Yunan müziğini keşfetmek için

Yunan müziğini keşfetmek için mükemmel bir fırsat: EMI tarafından yayımlanan 10 CD’lik sette, rebetikodan oyun havalarına Yunan müziğinin tüm kulvarlarından nitelikli örnekler var
Yunanistan müziği son derece zengin bir geleneğe sahip. Coğrafyamızın müzikleriyle tam bir süreklilik oluşturuyor; farklı etnik grupların müziklerinden, Ortadoğu ve Balkan geleneklerinden besleniyor. Hatta daha da ileri gidersek, bu müziğin Anadolu müziğinin bir parçası, unutmaya çalıştığımız öteki ben’imiz, olduğunu söyleyebiliriz.
Çünkü çağdaş Yunan müziğinin temel kaynaklarından biri de, 1924’teki nüfus mübadelesiyle birlikte İzmir ve Aydın gibi Batı Anadolu kentlerinden Yunanistan’a gitmek durumunda kalan Rum müzisyenlerin beraberlerinde götürdükleri melodiler.
EMI tarafından yayımlanan “The Greek Series” adlı 10 CD’lik set, bu zengin müziğin pek çok parlak örneğini kapsayan 200 şarkı içeriyor. Türkiye’de Yunanistan müziğinin 1920’lerden 1940’lara uzanan dönemine iyi kötü aşinayız; Muammer Ketencoğlu’nun derlemesiyle Kalan Müzik’ten çıkan, kapağında Roza Eskenazi’nin olduğu “Rebetika” gibi derlemeler sayesinde. Candan Erçetin’in “Aman Doktor”undaki şarkılar da bu tanışıklığın popüler örneklerinden biri.
Günümüze gelirsek, örneğin Yorgi Dalaras ve Haris Alexiou’ya yönelik yoğun bir ilgi var Türkiye’de. Ancak ‘50 sonrasından ‘90’lara kadarki ara döneme dair bilgimiz sınırlı; EMI’ın CD seti de işte bu boşluğu dolduruyor.

Kazancidis’ten klasikler
Dolayısıyla sette yer alan albümler, kabaca Yunanistan’da İç Savaş’ın sona erdiği, askeri diktatörlüğün baskısına rağmen popüler müzik sahnesinin yavaş yavaş canlandığı, giderek 1960’larda rebetikonun bir yeniden doğuş yaşadığı döneme denk geliyor. CD setinde pek çok şarkısı bulunan isimlerden biri Stelyo Kazancidis. 2001 yılında kaybettiğimiz sanatçı, Yunan müziğinin en sevilen isimlerinden biriydi. Kazancidis’in ailesi Batı Anadolu göçmeniydi; çocuk yaştan itibaren hamallıktan tekstil işçiliğine kadar her tür işi yapan sanatçının şarkıları çok sayıda Yunanlının ortak hayat deneyimini içeriyordu. Özellikle “Yunan Göbek Dansları” başlıklı CD’de Kazancidis’e ait oyun havaları bulunuyor.

Rebetiko rönesansı
EMI’ın albüm setinde yer alan bir diğer önemli isim de Grigoris Bithikotsis: 1960’larda Mikis Theodorakis’le işbirliği yapan bu buzuki ustası, ‘laika’ tarzına katkılarıyla da biliniyor.
Bithikotsis’in yanı sıra Sotiria Bellou da - ki gençliğinde Tsitsanis’le çalışmış - bu dönemde bir taraftan klasik parçaları tekrar yorumlar bir taraftan da yeni şarkılar kaleme alırken, rebetikoya yepyeni bir soluk getirir. Bellou’nun parçaları da elbette bu CD setinde yer alıyor. Öte yandan, Kazancidis de, Bithikotsis de, Bellou da politik yelpazenin hep solunda yer almış, Nazi işgaline, Metaxas diktatörlüğüne kafa tutmuş ve bunun bedelini hapisle, sürgünle ağır ödemiş isimler.
“Yunan Adaları” CD’sinde ise, İrini Konitopulo dikkat çekiyor. Naxos Adası’nda yaşamış olan ve 1950 ve 1960’lı yıllarda ‘nisiotika’ denen tarzla özdeşleşen sanatçının pek çok parçasının yanı sıra iki erkek kardeşinin şarkılarını da dinlemek mümkün.
“Popüler Yunan Şarkıları” CD’sinde 1960’ların tanınmış laika şarkıcısı Ria Kourti’ye rastlıyoruz. Aynı CD’de yeni kuşaktan Vicky Moscholiou da yer alıyor. Bithikotsis’in yanında yetişen sanatçı, rebetikodan ziyade Avrupa pop’una yaklaşan şarkılar söylemişti.
İsmini önce Paris’te duyuran, ardından ne rebetiko ne laikaya benzeyen stiliyle kendine has bir hayran kitlesi edinen, uzun saçları ve favorileriyle tanınan Stamatis Kokotas da iki şarkısıyla bu CD’de. Setteki “Buzuki”, “Film Müzikleri”, “Sirtaki” ve “Popüler Danslar” başlıklı diğer CD’ler de pek çok arşivlik eser içeriyor.