TÜRKİYE'NİN GÖZÜ MÜZAYEDELERDE

Kültür Bakanlığı’nın verilerine göre 2000-2008 arasında 2 bini aşkın eser yurt dışından geri getirildi.

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün verdiği bilgiye göre 2007 yılında Almanya’nın Bremen kentinde ele geçirilen 700 sikke ile değişik dönemlere ait 300’ün üzerinde eser, beş yıllık uğraş sonunda Türkiye’ye döndü.

Kocaeli Müzesi’nden 2001 yılında çalınan ve Almanya’nın Münih şehrinde bulunan 2. yüzyıl Roma dönemine ait heykel başı da 2007 başında geri alınan eserlerden biri. Almanya, İngiltere, Avusturya, Birleşik Arap Emirlikleri ve İsviçre’den sikke, stel parçaları, heykel başı, bronz el gibi farklı türde iade alınan eser sayısı 349’u buluyor. 

Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, yurtdışındaki Anadolu eserlerini ciddi biçimde takip ettiklerini söyledi. “Müzayedeleri, satışları takip ediyoruz. Dışişleri ve biz ilgili birimlere derhal müracaat ediyoruz, durdurduğumuz satışlar oldu. Ciddi biçimde bu yıl iadeler oldu, bunlar içinde önemliler var, bazılarını henüz basınla paylaşma noktasında değilim, ilerde açıklayacağız” dedi.

Yurtdışında arkeoloji müzelerini gezerken “çok derin bir hüzün yaşadığını” dile getiren Günay, “1700-1800’lü yıllarda ülkeyi yönetenlerin izniyle Anadolu’dan çok sayıda eserin yurt dışına çıkarıldığını” söyledi.
Bakanlık özellikle müzayedeleri takip edip çok sayıda eserin satışını durdurdu ya da iadesini istedi. Bazıları şöyle:

* Lidya uygarlığına ait 16 adet Grekçe yazıtlı mezar ve adak stelleri, ABD’de www.edgarlowen.com adlı internet sitesinde açık artırma yoluyla satışa çıktı.

* Almanya’da Gorny&Mosch Müzayede Evi’nde, satışa çıkarılan Hitit dönemine ait mezar steli parçası, orthostat parçası ve üç adet minyatür Hitit arabasının iadesi için dava açıldı; Hitit ve Urartu mührünün satışı durduruldu, kadın heykelinin satışına şerh konuldu.

* Almanya’da Hermann Historica Müzayede evinin internet sitesinde geçen yıl satışa çıkarılan Urartu dönemine ait bir kazanın da iadesi için uğraşılıyor.

* Süleymaniye Kütüphanesi’ne bağlı Nuruosmaniye Kütüphanesi’nden 1990 yılında çalınan tarihi Kur’an-ı Kerim’in 62 yaprağı ise Londra’daki Christie’s Müzayede Evi’nde satışa çıktı.

* İngiltere’de Bonham Müzayede Evi’ndeki Lidya dönemine ait gümüş Kyathosun (kepçe) satışı durduruldu.

* Paris’te Christie’s Müzayede evi’nde Eyüp Sultan Türbesi ve III. Murat’ın Has Odası’na ait çiniler satışa çıkarıldı.

* Pescheteau-Badin şirketinin müzayedesindeki Eyüp Sultan Camii’ne ait çinilerin satışı durduruldu.
Bunların yanı sıra aralarında Rusya Puşkin Müzesi’nde bulunduğu anlaşılan ve 17 yıldır iadesi beklenen Truva Hazineleri gibi Hırvatistan, Sırbistan, Bulgaristan, Ukrayna’ya ait sınır kapılarıyla gümrüklerde ele geçirilen tarihi eserlerin de iadesi bekleniyor.
Dünyanın çok önemli müzelerinde Anadolu kökenli tarihi eserler sergileniyor. Bunların içinde Zeus Sunağı, Herakles Heykeli, Truva Hazineleri gibi eserler var. (aa)