MÜZAYEDELERDE 3 BİN YAPIT SATILDI

Türkiye'de 2008-2009 müzayede sezonunda 754 sanatçının 3 bin 321 yapıtı, toplam 58 milyon liraya satıldı. Yılın en pahalı sanatçısı, 2.1 milyonla Osman Hamdi, en çok el değiştireni ise 67 yapıtla İbrahim Safi oldu. 2008-2009, son yıllardaki sürekli artış eğiliminin kriz nedeniyle durakladığı sezon oldu

2008 yılının Eylül ayı ile beraber açılan müzayede sezonu bu yıl ne yazık ki küresel krizin ilk etkilerinin de yaşanmaya başladığı bir döneme denk geldi. Fakat birkaç yıldan bu yana giderek genişleyen bir yapıya sahip müzayede satışları ve koleksiyonerlerin Türk resmine yönelimi krize rağmen biraz duraklasa da geleceğe dönük iyi sinyaller verdi. 2008-09 sezonu içerisinde müzayede evlerinde 754 sanatçının 3 bin 321 yapıtı müzayedelerde satıldı ve toplam 57 milyon 961 bin 423 liralık bir satış gerçekleştirildi. Bir önceki sezonki müzayedelerde ise 942 sanatçının 5 bin 386 yapıtı satılmış ve kesin olmamakla birlikte yaklaşık 80 milyon liralık satış gerçekleşmişti.
Geçen sonbahardan bu yana yurtdışından birçok müzayede şirketinin Türk resmine ilgi göstermesi Türk sanat yapıtlarının Türkiye’de de değer kazanmasında etkili oldu. Son zamanlarda ise Christie’s’in Dubai’de yaptığı müzayedede Erol Akyavaş’ın ‘Alma Ausente’ isimli işi 194 bin 500 dolar gibi yüksek bir rakama alıcı bulmuştu. 26 Haziran’da Londra Sotheby’s tarafından yapılan Çağdaş Sanat Eserleri Müzayedesi’nde ise ilk defa bir Türk sanatçısı Andy Warhol ve Antoni Tapies vs. gibi dünya sanatının en önemli sanatçıları ile aynı müzayedede satışa çıkarıldı. Müzayede sonucunda Mübin Orhon’un 1958-59 tarihli ‘İsimsiz’ işi 80 bin dolara alıcı buldu. 29 Haziran’da Fransa’nın önemli müzayede şirketlerinden Artcurial’ın yaptığı müzayedede ise Türk sanatının önemli soyut temsilcilerinden Selim Turan’ın ‘Kompozisyon’ isimli işi 205 bin avro gibi astronomik bir rakama satıldı.
Dünyanın önemli sanat merkezlerinden Türk sanatının değerli sanatçılarına dair rekor satış haberleri akarken aslında Türkiye’de de durum bundan farklı değil. Belki de 2004 yılında satılan Osman Hamdi Bey’in ‘Kaplumbağa Terbiyecisi’ isimli yapıtından bu yana Türkiye’de resim sanatına yönelim gün geçtikçe daha da artıyor. 2004 yılında müzayedeye yapıtı çıkan sanatçı sayısı 526 iken bu rakam 2005 yılında 480, 2006 yılında 561, 2007 yılında 758, 2008 yılında 942, 2009 yılında ise 754’tü. Müzayede evleri tarafından 754 sanatçının 3 bin 321 yapıtı satılırken toplam 57 milyon 961 bin 423 liralık bir satış gerçekleştirildi. Antika, hat, anonim vs. yapıtlar hariç tutularak elde edilen rakama bu satışlar da eklendiğinde Türkiye’de sanata, müzayede evleri vasıtası ile 2008-09 sezonunda 82 milyon lira ödendiği ortaya çıkıyor.

En çok satanlar
Müzayede evleri en çok prim yapacak sanatçının, en değerli resmini bulabilmek için adeta birbirleri ile yarışırken, 2008-09 sezonunda birbirinden değerli birçok sanat yapıtı el değiştirdi. Peki, büyük müzayede evleri tarafından en çok hangi sanatçının yapıtı satıldı? Geçen yıllarda bu sıralamada Mustafa Ayaz ve Komet ön plandayken, bu yıl İbrahim Safi 67 yapıtla en çok yapıtı satılan sanatçı oldu. Ardından Komet 57, Bedri Rahmi Eyüboğlu 55, Fikret Mualla 54, Ergin İnan 50, Nuri İyem 50, Burhan Doğançay 45, Devrim Erbil 44, Mustafa Ayaz 44, Leyla Gamsız 41 yapıtla bu listede sıralandılar.

En pahalı sanatçılar
Türk resim sanatının uzun bir süreden beri kırılamayan rekorlarından birine ismini yazdıran Osman Hamdi Bey 2008-09 sezonunda da en pahalıya satılan sanat yapıtının yaratıcısı. Kasım 2008’de satılan Osman Hamdi Bey’in Ankara Resim ve Heykel Müzesi’nde bulunan ‘Silah Taciri II’ isimli yapıtıyla aynı mekânı paylaşan ‘Han İçi’ isimli yapıt 2 milyon 100 bin liraya alıcı buldu. Halil Paşa’nın 2009’un ilk günlerinde satılan ‘Göksu Deresi’ne Bakış’ isimli yapıtı ise 1 milyon liraya alıcı bularak Halil Paşa’nın en pahalı yapıtı olma özelliğini de kazandı. En pahalıya satılan üçüncü yapıt, yine Halil Paşa’nın bir resmi. 2008 Aralık ayında satılan ‘Kervansaray Avlusunda Halıcılar’ isimli 1908 tarihli yapıt, 820 bin liraya alıcı buldu.
Dördüncü sırada ise Türk resminin en pahalı çağdaş yapıtı olma değerini de kazanan Erol Akyavaş’ın 266 x 218 cm boyutlarındaki ‘Rüya’nın Yıkılışı’ isimli dev yapıtı 650 bin liraya Mayıs 2009’da koleksiyonerine kavuştu. İbrahim Çallı’nın geçtiğimiz ay satılan ‘Ada’da Sandal Sefası’ isimli yapıtı ise 600 bin liraya alıcı buldu.

Modernde çıkış var
1970’lere kadar klasik Türk resminin dahi alıcısı çıkmazken, 1980’ler klasik Türk resminin büyük sıçrama yaptığı bir dönem oldu. 1990’lar modern Türk resmi üzerine eğilimlerin giderek arttığı, modern sanat müzesi kurulması konusunda büyük kulislerin yapıldığı bir dönem olarak belirdi. 2000’ler ise bu hayalin gerçekleştirildiği, modern ve çağdaş Türk resminin büyük ilgi topladığı bir çizgide ilerliyor. 2000’ler ayrıca çağdaş Türk sanatı açısından farklı bir yönelimde sergiledi, ilk defa koleksiyonerler tarafından ilgi gösterilerek alınırlık satılırlık özelliği kazandı. 2006-07 sezonunda oldukça değer kazanan modern ve çağdaş Türk resmi asıl çıkışını 2007-08 sezonunda yaptı. Fahrelnisa Zeid’in soyut bir kompozisyonu Mart 2008’de 600 bin liraya alıcı buldu. Mayıs 2009’da satılan Erol Akyavaş’ın bir yapıtı ise 650 bin liraya satılarak Fahrelnisa Zeid’in yapıtının en pahalı modern Türk yapıtı olma rekorunu da kırdı.
Türk sanat yapıtlarına verilen değerin artması tabloların fiyatlarının yavaş yavaş milyon dolarlar seviyesine çıkmasına olanak veriyor. Böylece dünyanın büyük sanat patronları olarak dile getirilen asırlık müzayede şirketleri yörüngelerini ister istemez Türk sanatına doğru çeviriyorlar.
Not: Müzayedelerle ilgili tüm rakamsal veriler Lebriz Müzayede Bilgi Bankası’ndan alınmıştır.

En pahalı klasikler*
1- Osman Hamdi Bey, Han İçi, 2 milyon 100 bin lira
2- Halil Paşa, Göksu Deresi’ne Bakış (1902), 1 milyon lira
3- Halil Paşa, Kervansaray Avlusunda Halıcılar (1908), 820 bin lira
4- İbrahim Çallı, Ada’da Sandal Sefası, 600 bin lira
5- François Prieur Bardin, Tophane Limanı, 560 bin lira
6- Halil Paşa, Türk Evleri ve Sokak, 460 bin lira
7- Süleyman Seyit Bey, Kuyudan Su Çeken Kadın (1881), 300 bin lira
8- Sami Yetik, Natürmort (1943), 280 bin lira
9- Osman Hamdi Bey, Dilenci (1867), 275 bin lira

En pahalı modernler*
1- Erol Akyavaş, Rüyanın Yıkılışı (1982), 650 bin lira
2- Erol Akyavaş, Cehennet (1982-84), 425.000 lira
3- Mübin Orhon, İsimsiz (1961), 390 bin 400 lira
4- Burhan Doğançay, Bullish Breakthrough, 375 bin lira
5- Sabri Berkel, Soyut Kompozisyon (1960), 355 bin lira
6- Zeki Faik İzer, Dalların Ritmi (1968), 325 bin lira
7- Erol Akyavaş, İsimsiz (1981), 300 bin lira
8- Burhan Doğançay, Duvarlar Serisi No. 8 (1971), 270 bin lira
9- Mübin Orhon, Şeytan Deresi (1965), 255 bin lira
10- Orhan Peker, Kedili Özden, 250 bin lira
11- Ergin İnan, Mesnevi Mektupluk (2008), 250 bin lira
*2008-2009 sezonunun ‘en’leridir...