'Elmalı Sikkeleri' vatanında

Antalya’nın Elmalı ilçesinden yurtdışına kaçırılan ve ‘asrın definesi’ olarak nitelendirilen Elmalı Sikkeleri, 25 yıllık mücadele sonunda Antalya Müzesi’nde sergilenmeye başlandı

Yüzyılın definesi olarak tanımlanan Elmalı Sikkeleri, sonunda vatanı Antalya’ya döndü. 1984 yılında Antalya’nın Elmalı ilçesinden yurtdışına kaçırıldıktan sonra 1999’da tekrar Türkiye’ye getirilen Elmalı Sikkeleri, Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nden Antalya Müzesi’ne nakledildi.

25 yıl sonunda bulunduğu topraklara geri dönen sikkeler, Antalya Müzesi’ndeki özel bir bölümde dün itibariyle sergilenmeye başlandı.

1984’te Elmalı ilçesi Bayındır köyünde kaçak kazılar sonucunda sikkeler bulunduğu ihbarı üzerine kazıyı yapan ve sikkeleri yurtdışına pazarlayanlar mali polis tarafından yakalanır. Ancak sikkeler yurtdışına çıkmıştır bile. Defineyi ABD ve Avrupa’da pazarlayan Fuat Üzülmez, Edip Telliağaoğlu ve Nevzat Telliağaoğlu hakkında gıyabi tutuklama kararı alınır. Kırmızı Bülten’le aranan Edip Telliağaoğlu Türk vatandaşlığından da çıkarılır. Fuat Aydıner ise Şubat 1989’da İstanbul’da tutuklanır. Sikkelerden iz yoktur. Ta ki 10 Mart 1988’e kadar.

Los Angeles’ta antik sikke müzayedecisi Numismatic Fine Arts’ın kataloğunda Elmalı Sikkeleri’nden 10 adedi yayımlanır. Bakanlık duruma müdahale eder ve sikkelerin satışını durdurur. Sikkeler bedel ödenmeksizin ve dava yoluna gidilmeden iade edilir.

Mayıs ayında, Zürich’te 3 Elmalı Sikkesi ortaya çıkar. Sikkeler satışa sunulmuştur. Sikkeler yine iade edilir. Açık artırmaya çıkarılan 3 sikke de geri alınır. 1993 ve 96’daysa birer adet sikke Türkiye’ye hibe edilir. Elmalı Sikkeleri’nin sayısı 18’e ulaşır. Fakat sikkelerin çoğu Amerikalı işadamı ve koleksiyoner William Koch’un elindedir. Türkiye, Koch’taki sikkeleri de almaya çalışır. Sikkeleri vermeyen koleksiyonere 1989’da ABD Massachusetts Eyalet Mahkemesi’nde dava açılır. Yurtdışına kaçırılan 1900 sikkenin 1661 adedinin davalının elinde bulunduğu, diğer bölümünün ise başka kişilere satıldığı veya hediye edildiği anlaşılır.
1999’da taraflar anlaşmaya karar verir. Ve 28 Nisan 1999’da dönemin Kültür Bakanı İstemihan Talay tarafından sikkeler teslim alınarak Türkiye’ye getirilir. Böylece Elmalı Sikkeleri’nin 1679 tanesi anavatanına döner. Ancak defineye ait olan muhtemel 150-200 sikkenin nerede olduğu hâlâ bilinmiyor.

Elmalı Sikkeleri’nin önemi
MÖ 5. yüzyılda Perslerin Yunanistan’ı istila etmelerinden sonra Atina Şehir Devleti’nin önderliğinde Akdeniz çevresindeki şehirlerden oluşan Atik-Delos Deniz Birliği kurulmuştu. Birliğin bir merkezi ve bütçesi vardı. Her ülke kendi bastığı gümüş sikkeden, gücü oranında birliğe katkıda bulunuyordu. İşte Elmalı’da kaçak kazılar sonucu bulunan bu sikkeler de, o bölgedeki bütün şehir devletlerinin paralarını içeriyor. Yaklaşık 1900 adet sikkenin binden fazlası ise Likya’daki şehir devletlerinin parası ve içlerinde şimdiye kadar bilinmeyen hanedanların sikkeleri de var.