Bienal'de Kemalizm tartışması

10. İstanbul Bienalinde Kemalizm tartışması...

Bienal küratörü Hou Hanru’nun bienal kataloğunda Kemalist modernleşme modeline ‘tepeden inme bir dayatma’ demesi tepkiye neden oldu. Marmara Üni. Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanı Prof. Nazan Erkmen, 131 öğretim görevlisi adına bir kınama mesajı yayımladı.

Bienal açılışında: İKSV Başkanı Şakir Eczacıbaşı (solda) ve küratör Hou Hanru (sağda).


Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, “İmkânsız Değil Üstelik Gerekli: Küresel Savaş Çağında İyimserlik” başlığı altında düzenlenen ve 8 Eylül’de başlayan 10. Uluslararası İstanbul Bienali’nin bu yılki küratörü Hou Hanru’nun bienal kataloğunda yer alan metnine sert tepki gösterdi. Bunun üzerine, Bienali düzenleyen İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı bir açıklama yaparak, sanatın siyasete alet edilmesinden üzüntü duyduklarını dile getirdi.
Haberin devamı

Güzel Sanatlar Fakültesine bağlı 131 öğretim görevlisi adına hazırlanan ve fakültenin dekanı Prof. Dr. Nazan Erkmen’in imzaladığı “Bienal’e kınama” adlı metinde, Hanru’nun hazırladığı yazının Bienal’e gölge düşürdüğü iddia edildi.

“TEPEDEN İNME DAYATMA”
Hanru, Bienal kataloğundaki yazısında şu ifadeye yer vermişti: “Kemalist proje tarafından savunulan modernleşme modelinin yine de sisteme dahil bazı çözülemez çelişkiler ve ikilemlerle dolu ‘tepeden inme bir dayatma’ olması; reformların, devrimci birer araç olarak gerekli olmalarına rağmen yarı askeri bir şekilde dayatılması demokrasi ilkesine aykırıydı; milliyetçi ideoloji evrensel hümanizmin benimsenmesine aksi yönde işledi ve toplumsal bir elit önderliğindeki ekonomik ilerleme toplumsal bölünme üretti. Popülist siyasi ve dini güçler, taleplerini toplumun tabanında yeniden oluşturmayı ve yönlendirmeyi ve bu talepleri kendi çıkarları yönüne çevirmeyi başardılar.”

ERKMEN: “DUYARLI OLMALIYDI”
Hou Hanru’nun Kemalizme dair bu sözlerine dikkat çeken Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Nazan Erkmen, yaptığı yazılı açıklamada fakülte adına şu ifadeleri kullandı: “Kemalist projenin ‘tepeden inme bir dayatma’, Mustafa Kemal Atatürk’ün ‘anti hümanist’ olarak suçlanması, bilgisizliği aşan kasıtlı bir ifade olarak öne çıkmaktadır. Son derece hassas zamanlar yaşayan Türkiye’de İstanbul Bienali küratörünün bu konuda daha duyarlı olmasını ve Atatürk’ün ‘Sanatkâr cemiyette uzun cehid ve gayretlerden sonra alnında ışığı ilk hisseden insandır’ sözündeki gibi, ancak bu duyarlılığı taşıyanların ‘sanatçı’ demeye layık olabileceğini hatırlatıyoruz.”

İKSV: “ÜZÜLDÜK”
Prof. Nazan Erkmen’in açıklamalarından üzüntü duyduğunu belirten İKSV, şu açıklamada bulundu:
“Sayın Prof. Nazan Erkmen’in 10. Bienal’le ilgili bildirisini üzülerek okuduk. İstanbul Kültür Sanat Vakfı, kuruluşundan bu yana siyasetin sanatla ilişkisi konusunda büyük bir titizlik göstermiştir. Nitekim, 35 yıldır bu konuda hiçbir sorun yaşanmamıştır.

Demokrasinin başta gelen ilkelerinden biri düşüncelerin, buluşların önyargısız ve özgürce tartışılmasıdır. Bu ilkenin birer bilim kurumu olan üniversitelerimizce büyük bir duyarlılıkla izlenmesi gerektiğine inanıyoruz. Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanı Sayın Nazan Erkmen’den siyasal yaklaşımlardan önce Bienal’e sanatsal açıdan bakması ve bu konuda eleştirilerde bulunmasını beklerdik.

Vakfımız bir sanatçı ya da küratörün düşüncelerini özgürce dile getirmesi gerektiğine inanmakta ve bu konuda herhangi bir müdahale yapma hakkını kendinde görmemektedir. Küratörümüz Hou Hanru bu düşüncelerini Çağlar Keyder, Sibel Bozdoğan, Reşat Kasaba gibi önde gelen bilim adamlarının kitaplarından yararlanarak geliştirmiş ve sözlerini bu kaynaklardan yaptığı alıntılarla desteklemiştir.

Bir sanat ve kültür kuruluşu olarak bir üniversitenin Güzel Sanatlar Fakültesi’nin özgür düşünceye karşı en azından bizim gösterdiğimiz duyarlılığı göstermesi ve Bienal gibi etkinliklere sanatsal açıdan yaklaşmasını, bu konularda üniversite platformunda konuşmalar, açık oturumlar, paneller, söyleşiler hatta sempozyumlar düzenlemesini beklerdik. Hou Hanru ve Bienal dolayısıyla İstanbul’a gelen yüzlerce sanatçı ve eleştirmen sevinerek bu tartışmalara katılırlardı.”