Yüksek Askerî Şûra (YAŞ) kararlarıyla ordudan erken emekli edilen subaylara, disiplinsizlik nedeniyle atılan askerî lise öğrencilerine ve Hakimler Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) kararıyla meslekten atılan savcılara Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) yolu açıldı.

Bugüne kadar 'devletin egemenlik yetkisi' içerisine girdiği gerekçesiyle kamu çalışanlarının açtıkları davaları görüşmeyi reddeden AİHM, bundan sonra irticai faaliyetlere karıştığı iddiasıyla ordudan atılan subayların başvuruları da dahil olmak üzere devlet çalışanlarından gelen davaları değerlendirmeye alacak. 17 yargıçlı Büyük Daire tarafından alınan karara AİHM'deki Türk yargıç Rıza Türmen ve Fransız yargıç itiraz etti.

Geçtiğimiz günlerde Finlandiyalı 5 polis memurunun açtığı Eskelinen davasını karara bağlayan Strasbourg yargıçları, özellikle YAŞ ve HSYK kararlarıyla meslekten atılan ordu ve yargı mensuplarına AİHM yolunu açacak yeni bir içtihat geliştirdi. Kararı Zaman'a değerlendiren AİHM Türk yargıcı Rıza Türmen, "AİHM, daha önce devletin egemenlik yetkisini kullanan kamu çalışanları üzerinde devlete kesin takdir hakkı tanırken, bu yeni içtihatla birlikte devlete daha sınırlı bir hareket alanı bırakılıyor." ifadelerini kullandı.

Avrupa Konseyi kaynakları, Eskelinen kararıyla getirilen yeniliğin mahkeme açısından tarihî önem taşıdığını ve Türkiye'den gelen birçok başvuruyu yakından ilgilendirdiğini ifade ediyor. Karar, devletin çalışanları üzerindeki tam takdir yetkisini istismar etmesini engellemeyi amaçlıyor. Türk yargıç Türmen, Pellegrin içtihadında bir değişikliğe gidilmesini "gerekli görmediği" için karara karşı çıktığını belirtti.

Eski Van savcısı Ferhat Sarıkaya da başvurabilecek

Eskelinen kararına göre, kamu çalışanlarının davaları iki şartın yerine gelmesi halinde mahkemenin gündemine gelecek. Önce davacının işten çıkarılma kararına itiraz edebileceği bir iç hukuk yolu olup olmadığı, sonra davacının işten atılmasının devlet tarafından objektif gerekçelere dayandırılıp dayandırılmadığı incelenecek. YAŞ ve HSYK kararlarıyla meslekten atılan ordu ve yargı mensuplarının mahkemeye başvurma şansı bulunmuyor. Ayrıca, YAŞ kararlarıyla emekli edilen subayların ordudan atılma gerekçeleri kamuoyuna açıklanmıyor. Daha önce YAŞ kararlarıyla ordudan atılan 13 subay ile eski Cumhurbaşkanı Kenan Evren aleyhine dava açan Cumhuriyet Savcısı Sacit Kayasu'nun başvurusunu değerlendiren Strasbourg Mahkemesi, Fransız Pellegrin davasını emsal göstererek, "devletin egemenlik yetkisini yerine getiren herhangi bir kamu personelinin işine son verilebileceği" gerekçesiyle başvuruları reddetmişti. Son kararı, Şemdinli İddianamesi nedeniyle görevden alınan Van Cumhuriyet Savcısı Ferhat Sarıkaya'nın da başvuru için önünü açmış oldu. Karara göre, parasal konuları ilgilendiren medeni haklarının ihlal edilmesi halinde AİHM'ye başvurulabilecek.

AİHM, 1999 yılında aldığı emsal niteliğindeki Pellegrin-Fransa kararından bu yana, ordu, yargı ve emniyet mensupları hakkında açılan disiplin soruşturmalarını ve meslekten atılma kararlarını 'devletin egemenlik alanına girdiği' gerekçesiyle görüşmeyi kabul etmiyordu.