Ekümenik tartışması alevlendi

Yunanistan Başbakanı Karamanlis’in ziyareti sırasında Erdoğan’ın “Ekümenik Hristiyanların kendi iç sorunu” yorumunu yapması ve “Heybeliada’daki Ruhban Okulu’nun açılması yönünde çalışma yapıldığını” açıklaması tartışma yarattı.

Özellikle, resmi devlet politikasının Patrikhane’nin ekümenik sıfatını kullanmasına izin vermediğine dikkat çeken diplomat ve politikacıların görüşü şöyle:

* Şükrü Sina Gürel (Eski Dışişleri Bakanı): Başbakan konuyu geçiştiren ifadeler kullandı. Eğer Türkiye’de uluslararası alanda yetki sahibi bir kurum oluşturulmak isteniyorsa, burada Türkiye’nin söyleyecek çok sözünün olması gerekiyor. Patrikhane Lozan Antlaşması ile “siyaset dışı” kalması gereken bir konudur. Buna karşın Yunanistan partikhanenin siyasallaşması konusunda çaba içerisindedir.

* Murat Karayalçın (Eski Dışişleri Bakanı): Ekümenlik statüsünün Avrupa Pasaportu olarak gösterilmesi, bir dostluk ziyareti çerçevesinde kullanılacak ifade değildir. Çok rahatsızlık duydum.

* Nüzhet Kandemir (Emekli Büyükelçi): Karamanlis, Türk topraklarına ayak bastığı andan itibaren Yunan politikasını değiştirecek bir ifade kullanmadı. Ortodoksların iç ayrılıkları dikkate alındığında Başbakan’ın ’Ekümenlik Ortodoks dünyasının iç işidir’ yorumunu doğrudur. Heybeliada Ruhban Okulu’nun da yeniden eğitime açılması olumludur.

* Kezban Hatemi (Fener Rum Patrikhanesi Avukatı): Türkiye Cumhuriyeti geçmişte yaşanan olaylar nedeniyle gelişen ön yargılar ve yanlış tarihi birikim doğrultusunda 10 milyonluk Yunanistan’la ilgili sorunlarla 300 milyonluk Ortodoks camiasını karşısına almamalı. Her iki devlet liderinin sağduyulu ve sorunlara çare arayan bu tarihi yaklaşımını çok anlamlı buluyorum. Ekümenik tabiri karşısında duyarlık göstermemiz için hiçbir sebep yok. Çünkü bu ruhani ve diplomatik terimin kullanılması doğrudan doğruya Patrikhaneye hiçbir siyasi ve hatta idari yetki sağlayacak değil. Laik Türk Devletinin Osmanlı Döneminde Patrikhane için tanınmış, Patrikhane’den yayınlanan veya sadır olan begelerde kullanılan bu ünvanın kullanılmasına itiraz için hiçbir gerekçesi yok.
Ruhban Okulu sorununun anlaşılmaz bir şekilde problem olması hem Ortodoks alemini hem de Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı Ortodoksları derinden yaralamaktadır.

* Aytunç Altındal (Araştırmacı-Yazar): Öncelikle Patrikhane Türkiye’nin kurumu. Yasalar gereği Rum Patriği’nin de Türk vatandaşı olması mecburi. Patrikhane Yunanistan’a ait değil ki. Yani Yunanlılar’ın Patrikhane’ye sahip çıkması söz konusu değil. Bu durumda “Bu benimle ilgili, bana ait bir kurum. Bu kurumun statüsünün ne olacağına ben karar veririm” denilmesi gerekir. Türkiye laik bir devlet. Laik bir devlette de evrensel anlamına gelen “ekümenik” sıfatını kullanamazsın.