Fatih'in gemilerini çinide yürüttü

Şimdiye kadar kırkın üzerinde kişisel sergi açan Sıtkı Olçar'ın son durağı Çırağan Oteli'nin sanat galerisi. ‘Sırlı Gemiler Sergisi' ile sanatseverlerin karşısına çıkan Olçar, Osmanlı donanmasındaki gemileri, İstanbul’un fethinin 555. yılında adeta bir nakış gibi çini üzerine işlemiş. 

Dünyaca ünlü çini ustası Sıtkı Olçar’ın ‘Sırlı Gemiler Sergisi’, geçtiğimiz günlerde Çırağan Palace Kempinski Sanat Galerisi’nde açıldı. İstanbul’un fethinin 555. yıldönümü için özel olarak hazırlanan çini tabloların konusu, tarihî savaş gemileri. Sıtkı Olçar’ın çini pano ve tabaklar üzerine çalıştığı 30 eserin tamamında Osmanlı dönemine ait motifler yer alıyor. 14. ve 17. yüzyıllarda Türk donanmasında kullanılan göke, kadırga, futsa, karamürsel ve kalyata gibi gemi türleri, Olçar’ın hünerli ellerinden geçerek sergideki yerini almış. Deniz ulaşımında önemli bir yere sahip olan o dönemin başkenti İstanbul ise adeta sergiye damgasını vurmuş. Çünkü çini eserlerin hangisini inceleseniz karşınıza ya Kız Kulesi ya Rumeli Hisarı ya da Hidiv Kasrı gibi sembol mekânlar çıkıyor. Yine İstanbul’la özdeşleşen ‘lale’ motifi de gemilerin yelkenli kısımlarında kullanılmış. Olçar, fetih sonrasında yabancılara gösterilen hoşgörüyü temsil etmesi için her eserin arkasına bir de zeytin dalı koymuş. Eserlerin yarısı pano şeklindeki seramiklere, yarısı da kayık tabaklara işlenmiş. Serginin küratörlüğünü üstlenen Beste Gürsu, iki yıllık arşiv araştırması sonucunda Osmanlı donanması hakkında bir hayli bilgi sahibi olmuş. Gürsu’ya “Neden sırlı gemiler ismini tercih ettiniz?” sorusunu yönelttiğimizde, “Osmanlı donanmasının gücü ‘maneviyat’a dayalıydı. Bu, başlı başına bir ‘sır’dır. Bu sırrın en büyük kanıtı İstanbul’un fethidir.” cevabını alıyoruz. Beste Gürsu, sergi için 29 Mayıs tarihini de özellikle seçtiklerini ifade ediyor. Çünkü bu tarihte Romanya kadırgaları Osmanlı donanmasını yakmak için harekete geçmiş; ama başarılı olamamış. Serginin Çırağan gibi önemli bir tarihi mekânda ilgililerin beğenisine sunulması, Gürsu’yu bir hayli heyecanlandırmış. Açılışına katılan yaklaşık bin 500 kişi Gürsu’ya bütün yorgunluğunu unutturmuş. Özellikle yabancı koleksiyoncuların sergiyi yakından takip etmesi, Sıtkı Olçar’ın yurtdışında da bir hayli beğenildiğinin kanıtı aslında. 

Açılıştan önce Sıtkı Olçar’la görüşmek için erkenden salona gidiyoruz. Otelde kalan turistlerin hemen hepsi sanatçıyı tanıyor ve ona sergiyle ilgili sorular soruyor. Tabii bizim konuşmalarımız da sürekli bölünüyor. Olçar’ın çiniyle tanışma hikâyesi bir hayli ilginç. Bu tür el sanatları ya aileden ya da ustalardan öğrenilir. Olçar ise çini sanatıyla 26 yaşındayken tanışmış. Daha öncesinde bir firmada muhasebe sorumlusu olarak çalışıyormuş. Asker dönüşünde, büro hayatından sıkılarak, Kütahya’daki eski ustaları bir atölyeye toplamış. Üretilen çinilerin formlarını beğenmeyen Sıtkı Olçar, çareyi tezgâhın başına geçmekte bulmuş. 

1980 yılında Bursa’da ilk sergisini açmış. Kütahya’ya gelen turistler Olçar’ın eserlerine hayran kalmış. Bu sayede ünü dünyaya yayılan sanatçının Danimarka, Norveç, İngiltere ve Japonya gibi birçok ülkede koleksiyonerleri bulunuyor. Olçar’ın çini süslemelerine hem yurtiçinden hem de yurtdışından yoğun talep var. Bunun kanıtı sipariş alınan yemek takımlarının en az üç yılda teslim edilmesi. Sanatçının ileriye dönük ilginç projeleri de var. Camilerdeki güneş saatlerini çini üzerine işlemeyi düşünen Olçar’ın bir diğer hedefi ise tamamı lale motifinden oluşan gemiler tasarlamak. Çini sanatında kullanılan figürlerin birbirine çok benzediğini, bu yüzden de özgünlüğün yakalanamadığının altını çizen Olçar, çareyi yeni tasarımlar aramakta bulmuş. İstanbul’un fethini hazırlayan donanma gemilerini çalışmaktan son derece mutlu olduğunu aktaran Olçar, “1453 yılının belirli bir ağırlığı ve ruhu var. Böyle bir konuda eser vermek her çini ustasına nasip olmaz.” diyor. Sanatseverler, ‘Sırlı Gemiler Sergisi’ni 17 Haziran 2008 tarihine kadar gezebilecekler.