TBMM Adalet Komisyonunda, çeşitli kanunlarda değişiklik yapılmasına ilişkin yasa teklifinin görüşmelerinde, CHP'li üyeler ile Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürü Niyazi Güney arasında tartışma yaşandı. CHP Çorum Milletvekili Feridun Ayvazoğlu ise 7 kişinin öldürüldüğü seri cinayete işaret ederek, ruhsatsız silahı koluna asarak gezen bir kişinin, yakalanması halinde Kabahatler Kanunu uyarınca 50 YTL para cezasına çarptırıldığını, ancak silahın müsadere edilmediğini ifade etti. 

Fuhuş tacirlerine 12 yıla kadar hapis

TBMM Adalet Komisyonunda görüşülen çeşitli kanunlarda değişiklik yapılmasına ilişkin yasa teklifi, kabul edildi. Bazı değişikliklerle benimsenen teklife göre, fuhuş yaptırmak amacıyla kişileri ülkeye sokan veya ülke dışına çıkaranlara, 8 yıldan 12 yıla kadar hapis cezası ve 10 bin güne kadar adli para cezası verilecek.

Kasten yaralamanın, vücutta kemik kırılmasına veya çıkığına neden olunması halinde verilecek 3 yıla kadar ceza, kırık veya çıkığın hayati fonksiyonlardaki etkisine göre yarı oranında artırılacak.

Taksirle yaralama filinin kişi üzerindeki etkisinin basit bir tıbbi müdahaleyle giderilecek ölçüde hafif olması halinde, soruşturulması ve kovuşturulması, şikayete bağlı olacak. Suçun bilinçli taksirle işlenmesi halinde şikayet aranmayacak. Uyuşturucu veya uyarıcı madde suçlarında, kişinin tedavi olmayı kabul etmesi ve “denetimli serbestlik tedbirinin” gereklerine uygun davranması halinde, kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurma suçlarından, hakkında ceza verilmeyecek.

ÖRGÜTLÜ SUÇLARDA ETKİN PİŞMANLIK

TCK'nın etkin pişmanlık hükmü, örgütlü suçlarda, birden fazla uygulanmayacak. Kanuni temsilcisinin bilgisi ve rızası dışında evi terk eden çocuğu rızasıyla da olsa ailesini veya yetkili makamları durumdan haberdar etmeden yanında tutan kişi, şikayet üzerine 3 aydan 1 yıla kadar hapisle cezalandırılacak. Başkasına ait banka ve kredi kartlarını hukuka aykırı kullanarak haksız menfaat elde edenler, malvarlığına karşı işlenen suçlara ilişkin etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanabilecek.

DİĞER KANUNLAR İÇİN SÜRE, 2008'E UZATILIYOR

Diğer kanunların, TCK'nın genel hükümlerine uygun hale getirilmesi için 2006 yılı sonunda dolacak süre, 31 Aralık 2008'e kadar uzatılacak. Duruşmada suçun hukuki niteliği değiştiği için görevsizlik kararı verilerek, dosya, alt dereceli mahkemeye gönderilmeyecek.

KASTEN YARALAMA, HIRSIZLIK VE YAĞMAYA TUTUKLAMA

Hırsızlık suçunun işlenmesi amacıyla konut dokunulmazlığının ihlali veya mala zarar verme suçunun işlenmesi halinde, bu suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için şikayet aranmayacak.

Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) “tutuklama kararı verilecek suçlar” kataloğuna yeni suçlar eklenecek. Büyük kentlerde artan hırsızlık ve yaralama olaylarına karışan kişilerin serbest bırakılmasının toplumda yarattığı rahatsızlık dikkate alınarak, “silahla kasten yaralama, hırsızlık ve yağma” suçları, tutuklama kararı verilecek suçlar arasına alındı.

TUTUKLULUK SÜRESİ UZAYACAK

Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen suçlarda en çok 6 ay olan tutukluluk süresi, 1 yıla çıkarılacak. Bu süre, zorunlu hallerde 6 ay daha uzatılabilecek. Tutukluluk süresinin dolması nedeniyle salıverilenler hakkında, cezasına bakılmaksızın adli kontrole ilişkin hükümler uygulanacak.

Çağrıldığı halde gelmeyen şüpheli sanık, tanık, bilirkişi, mağdur veya şikayetçinin zorla getirilmesine karar verilebilecek.

Şüpheli veya sanık; çocuk, kendisini savunamayacak derecede malul veya sağır ve dilsizse, istemi aranmaksızın müdafi görevlendirilecek. Zorunlu müdafi görevlendirilmesi, alt sınırı 5 yıldan fazla hapis gerektiren suçlar için yapılacak.

KAMU DAVASINI ERTELEME

Cumhuriyet savcısı, “uzlaşma kapsamına giren, soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olup, üst sınırı 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasını” gerektiren suçlardan dolayı, yeterli şüphenin varlığına rağmen, kamu davasının açılmasının 5 yıl süreyle ertelenmesine karar verebilecek.

Erteleme süresi içinde kasıtlı bir suç işlenmediği takdirde, kovuşturmaya yer olmadığına karar verilecek. Erteleme süresi içinde kasıtlı bir suç işlenmesi halinde kamu davası açılacak. Erteleme süresince zamanaşımı işlemeyecek.

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI

Mahkeme, sanığa yüklenen suçtan dolayı yargılama sonunda hükmolunan cezanın, 1 yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası olması durumunda, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verebilecek.

Uzlaşmaya ilişkin hükümler saklı tutulacak. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, hükmün, sanık hakkında bir hukuki sonuç doğurmaması anlamına gelecek.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için, sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış bulunması, duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması, suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme vaya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi gerekecek.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi halinde, sanık 5 yıl süreyle denetime tabi tutulacak. Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak, davanın düşmesi kararı verilecek. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, ancak soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlarla ilgili olarak uygulanabilecek.

UZLAŞMA

Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) “uzlaşma” hükümlerinde değişiklik yapıldı. Buna göre, soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlar; şikayete bağlı olup olmadığına bakılmaksızın aile içi şiddet hariç TCK'nın ”kasten yaralama”, “taksirle yaralama”, “konut dokunulmazlığının ihlali”, ”çocuğun kaçırılması ve alıkonulması”, “ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması” suçları uzlaşma kapsamında olacak.

Soruşturma ve kovuşturması şikayete bağlı olsa bile, etkin pişmanlık hükümlerine yer verilen suçlar ile cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda uzlaştırma yoluna gidilmeyecek. Suçun uzlaşmaya tabi olması halinde, cumhuriyet savcısı veya talimatı üzerine kolluk görevlisi, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar görene uzlaşma teklifinde bulunacak. Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar görenin reşit olmaması halinde uzlaşma teklifi kanunu temsilcisine yapılacak. Uzlaşma önerilen kişi, en geç 3 gün içinde kararını verecek. Aksi takdirde teklifi reddetmiş sayılacak.

Resmi mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmama, yurtdışında olma ya da başka bir nedenle mağdur veya suçtan zarar görene ulaşılamadığında, uzlaşma yoluna gidilmeksizin soruşturma sonuçlandırılacak.

Birden fazla mağdur veya zarar gören varsa, hepsinin uzlaşmayı kabul etmesi gerekecek. Uzlaşma teklifi veya teklifin kabul edilmesi, soruşturma konusu suça ilişkin delillerin toplanmasına ve koruma tedbirlerinin uygulanmasına engel olmayacak. Uzlaşma teklifinin kabul edilmesi halinde cumhuriyet savcısı uzlaştırmayı kendisi gerçekleştirebileceği gibi, uzlaştırmacı olarak barodan avukat görevlendirilmesini isteyebilecek. Savcı, hukuk öğrenimi görmüş kişiler arasından da uzlaştırmacı görevlendirebilecek. Tarafların, uzlaştırmacıları reddetme hakları olacak.

Uzlaştırma görüşmeleri, gizli olarak yürütülecek. Uzlaştırmanın sonuçsuz kalması halinde tekrar uzlaştırma yoluna gidilemeyecek. Uzlaşma sonucunda şüphelinin edimini yerine getirmesi halinde, hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilecek.

Yerine getirilecek olan edim, maddi veya manevi bir zararın karşılığı olabileceği gibi, özür dileme şeklinde de olabilecek. Edimin yerine getirilmesinin ileri tarihe bırakılması, taksite bağlanması veya mağdurun belirli bir süre istihdam edilmesi gibi süreklilik arz etmesi halinde, şüpheli hakkında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilebilecek. Erteleme süresince zamanaşımı işlemeyecek. Kamu davasının ertelenmesi kararından sonra, uzlaşmanın gerekleri yerine getirilmezse, kamu davası açılacak. Uzlaştırma müzakereleri sırasında yapılan açıklamalar, herhangi bir soruşturma ve kovuşturmada ya da davada delil olarak kullanılmayacak. Uzlaşmanın gerçekleşmesi halinde, uzlaştırmacıya ödenecek ücret dahil olmak üzere, tüm giderler devlet hazinesinden karşılanacak.

ÇOCUKLARDA İNFAZ SÜRESİ

Koşullu salıverme süresinin hesaplanmasında, 18 yaşını dolduruncaya kadar infaz kurumunda geçirilen 1 günün 2 gün olarak sayılmasına ilişkin düzenleme, 15 yaşına çekilecek. Yurtdışındaki elçilik ve konsolosluklar, adli sicil bilgilerini verebilecek.

HAK YOKSUNLUKLARININ GİDERİLMESİ

“Hak yoksunluklarının giderilebilmesi” konusunda Adli Sicil Kanununda düzenleme yapıldı. Buna göre, Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunların, belli bir suçtan dolayı veya belli bir cezaya, mahkumiyete bağladığı hak yoksunluklarının giderilebilmesi için yasaklanmış hakların geri verilmesi yoluna gidilebilecek.

TCK'nın “hak ve yetkilerin kötüye kullanılması” ile “dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla işlenen taksirli suçtan mahkumiyet” hükümleri hariç, cezanın infazının tamamlanmasından sonra 3 yıl geçmesi, bu sürede yeni bir suç işlememesi ve iyi halli olma konusunda kanaat oluşturması halinde, kişi yasaklanmış haklarını geri isteyebilecek.

Mahkum olunan cezanın infazına genel af veya etkin pişmanlık dışında başka bir hukuki nedenle son verilmiş olması halinde, yasaklanmış hakların geri verilmesi yoluna gidilmesi için hükmün kesinleştiği tarihten itibaren 5 yıl geçmesi gerekecek. Ancak bu süre, kişinin mahkum olduğu hapis cezasına 3 yıl eklenmek suretiyle bulunacak süreden az olmayacak.

Çocuk endişesi, silaha verilen ceza

Adalet Komisyonu, AKP Zonguldak Milletvekili Köksal Toptan başkanlığında toplandı. Komisyon, AKP Yozgat Milletvekili Bekir Bozdağ ile 11 milletvekili tarafından imzalanan, çeşitli kanunlarda değişiklik yapılmasına ilişkin yasa teklifinin görüşmelerine devam etti.

Yasa teklifinin, suç işleyen çocuklarla ilgili hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin maddesinin görüşmeleri tartışmalara neden oldu.

CHP Niğde Milletvekili Orhan Eraslan, 3 yıl veya daha az süreli hapis cezalarında, çocuklarla ilgili hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının, büyükşehirlerde işlenen suçları artıracağını söyledi. Her türlü kapkaç suçunun çocuklara işletileceğini anlatan Eraslan, düzenlemeden vazgeçilmesini istedi.

Başkan Köksal Toptan da gazetelerde yasa teklifinin, “suça teşvik yasası” olarak yansıtıldığını anımsatarak, düzenlemenin, bu şekilde yasalaşması durumunda çocuklara işletilen suçlar açısından yapılan değerlendirmelerin doğru olacağını kaydetti.

AKP Erzurum Milletvekili Mustafa Nuri Akbulut da çocuklara suç işletilmesinin önüne geçecek bir düzenleme yapılması gerektiğini, endişelere katıldığını söyledi.

“PKK'YA DESTEK VERMİŞ OLURUZ”

AKP Kahramanmaraş Milletvekili Mehmet Yılmazcan, büyükşehirlerde suç işleyen çocukların terör örgütü PKK'nın güdümünde olduğunu ifade ederek, “Böyle çıkarırsak, PKK'ya destek vermiş oluruz” dedi.

Tekrar söz alan CHP'li Eraslan, “ayaküstü, akademik güvenilirliği olmadan” böyle bir düzenleme yapmanın, yanlış sonuçlar doğuracağını savunarak, düzenlemenin tekrar komisyonun gündemine geleceğini ve değişiklikler yapılacağını ileri sürdü.

ADALET BAKANLIĞI TEMSİLCİSİNİN TEPKİSİ

Daha sonra Hükümet temsilcisi olarak toplantıya katılan Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürü Niyazi Güney, söz alarak, Eraslan'a tepki gösterdi.

Eraslan'ın “ayaküstü” diye ifade ettiği düzenlemelerin, 1974 yılından beri yürütülen ve Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer'in de katıldığı çalışmalarda benimsenen müesseseler olduğunu savunan Güney, Eraslan'ın siyasi yaklaşımlarla yönelttiği eleştirilerin, Adalet Bakanlığı bürokratları ve akedemisyenlerini rencide ettiğini söyledi.

CHP Tekirdağ Milletvekili Mehmet Nuri Saygun, kısa süreli çalışmalarla ceza sistemine ilişkin düzenlemeler yapmanın ve komisyonda değişikliklere gitmenin sağlıklı sonuçlar doğurmayacağını ifade ederek, “Burası boyacı küpü değil” diye tepki gösterdi. Saygun, Güney'in alınganlık göstermesini de eleştirdi.

“ÖZEL DÜNYANIZDA HAZIRLIYORSUNUZ”

CHP Malatya Milletvekili Muharrem Kılıç da Adalet Bakanlığının kendi belirlediği akademisyenlerle yasa çalışmaları yaptığını, eleştiri yöneltilince de alınganlık gösterildiğini iddia ederek, tasarıların, “dokunulmaz” olarak gösterilmesinin, TBMM'nin varlık nedeninin tartışılmasına neden olacağını kaydetti. Kılıç, “Özel dünyanızda, özel mekanlarınızda bunu hazırlıyorsunuz. Adalet Komisyonu üyesi olarak benim haberim yok. Akademisyenlerin haberi yok” diyerek, temel yasaların günübirlik değiştirilmesinin büyük yanlışlara neden olacağını söyledi.

ERASLAN'IN TEPKİSİ

CHP'li Eraslan da söz alarak, “Niyazi Bey, niye alınganlık gösteriyor?” diye sordu.

AK Parti'li Bozdağ ve arkadaşlarının imzasını taşıyan yasa teklifinin görüşüldüğünü, alınganlık gösterecekse bunun Bekir Bozdağ olması gerektiğini belirten Eraslan, “Tasarıyı, yasa teklifi olarak gündeme getiriyorsanız, o zaman Anayasaya, Meclis İçtüzüğüne karşı hile yapıyorsunuz” diye konuştu.

“ÇOCUKLARA HAPİS CEZASI VERİLMEZ”

Suça karışan çocuklarla ilgili hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının, suçlarda patlamalara neden olacağını anlatan Eraslan, düzenlemenin, “çocuklara karşı hapis cezası verilmez” anlamını taşıdığını savundu. Eleştiriler karşısında alınganlık gösterilmesine anlam veremediğini belirten Eraslan'a, AKP'li Akbulut, “Eleştiriyorsunuz ama ortaya bir şey koymuyorsunuz” diye tepki gösterdi.

“YARGI MENSUBUYUM”

Tekrar söz alan Güney, yasama faaliyeti çerçevesinde yöneltilen eleştirilere karşı olmadığını söyledi. Güney'in, “Yargı mensubuyum” demesi üzerine, CHP'li Eraslan, “Burada, yargı mensubu değil hükümet temsilcisisiniz” diye karşılık verdi.

Güney, Eraslan'ın komisyonda 2 yıldır yaptığı konuşmaları çıkardığını bildirerek, tasarı ve tekliflere ilişkin yazdığı muhalefet şerhlerinden de bölümler okudu.

“HADDİNİZİ BİLİN”

Eraslan, “Ne yazacağıma ben karar vereyim. Yargı mensubuysan dava et” diye tepki gösterirken, CHP'li Kılıç da hükümet temsilcisinin, milletvekilleri ile tartışmaya girmesi gibi bir üslup bulunmadığını, bürokratların milletvekillerine ders veremeyeceğini söyledi. “Haddinizi bilin” diye seslenen Kılıç'a, Güney, ”Ben, milletin başıyım” diye karşılık verdi. 

“Milletin başı değil, idarenin başısınız” diyen Kılıç, sözlerini, “İstifa edin, bir partiden aday olun, karşımıza çıkın. Komisyonun sahibi siz misiniz?” diye sürdürdü.

“BÖYLE ŞEY OLMAZ”

CHP'li Eraslan'ın da “İşinize gelince yargıç, işinize gelince hükümet olamazsınız, böyle şey olamaz” diye tepki göstermesi ve tartışmanın büyümesi üzerine toplantıya ara verildi.

Arada, CHP'li Eraslan ile konuşan Gazi Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. İzzet Özgenç, tartışmanın nedeninin, Eraslan ile kendi arasındaki güvensizlikten kaynaklandığını söyledi. Tartışmanın kendi üzerinden yürütüldüğünü ileri süren Özgenç, “Ben, bu işe elimi verdim, vücudum altında kaldı” dedi. Eraslan, ”Hocam, siz siyaset yaptınız. Yazdığınız kitabın önsözünde bir milletvekiline hakaret edeceksiniz... Böyle bir şey yok” diye karşılık verdi.

FUHUŞ İÇİN GETİRİLEN YABANCILAR

Komisyonda, Dışişleri Bakanlığının talebi üzerine, fuhuş yaptırmak için kişileri ülkeye sokan ve ülke dışına çıkaran kimselere 8 yıldan 12 yıla kadar para cezası verilmesine ilişkin önerge kabul edildi.

Komisyon Başkanı Toptan, özelikle Moldova'dan getirilen kadınların zorla çalıştırıldığını belirterek, Dışişleri Bakanlığının bu konuda zor durumda kaldığını söyledi.

Adalet Bakanlığı temsilcisi, gelen heyetlerin bu konuyu gündeme getirdiğini belirterek, Dışişleri Bakanlığının konudan rahatsız olduğunu, bu nedenle değişiklik yapılmasını istediklerini söyledi.

Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Ramazan Özkepir de bu konudaki haberlerin sık sık basında yer aldığını belirterek, “Fuhuş yaptırmak amacıyla yurtdışından getirilen kadınların bodrum katlarında günlerce kapalı tutulduğu yazılıyor. Bu konuda düzenleme yapılması yerinde olur” dedi.

SERİ CİNAYETLER

CHP Çorum Milletvekili Feridun Ayvazoğlu ise 7 kişinin öldürüldüğü seri cinayete işaret ederek, ruhsatsız silahı koluna asarak gezen bir kişinin, yakalanması halinde Kabahatler Kanunu uyarınca 50 YTL para cezasına çarptırıldığını, ancak silahın müsadere edilmediğini ifade etti.

Yasada bu konuda boşluk bırakıldığını belirten Ayvazoğlu, “Eğer seri cinayetlerde kullanılan pompalı tüfeğe el konulsaydı, belki de bu cinayetler işlenmeyecekti” dedi. 

Konuşmaların ardından teklif kabul edildi.