SARAYLARIN EN GÖRKEMLİ TABLOLARI İLK KEZ

Tarihi saray, köşk ve kasırlardaki dünyaca ünlü yerli ve yabancı ressamların tabloları ilk kez Beşiktaş’taki Dolmabahçe Sanat Galerisi’nde sanatseverlerle buluştu.

“Renk, ışık ve görkem; Milli Saraylar Tablo Koleksiyonundan Seçmeler” adlı sergideki 43 eser arasında Fausto Zonaro, İvan Ayvazovski, Jean-Leon Gerome, Hüseyin Zekai Paşa gibi ünlü ressamların tabloları yer alıyor. Zonaro’nun “Kar Manzarası”, Ayvazovski’nin Venedik görünümü ve Joseph Coomans’ın “Bir Kadın ve Çocuklar” adlı tabloları ise ilk kez bu sergide gün ışığına çıkarıldı.

Türk ve yabancı ressamların yaşadıkları dönemi nasıl algıladıklarına dair ipuçları veren “Renk, ışık ve görkem; Milli Saraylar Tablo Koleksiyonundan Seçmeler” adlı sergi, dönemin Osmanlı sanat anlayışını, tarih bilincini ve batılılaşan yaşantıyı yansıtıyor. Sergideki eserlerin birçoğu Tanzimat sonrası döneme ait... Tanzimat sonrasındaki Osmanlı sarayı, “saray ressamlığı” kurumunu oluşturarak sanatçıların eğitimine destek oldu. Türkiye’nin ilk tablo koleksiyonu da sanat düşkünü padişah Sultan Abdülaziz’in beğenisiyle Dolmabahçe Sarayı’nda oluşturuldu. Abdülaziz’in yaver-ressamı Şeker Ahmed Paşa’nın hocası Jean Leon Gerome’un önerisi üzerine Paris’teki Goupil Sanat Galerisi’nden 1875-76’da alınan tablolar, Osmanlı sarayı resim koleksiyonunun ilk örnekleri... Koleksiyon, ağırlıklı olarak yabancı kral ve elçilerin ziyaretlerinde getirdiği eserlerden ve saraylarda istihdam edilen saray ressamlarının eserlerinden oluştu.

RESME ÖNEM VEREN ÜÇ OSMANLI

Sultan Abdülaziz’in büyük bir tablo koleksiyoncusu olduğu ve saraylardaki mevcut birikimin çoğunun onun döneminde oluştuğu biliniyor. Sultan 2’nci Abdülhamit ise, büyük İtalyan ressam Zonaro’yu sarayda istihdam ederek birçok değerli eser vermesine destek oldu, aynı zamanda kendisine Akaretler’de bir de ev hediye etti. Kendisi de ressam olan son halife Abdülmecit Efendi ise saraydaki en zengin koleksiyonlardan birini oluşturdu.

Serginin başyapıtı Ayvazovski’nin

“Saray Tabloları Katalo?u” kitabını da hazırlayan Milli Saraylar Tablo Uzmanı Gülsen Kaya, serginin başyapıtınn ünlü Rus deniz ressamı Ayvazoviski’nin 1874 yılına ait 195 X 235 cm. ebatlarındaki “Fırtınalı Denizde Kaza” eseri olduğunu belirtiyor. Ayvazovski, Abdülaziz ve II. Abdülhamit döneminde İstanbul’un çeşitli görünümleri ile gündelik yaşamını tablolarına yansıtıyor.

En eski eser Fransız ressamın

Sarayın en eski tarihli tablosu, Fransız ressam François Dubois’in “Asakir-i Mansure-i Muhammediyye’nin Geçit Töreni” adlı eser... Sultan II. Mahmut’un Hz. Muhammed’in adına ithafen kurduğu yeni ordu resmedilmiş. At Meydanı’nda Sultanahmet Camii önünde saflar halinde dizilen ordu panoramik olarak gösteriliyor.

İtalyan Zonaro bu tablo ile saray ressamı oldu

İtalyan ressam Fausto Zonaro, “Ertuğrul Süvari Alayı’nın Galata Köprüsü’nden geçişi tablosunu 1896 yılında saraya sundu. Eseri çok beğenen II. Abdülhamit, kendisine “ressam-ı hazret-i şehriye” unvanını vererek onu “saray ressamı” olarak görevlendirdi. Gülsen Kaya, tablonun hem Osmanlı’nın Ertuğrul Süvari Alayı’nı yansıtması, hem de İstanbul’un eski dokusunu göstermesi bakımından önemli olduğunu söylüyor: “Zonaro, her cuma padişahın selamlamaya giden Ertuğrul Alayı’na bir gün Yıldız’dan geçerken rastlıyor. Atların yürüyüşünden ve süvarilerden çok etkilenerek her cuma o alayı resmetmeye gidiyor. Askerlerle dost oluyor. Rütbelerden düğme sayılarına, atların duruşuna kadar her detayı çiziyor.”

1900’lerin Küçüksu çeşmesi

Kuleli Askeri Lisesi’nde öğrencisi olduğu Şeker Ahmet Paşa ve Osman Nuri Paşa’nın desteğiyle resme yönelen ve sonra II. Abdülhamit’in saraydaki yaveri olan Hüseyin Zekai Paşa’nın “Küçüksu Çeşmesi” eseri, saray tabloları arasında ilk kez gün ışığına çıkarıldı. Sanatçı, çeşmenin etrafındaki günlük yaşamı simitçi ve koyunlarla belirginleştirmiş.

Çırağan Sarayı önünde bir Osmanlı donanması

Gülsen Kaya, Ayvazovski’nin “Çırağan Sarayı Önünde Osmanlı Donanması” eserini serginin afişine uygun görme sebebini şöyle anlatıyor: “Bu resimde gün batımında Osmanlı donanmasının Çırağan Sarayı önünden geçişi belgelenmiş. Abdülaziz, resim sanatına önem verdiği gibi, Osmanlı Donanmasına da destek oluyor. Bu resimde hem rengi, hem ışığı, hem de Osmanlı donanmasının görkemli geçişi var.”

Genç bir kadın ve çocuklar

Gün yüzüne çıkan bir diğer resim ise Belçikalı Joseph Coomans’ın antik dönemden bir kadın ve iki çocuk figürünü betimlediği tablosu...