçlendirmeyle beraber Türkiye'de uzun yargılamaları önleyecek önemli bir adım atmış olduk. Bundan sonra atacağımız adımlar da bellidir, belirgindir. Öngörülebilir adımlardır. Bu öngörülebilir adımlarımız AB yetkililerince de, Avrupa Konseyince de, Türkiye'deki akademisyenler tarafından da önemli ölçüde refere edilmektedir. Bundan sonra ceza yargılamasında uzlaşma müessesesinin daha etkin hale getirilmesi önümüzde

bir çalışma olarak bulunuyor. Hukuk uyuşmazlıklarında arabuluculuk müessesesini devreye alacağız. İstinaf mahkemelerinin devreye alınmasıyla beraber yüksek yargıda iş yükünü azaltan önemli bir mesafe katetmiş olacağız. İnsan kaynaklarını güçlendirecek adımlarımız peşinden geliyor. Adli Tıp Kurumu'nun reforme edilmesine ilişkin taslağımız hazırlık aşamasındadır. Bu süreç içinde gerek altyapı, gerek Türk hukuk mevzuatının tepeden tırnağa yenilenmesi noktasında çok önemli adımlar attı bu Parlamento. Temenni ediyorum ki bu düzenlemeler, kronikleşmiş olan Türk yargısının sorunlarını küçültsün ve milletimizin acil bekleyen adalet duygusunu tatmin noktasında önemli hizmetler versin."

Kanuna göre Danıştay'ın daire sayısı 13'ten 15'e, Yargıtay'daki ceza dairesi sayısı 11'den 15'e, hukuk dairesi sayısı ise 21'den 23'e yükseltilecek. Yargıtay kadrosuna 137 yeni üye eklenerek toplam sayı 387'ye yükseltilecek. Danıştay Kanununa ise 61 yeni üye kadrosu ilave ediliyor.

Danıştay'da her dairede bir başkan ile yeteri kadar üye bulunacak. Heyetler bir başkan ve dört üyenin katılmasıyla toplanacak, salt çoğunlukla karar verecek. Sayının yeterli olması halinde iki heyet oluşturulabilecek. Bu durumda ikinci heyete daire başkanının görevlendireceği üye başkanlık edecek. Müzakereler gizli yapılacak.

Kanunla idari ve vergi dava daireleri kurullarının çalışma sistemi yeniden düzenleniyor. İdari Dava Daireleri Kurulu, idari dava dairelerinin başkanları ile üyelerinden, Vergi Dava Daireleri Kurulu, vergi dava dairelerinin başkanları ile üyelerinden oluşacak. Toplantı ve görüşme yeter sayısı İdari Dava Daireleri Kurulu için 31, Vergi Dava Daireleri Kurulu için ise 13 olacak. İdari dava daireleri ile vergi dava dairelerinin ilk derece mahkemesi olarak verdikleri kararların temyiz veya itiraz yoluyla

incelenmesinde ve iki dava dairesinin birlikte yapacağı toplantıda verilen kararların incelenmesinde, bu dairelerde karara katılmış olanlar idari ve vergi dava daireleri kurullarında bulunamayacak.

Yeni kurulan 14. ve 15. daireler, idari uyuşmazlıklar ve davalara bakacak. Buna göre idari uyuşmazlıklar ve davalar, ikinci, üçüncü, dördüncü, beşinci, altıncı, yedinci, sekizinci, dokuzuncu, onuncu, onbirinci, onikinci, onüçüncü, ondördüncü ve onbeşinci daireler ile idari ve vergi dava daireleri kurullarında incelenecek ve karara bağlanacak.

Kanunla Başkanlık Kuruluna, Danıştay dava daireleri arasındaki işbölümü karar tasarısını hazırlama yetkisi veriliyor. Ayrıca, dairelerden birinin yıl içinde gelen işlerinin normal çalışma ile karşılanamayacak oranda artması ve daireler arasında iş bakımeento'da hayata geçirilen düzenından bir dengesizlik meydana gelmesi halinde de Başkanlık Kurulunca işbölümü karar tasarısı hazırlanacak.

Kanuna göre Yargıtay'da daireler heyet halinde çalışacak, heyet bir başkan ve dört üyenin katılmasıyla toplanacak. Üye sayısının yeterli olması halinde iki heyet oluşturulabilecek. Bu durumda ikinci heyete daire başkanının görevlendireceği üye başkanlık edecek. Heyetler işi müzakere edecek ve salt çoğunlukla karar verecek.

Tasarıyla Adli Tıp Kurumunun başkan yardımcısı sayısı 2'den 5'e yükseltiliyor. Düzenlemeyle Adli Tıp Kurumunun döner sermayesinden yapılacak bir kısım ödemelerde oranlar arttırılıyor ve ikinci görevle Kurumda çalışanların döner sermaye ödemelerinden yararlanması imkanı getiriliyor.

HAKİMLERİN VERDİKLERİ KARARLAR NEDENİYLE DEVLET ALEYHİNE DAVA AÇILABİLECEK

Kanun'da HSYK Kanunu'nda da değişikliğe gidiliyor. Buna göre hakim ve savcıların bir soruşturma, kovuşturma veya davayla ilgili olarak yaptıkları işlem, yürüttükleri faaliyet veya verdikleri her türlü kararlar nedeniyle ancak devlet aleyhine tazminat davası açılabilecek. Kişisel kusur, haksız fiil veya diğer sorumluluk sebeplerine dayanılarak da olsa hakim veya savcı aleyhine tazminat davası açılamayacak. Devlet aleyhine açılacak tazminat davası ancak, dava konusu işlem, faaliyet veya kararın dayanağı

olan soruşturma sonucunda verilen kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın veya kamu davası açılmış ise kovuşturma sonucunda verilen hükmün, dava sonunda verilen hükmün kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl içinde açılabilecek. Bu madde hükümleri, yüksek mahkemelerin başkanları, başkanvekilleri, daire başkanları ve üyeleri ile Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Danıştay Başsavcısı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekilinin bir soruşturma, kovuşturma veya davayla ilgili olarak yaptıkları işlem, yürüttükleri

faaliyet veya verdikleri her türlü kararlar, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu müfettişleri ile adalet müfettişlerinin, yetkilerini kullanırken yaptıkları işlem, yürüttükleri faaliyet ve verdikleri her türlü kararlar nedeniyle açılacak tazminat davaları hakkında da uygulanacak.

Kanunla toplu mahkeme olarak çalışan asliye ticaret mahkemelerinin yapısı değiştiriliyor. Asliye ticaret mahkemeleri, asliye hukuk ve sulh hukuk mahkemeleri gibi tek hakimli olarak çalışacak.

Düzenleme uyarınca Danıştay Başkanlık Kurulu ile Yargıtay Başkanlar Kurulu, bu Kanunla ihdas edilen üye kadrolarına seçim yapılmasından ve dairelerde çalışacak üyelerin belirlenmesinden itibaren bir ay içinde toplanarak daireler arasındaki işbölümüne ilişkin karar tasarısını hazırlayacak. Bu tasarılar Danıştay'da Genel Kurulun ve Yargıtay'da Büyük Genel Kurulun onayına sunulacak. Daha önce başka dairelerde görülmekte olup da dairesi değiştirilen dava dosyaları mevcut halleriyle ilgili daireye

gönderilecek. Bu Kanunla Yargıtay'da ihdas edilen üye kadrolarına seçim yapılmasından itibaren 15 gün içinde Birinci Başkanlık Kurulu yeniden belirlenecek. Üyelerin hangi dairelerde görev yapacağını, dairelerin iş durumunu ve ihtiyaçlarını göz önünde tutarak, oluşturulan yeni Başkanlık Kurulu belirleyecek. Kanun ayrıca Yargıtay Birinci Başkanlığı'na bağlı olarak Bilgi İşlem Merkezi Müdürlüğü kurulmasını öngörüyor.