TBMM Başkanı Bülent Arınç, cumhurbaşkanı seçimi için Meclisin toplantısı sırasında Genel Kurul’da 184 kişinin olduğuna kanaat getirmesi halinde yoklama yapmadan oylamayı başlatacağını söyledi. 

Cumhurbaşkanı adaylık başvuruları 16 Nisanda başlayacak

TBMM Başkanlığı, cumhurbaşkanı adaylığı için başvuruların 16 Nisan Pazartesi başlayacağını ve 25 Nisan Çarşamba günü saat 24.00'de sona ereceğini açıkladı.

Genel Kurulda milletvekillerinin bilgisine sunulan açıklamaya göre, cumhurbaşkanı adaylığı için başvurular 16 Nisan'da başlayacak, 25 Nisan Çarşamba günü saat 24.00'de sona erecek.

184'le başlatırım

TBMM Başkanı Bülent Arınç, NTV’de yayınlanan Can Dündar’ın “Neden” isimli programına katıldı. Eski TBMM Başkanlarından Ferruh Bozbeyli, Sabit Osman Avcı, Yıldırım Akbulut, Cahit Karakaş ve İsmet Sezgin’in de katıldığı programda, cumhurbaşkanı seçimi konusu ele alındı. 


Meclis Başkanı Arınç, AK Parti ile CHP grup başkanvekilleriyle yarın (bugün) cumhurbaşkanı seçim süreci konusunda istişare toplantısı yapacağını söyledi.

Toplantıda herhangi bir karar alınmayacağını vurgulayan Arınç, cumhurbaşkanlığı için adaylık sürecinin başlayacağı tarihle ilgili duyuru yapılacağını, adayların 16 Nisan’dan 25 Nisan saat 24.00’e kadar başvuruda bulunacağının açıklanacağını söyledi. 

Adaylık için başvuru süresinden sonraki 20 günde cumhurbaşkanı seçiminin 4 tur halinde yapılacağını ifade eden Arınç, yapacakları Danışma Kurulu toplantısında turların hangi gün yapacağının belirleneceğini söyledi.

Bülent Arınç, yarın (bugün) grup başkanvekilleriyle yapacakları toplantıda, “Cumhurbaşkanı adayı için ‘bir uzlaşma arayışı, muhalefet veya iktidarı bir araya getirerek aday belirlenmesi’ gibi bir şeyin söz konusu olmadığını” ifade etti.

184’Ü GÖRDÜĞÜM ANDA GÜNDEME GEÇECEĞİM 

Milletvekilliğinin düşürülmesi, genel veya özel af, Yüce Divan’a sevk kararlarında, cumhurbaşkanı vatana ihanet suçuyla suçlanması gibi konularda nitelikli karar yeter sayısı gerektiğini belirten Arınç, Anayasa değişikliği konusunda da gerekli nitelikli karar yeter sayısının bile toplantı yeter sayısında aranmadığına dikkati çekti.

Anayasa Mahkemesi’nin daha önceki kararlarını incelediğini belirten Arınç, 1961 Anayasası’na göre toplantı ve karar yeter sayılarının farklı olduğunu, Meclis Başkanlığı seçimlerinde bile Genel Kurul’un, karar yeter sayısından daha az sayıyla toplandığını bildirdi.

Anayasa’daki hükmün 367 konusundaki iddiaları reddettiğini ifade eden Arınç, “Anayasa, bunu reddediyor. İçtüzükte böyle bir uygulama yok. ’367 oy gereklidir’ diyenler birinci oylamada içeri girenlerle çıkan oyları karşılaştırmayı düşünüyorlar. Ancak 2 veya 3’üncü turda böyle bir şey de yoktur. Olsa olsa ortaya konulmuş bir metod olur. 184’ü gördüğüm anda yoklama yapmadan gündeme geçeceğim ve oylamayı başlatacağım” diye konuştu. 

Köşk için kaç tur attılar? 

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde en çok turu 6. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk attı. Korutürk, 15 turda seçilebilmişti. 82 Anayasası’yla tur ve seçim süresi sınırlandırıldı. Özal, Demirel ve Sezer 3’üncü turlarında Köşk’e çıktılar.

1982 Anayasasından önce cumhurbaşkanlığı seçimleri ile ilgili olarak süre ve tur sınırlaması yoktu. 82’ Anayasası’nda süre 30 gün ve 4 tur ile sınırlandı.

11. Cumhurbaşkanının seçilmesine ilişkin süreç, 16 Nisan Pazartesi günü başlayacak. Adaylık başvuru süreci 25 Nisan Çarşamba günü saat 24.00’te tamamlanacak. Cumhurbaşkanı seçilebilmek için ilk iki turda 367, 3 ve 4. turda 276 oy gerekiyor. 1961 Anayasası’nda turlar uzayıp gidebiliyordu. Tur ve süre sınırının olmaması siyasi krize neden olunca 1982 Anayasası ile cumhurbaşkanlığı seçimi 30 günlük takvime bağlandı.


1982 ANAYASASI’NDA KRİZ GİDERİCİ HÜKÜM 

Türkiye Büyük Millet Meclisi 12 Mart 1980 günü Cumhurbaşkanı seçimlerine başlamış; ama 12 Eylül 1980 tarihine gelindiğinde hâlâ Cumhurbaşkanı seçememişti. 

1982 Anayasasının öngördüğü seçimlerin yenilenmesi yaptırımı, Türkiye Büyük Millet Meclisinin üzerinde “Demokles’in kılıcı” gibi sallandığından, Meclisin Cumhurbaşkanı seçememesi ihtimali çok daha az. Milletvekilliklerinin sona ermesini istemeyen milletvekillerinin salt çoğunluğu şu ya da bu şekilde dördüncü tura katılan iki adaydan biri üzerinde toplanıyor. Bu hüküm, 1982 Anayasası’nın öngördüğü kriz giderici hükümlerden biri.

1982 Anayasası kriz giderici tedbirler almakla birlikte, Cumhurbaşkanının seçimi için “üye tamsayısının salt çoğunluğu” kuralından vazgeçilmedi. Dördüncü turda, en çok oy alan adayın Cumhurbaşkanı seçilmesi görüşü kabul edilmemiştir. Anayasa’da, devleti temsil edecek kişinin hiç olmazsa, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğunun oyunu alması gerektiği fikrine sadık kalındı.

Anayasa uzmanları: 184 oyla oturum açmak hiledir

276 OY SAĞLANAMAZSA SEÇİMLER YENİLENİYOR
TBMM Danışma Kurulu, Meclis Başkanı Bülent Arınç’ın başkanlığında toplanarak, seçim turlarının hangi günlerde yapılacağını belirleyecek. En az 3’er gün arayla yapılacak oylamaların ilk iki turunda, üye tam sayısının üçte iki çoğunluğunun (367) oyu sağlanamazsa 3. tur oylamaya geçilecek ve 3. turda üye tam sayısının salt çoğunluğunu (276) sağlayan aday, cumhurbaşkanı seçilmiş olacak. Bu turda üye tam sayısının salt çoğunluğu sağlanamadığı takdirde, 3. turda en çok oyu alan iki aday arasında 4. tur yapılacak. 3 ve 4. turlarda seçilmek için bir aday üzerinde 276 oyun toplanmış olması yeterli. Ama o oylamaya 367 kişinin katılması şartıyla. 367 kişi oylamaya katılmak şartıyla 3. ve 4. tur oylamalarda 276 oy alan aday seçilmiş olur. Yani seçilmek için 367 şart değil. Seçim yapılabilmesi için 367 milletvekilinin hazır bulunması şart. Bu oylamada da cumhurbaşkanının seçilebilmesi için gerekli olan 276 oy sağlanamazsa TBMM seçimleri yenilenecek.

ATATÜRK VE İNÖNÜ
İlk Cumhurbaşkanı Atatürk ile 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, TBMM’de oylamaya katılan milletvekillerinin tümünün oyunu alarak seçildi. 29 Ekim 1923-10 Kasım 1938 tarihleri arasında cumhurbaşkanlığı yapan Atatürk, oylamaya katılan 158 milletvekilinin; 11 Kasım 1938-22 Mayıs 1950 tarihleri arasında cumhurbaşkanlığı yapan İnönü de 348 milletvekilinin tamamının oyunu aldı.
3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar, 22 Mayıs 1950- 27 Mayıs 1960 tarihleri arasında bu görevde bulundu. Bayar, seçime katılan 453 parlamenterin 387’sinin oyunu alarak cumhurbaşkanı seçildi.

GÜRSEL SAĞLIK SORUNLARI NEDENİYLE AYRILDI
4. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, 27 Mayıs 1960 askeri harekatı sonrasında kurulan Milli Birlik Komitesi Başkanlığı ve Devlet Başkanlığı görevinde bulundu. Gürsel bu görevini 25 Ekim 1961’e kadar sürdürdü. Cemal Gürsel, 26 Ekim 1961’de TBMM’de yapılan seçime katılan 607 parlamenterden 434’ünün oy alarak cumhurbaşkanı seçildi. Gürsel, geçirdiği rahatsızlığın ardından verilen, “Cumhurbaşkanlığı görevine devam edemeyeceğine” ilişkin rapor sonucu, 28 Mart 1966’da TBMM kararıyla bu görevinden ayrılmak zorunda kaldı.
Cevdet Sunay, 28 Mart 1966 ile 28 Mart 1973 tarihleri arasında Türkiye Cumhuriyeti’nin 5. Cumhurbaşkanı olarak görev yaptı. Sunay, oylamaya katılan 532 parlamentermenterden 461’nin oyunu aldı.

KORUTÜRK 15. TUR OYLAMADA SEÇİLDİ
Fahri Korutürk, TBMM’de yapılan 15. tur oylamanın sonucunda Türkiye Cumhuriyeti’nin 6. Cumhurbaşkanı seçildi. 6 Nisan 1973- 6 Nisan 1980 tarihleri arasında bu görevde bulunan Korutürk, oylamaya katılan 557 parlamenterin 365’inin oyunu alarak Cumhurbaşkanı seçildi.

KENAN EVREN FARKLI YOL İZLEDİ
Türkiye Cumhuriyeti’nin 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren ise 12 Eylül 1980 askeri harekatı ile Milli Güvenlik Konseyi ve Devlet Başkanlığı görevine getirildi. 18 Eylül 1980’de Devlet Başkanı olarak ant içen Evren, 7 Kasım 1982’de yapılan Anayasanın halk oylamasında, Anayasanın Geçici 1. Maddesi uyarınca Cumhurbaşkanı oldu. 9 Kasım 1982’da Cumhurbaşkanlığı görevine başlayan Evren, 9 Kasım 1989’a kadar cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.

ÖZAL, DEMİREL VE SEZER 3. TURDA SEÇİLDİ
Türkiye Cumhuriyeti’nin 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal, 9 Kasım 1989 ile vefat ettiği 17 Nisan 1993 tarihleri arasında bu görevde bulundu. TBMM’de yapılan 3. tur oylama sonucunda Cumhurbaşkanlığına seçilen Özal, oylamaya katılan 285 milletvekilinden 263’ünün oyunu aldı. Özal’ın adaylığına karşı çıkan SHP ve DYP, oturuma katılmadı. 

9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, 16 Mayıs 1993-16 Mayıs 2000 tarihleri arasında görev yaptı. Oylamaya katılan 431 milletvekilinden 244’ünün oyunu alan Demirel, 3. tur oylamada cumhurbaşkanı seçildi. 

Türkiye Cumhuriyeti’nin 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, TBMM’de yapılan 3. turda, oylamaya katılan 533 milletvekilinden 330’unun oyunu alarak 16 Mayıs 2000’de görevine başladı.