CHP’nin DSP katkısı, yeni seçmenler ve özellikle kıyı şeridinde oy oranlarının artmasıyla yüzde 25 oy oranı sürpriz değil...

Bugünkü analizimize CHP’yle başlıyoruz. Önce şunu not edelim: CHP lideri Deniz Baykal bugüne kadar seçim sonuçlarıyla ilgili hiçbir tahminini veya dileğini kamuoyuyla paylaşmadı. En küçük bir imada bile bulunmadı. Bu konudaki soruları, “Demirelvari” cevaplarla savuşturdu. Parti kurmayları da, partiyi bağlayacak şekilde tahmin yürütmedi.

Sadece “off the record” sohbetlerde bazı partililer gönüllerinden geçen oy oranlarını üstü kapalı olarak ifade ettiler. “Göreceksiniz AKP yüzde 30’u bile bulamayacak. Neden biz yüzde 30’la birinci parti olmayalım” gibi ifadeler, resmi olmasa da CHP’nin gönlünden geçen sonuç olarak dikkate alınabilir.

Peki CHP yüzde 30’u bulur mu? Önce dünkü “sihirli sayı”mızı hatırlayalım: 35 milyon 100 bin.

Bu, VATAN’ın siyaset bilimcilere danışarak bulduğu, 22 Temmuz’da sandıklardan çıkacak geçerli oy sayısı tahmini. Dünkü analizi kaçıranlar için tekrarlayalım. 22 Temmuz’da seçime katılma hakkı olan kişi sayısı 42 milyon 533 bin 41. Seçime katılım oranı tahminimiz yüzde 85. Bu rakamdan yüzde 3’lük geçersiz oy oranını da düştüğümüzde önümüze 35 milyon 100 bin geçerli oy çıkıyor. YSK, seçim sonuçlarını, partilerin oy oranlarını bu rakama göre ilan ediyor. Seçim barajı için baz alınan rakam da geçerli oyların toplamı. Yani Türkiye genelinde sandıklardan 35 milyon 100 bin oy çıkarsa, yüzde 10’luk seçim barajı 3 milyon 510 bin olarak ilan edilecek. Bunun tek 1 oy bile altında kalan parti, barajın da altında kalacak.

Gelelim CHP’ye... 31 milyon 528 bin 783 geçerli oyun kullanıldığı 3 Kasım 2002 seçimlerinde CHP yüzde 19.39 oy almıştı. Sandıktan CHP’ye çıkan oy sayısı 6 milyon 113 bin 352 olmuştu. Seçime katılan her 5 kişiden biri CHP’ye oy vermişti.

22 Temmuz öncesi CHP’nin durumu bir önceki seçime göre daha kuvvetli görünüyor. DSP’nin seçime katılmayıp, adaylarını CHP listelerinden yarışa sokması “ama az ama çok” CHP’nin oylarına katkı yapacak. DSP 3 Kasım’da yüzde 1.22 oranında oy almıştı. Bu oranı CHP’nin yüzde 19.39’una eklersek ortaya yüzde 20.61’lik bir oran çıkıyor.

Peki, DSP’nin 3 Kasım’daki yüzde 1.22’sini alıp CHP’nin üzerine eklemek doğru bir yöntem mi? Tabii ki tartışılır. 1999 seçimlerinden yüzde 22 civarında oyla birinci parti çıkan DSP, merhum Ecevit’in hastalığı ve ardından gelen krizle birlikte 3 Kasım’da “yok olma” noktasına gelip yüzde 1.22’ye inmişti. Gerçekten dramatik bir düşüştü. 1999’da toplam 6 milyon 900 bin 322 oy alan DSP, 2002’de sadece 384 bin oy toplayabildi.

2002-2007 arasında ise laiklik ve vatanseverlik tartışmaları, Ecevit’in vefatından önceki “ulusalcı duruşu” pek çok siyaset bilimciye göre DSP’ye olan ilgiyi 3 Kasım 2002’deki dip noktasının biraz olsun üzerine çıkarttı. Vefatıyla birlikte Ecevit’in insani değerlerinin, dürüstlüğünün ve müthiş siyasi nezaketinin bir kez daha hatırlanması DSP’nin dökülen boyalarının biraz daha düzelmesine yardımcı oldu.

Siyaseten “takdir edilen” bir derinlik göstermese de, DSP Genel Başkanı’nın partinin gelenekleriyle örtüşen mütevazı ve zarif duruşu siyasi analistlere göre DSP’nin varlığını hissedilir biçimde sürdürmesine yardımcı oldu.

Tüm bu gözlemlerin ardından, DSP’nin yüzde 1.22 oyunun CHP’nin oylarına eklenmesinde mantık olarak bir hata görmüyoruz. Aksine, rakam verememekle birlikte DSP’nin CHP’ye faydasının 1.22 puanın üzerinde olacağını rahatlıkla söylemenin mümkün olduğunu düşünüyoruz. Bu durumda CHP’nin 3 Kasım sonucunu yüzde 20.61, aldığı toplam oyu da 6 milyon 469 bin 154 olarak baz alacağız.

Sihirli sayımız neydi? 35 milyon 100 bin. CHP, 3 Kasım’da DSP’yle birlikte aldığı 6 milyon 469 bin oyu 22 Temmuz’da da tekrarlarsa oy oranı yüzde 18.4 olarak gerçekleşiyor. 22 Temmuz seçimlerinde 4.5 milyona yakın yeni seçmen oy kullanacak. (Seçmen sayısındaki artış 1 milyon 126 bin kişi ama, 3 Kasım’daki 3 milyonu aşkın çifte kaydın silinmesiyle ilk kez oy kullanacak seçmen sayısı yaklaşık 4.5 milyon olarak hesaplanıyor. Dönemin nüfus artış oranları da bu rakamı teyid ediyor.)

Nüfus gençleştikçe eğitim oranlarının artması CHP’nin yeni seçmenlerden oy alma şansını artırıyor. (Hemen hemen tüm seçim anketlerinin analitik değerlendirmesine göre, eğitim seviyesi arttıkça CHP oylarının yükseldiği AKP oylarının hafifçe gerilediği ortaya çıkıyor.)

Dolayısıyla CHP’nin yeni seçmenlerden alacağı oy oranı, Türkiye genelindeki oy oranının üzerine çıkacak gibi görünüyor. CHP’nin bu kesimden yüzde 30 oy alacağını varsayarsak, CHP’nin oy sayısının 1 milyon 350 bin artacağını söyleyebiliriz. Elimizde olan 6 milyon 649 bine bu yeni kitleyi de eklersek CHP’nin oy sayısı 7 milyon 800 bin sınırını aşıyor.

Siyasi analistlere göre Cumhuriyet mitingleriyle büyük çıkış yakalayan CHP, “askerin koltuk altındaki parti” görüntüsüyle bu kazanımlarının bir bölümünü kaybetti. Yine de CHP’nin özellikle Ege, Marmara ve Akdeniz kıyı şeridindeki oy oranlarını 3 Kasım’ın az da olsa üzerine çıkarması doğal bir sonuç olarak görünüyor. Nüfus yoğunluğunun çok yüksek olduğu bu bölgelerde CHP’ye fazladan 700 bin - 1 milyon oy giderse (yeni seçmen sayısına göre yüzde 20.61’ini koruduktan sonra) partinin potansiyel oy sayısı 8.5 - 8.8 milyonu buluyor.

VATAN’ın Türkiye’yi gezen, seçim mitinglerine katılan yazar ve muhabirlerinin gözlemlerine göre CHP özellikle Güneydoğu’da 3 Kasım’dan daha zayıf görünüyor. Bu bölgede bağımsız adaylar çok güçlü. AKP de son 4.5 yıldaki demokratikleşme adımları nedeniyle bölgede güçlendi. Bu nedenle, nüfus yoğunluğunun düşük olduğu Doğu ve Güney Doğu bölgesinde CHP’nin bir miktar oy kaybedeceğini hesaplayıp, partinin oy sayısını 8.2 - 8.5 milyon olarak tahmin ediyoruz. Bu durumda CHP’nin 22 Temmuz’daki muhtemel oyu yüzde 23.4- 24..2 olarak ortaya çıkıyor.

SONUÇ: CHP oy oranını 3 Kasım’a göre artıracak. Partinin yüzde 25’in az da olsa üzerine çıkması sürpriz olmaz. Ancak CHP’nin yüzde 30’a yaklaşması veya aşması çok zayıf bir ihtimal olarak görünüyor.

MHP, 1999’daki oyuna yaklaşabilir
VE sıra herkesin çok farklı tahminler yürüttüğü MHP’de. MHP hakkındaki tahminler “Barajın altında kalır”dan, “Yüzde 20’yi bile aşabilir”e kadar geniş bir aralık içinde dalgalanıyor. Aylardır “Barajı 2 parti geçiyor” diyen Başbakan Erdoğan’ın bile “Kararsızlar dağıtıldığında MHP barajı” aşıyor demesi partide yukarı doğru bir hareketin olduğunun kesin göstergesi.

MHP’yi doğru analiz edebilmek için partinin seçim grafiklerine 1999’dan itibaren bakmak gerekiyor. Bahçeli liderliğindeki MHP, 1999’da herkesi şaşırtarak yüzde 18 oy almıştı. 1999 seçimlerinde sandıktan MHP’ye 5 milyon 594 bin oy çıkmıştı. MHP’ye ne olduysa üçlü koalisyon sırasında oldu.

Parti, hükümet ortakları DSP ve ANAP’a karşı “huysuz” bir görüntü çizdi ama liderler zirvesindeki kritik kararların tümüne MHP de imza attı. Yandaşları “Bizim parti Ecevit’le Yılmaz’a teslim oldu” diye hayıflanırken, MHP’li olmayan vatandaşlar ise “Bunlar da amma geçimsiz çıktılar, her şeye evet diyorlar ama ortaklarının da burnundan getiriyorlar” diye tepki duydu.

Öcalan’ın asılmaması için idamın kaldırılması, AB’ye uyum için atılan adımlar, özellikle Güneydoğu’da özgürlüğün artırılması için açılan reform paketleri ve 2001’de patlayan kriz MHP’yi de diğer ortakları gibi 3 Kasım’da sandığa gömdü.

Ve MHP’nin 1999’daki 5 milyon 594 bin oyu, 3 Kasım’da 2 milyon 624 bine indi. İki seçimde geçerli oy sayısının aşağı yukarı aynı olmasına rağmen MHP 3 yıl içinde tam 2 milyon 970 bin oy kaybetti. Dikkat edin MHP’nin 3 Kasım’da kaybettiği oy sayısı, aldığı oydan bile fazla. MHP oylarının büyük kısmı Uzan’ın Genç Parti’sine gitti. (GP 3 Kasım’da 2 milyon 279 bin oy aldı)

Peki Bahçeli’nin MHP’si 22 Temmuz’da ne yapacak? Basit bir tahmin yürütelim. Diyelim ki, seçmen sayısı ne kadar artarsa artsın MHP 1999’daki 5 milyon 594 bin oyunu yeniden alacak. 35.1 milyon geçerli oy tahminimize göre, MHP bu oyu alırsa 23 Temmuz sabahı yüzde 15.9 oyla üçüncü parti olur. Peki bu kez Uzan yine MHP’yi yaralar mı? Yaralar. Bu kez medyası olmasa da GP, etkili kampanyası, liderinin canlı duruşuyla hareketli görüntü veriyor. Eğitimsiz düşük gelir grubunda Uzan alternatif lider adayı gibi algılanıyor. Siyasi analistlere göre Uzan, bu kez alacağı oylarının tümünü MHP’den değil, bir bölümünü AKP’den umduğunu bulamayan “en alttakilerden” toplayacak.

MHP, özellikle teröre büyük tepki duyan genç seçmenler arasında şansı yüksek bir siyasi hareket. Bu kitlede AKP iktidarının teröre karşı askerle uyumlu politika yürütmediği, askere değil ABD’ye yakın durduğu algısı MHP’nin oy potansiyeline olumlu katkı yapıyor.

SONUÇ: MHP için gerçekten tahmin yapmak zor. Ancak MHP’nin 1999 seçimlerindeki oyuna yaklaşacağını söylemek mümkün. MHP 4.5 milyon oy alırsa yüzde 12.8’i, 5 milyon oy alırsa yüzde 14.2’yi buluyor. MHP’nin yüzde 15’e yakın bir oy alması normal bir sonuç gibi görünüyor. Yüzde 15’in üzerine çıkması da büyük bir sürpriz olmaz. Peki MHP 1999’daki yüzde 18’i bulabilir mi? Bu çok kuvvetli bir ihtimal olarak görünmüyor.

YARIN: Barajla derdi olan partilerin analizi.

Okurlara önemli not: Analize gelen eleştirileri yarından itibaren yanıtlamaya başlıyoruz.