Akdeniz demir atmış, beklemede

Jilet olmaktan kurtulan Akdeniz, Türkiye’nin ilk eğitim gemisi olacaktı. Aradan 12 yıl geçti. Onarımı için verilen sözler unutuldu. O öğrencilerle denize açılmayı bekliyor

“Gemiyi devletin fakültesine devretmek üç ayımı aldı. O kadar çok yordular ki beni. Tahmin ediyorum ki geminin jilet edilmesiyle ilgili hesabı kitabı olan birileri vardı.” Dönemin denizcilikten sorumlu Devlet Bakanı Gürcan Dağdaş’ın bahsettiği ‘Akdeniz’ adlı yolcu gemisi, jilet olmaktan son anda kurtarılıp eğitim amaçlı kullanılmak üzere 1996 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Denizcilik Fakültesi’ne devredildi. Deniz Ticaret Odası (DTO) ve Gemi İnşa Sanayicileri Birliği (Gis-Bir) de katkıda bulunma sözü verdi. Akdeniz, Türkiye’nin ilk eğitim gemisi olacaktı. Fakat bu sözler tutulmadı. İTÜ’nün kendi girişimleri de bir süre sonra sonuçsuz kaldı. Masrafları karşılanmadığı gibi geminin alt sacları bütünüyle çürüdü.
Akdeniz, namlı bir yolcu gemisi... Almanya’da 1954’te üretildi, uzun süre Denizcilik İşletmesi’nde Akdeniz turları yaptı. İşletme, Özelleştirme İdaresi’ne bağlanınca Akdeniz de hurdaya çıkarıldı. Gürcan Dağdaş, 1996-1997 yılındaki Refah Partisi-Doğru Yol Partisi koalisyon hükümetinde denizcilikten sorumlu devlet bakanı olunca, Akdeniz’i eğitim gemisi olmayan İTÜ Denizcilik Fakültesi’ne devretti. Dağdaş’a göre, dönemin DTO Başkanı Cengiz Kaptanoğlu ve Gis-Bir Başkanı Kenan Torlak ile görüşülmüş, yardımları istenmişti: “Dekan da yanımdaydı. Geminin hareket eder hale gelmesi için gerekli maddi katkının sağlanacağı sözünü verdiler. Taahhütleri konusunda bekleneni yapmadılar.”

10 yıl açıkta bekledi
Sonrasındaki gelişmeler hazin... Fakülte Dekanı Prof. Dr. Aydın Şalcı’nın verdiği bilgiye göre Akdeniz, Tuzla’nın açığında demir atmış halde 10 yıl bekledi, kıyıya getirilemedi. Personel, öğrenciler, üç öğün yemekleri ayrı tekneyle gemiye taşındı, bakım-onarımı da açıkta yapıldı. Maaliyeti, 500 bin YTL’yi buluyordu. Üstelik batma riski vardı. 

Prof. Dr. Şalcı’nın dekan olarak göreve geldiği 2005’ten sonra fakülte yönetimi tarafından kıyıda İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin de katkısıyla bir mendirek ve iskele yaptırdı. Bu iskelenin tamamlanmasıyla Akdeniz kıyıya çekildi. Devlet, aylık 500 bin YTL’den kurtuldu! Akdeniz’in makine dairesi ve güvertesi şu an öğrenciler için laboratuar işlevi görüyor. Öğrenciler ve akademisyenler için yurt olarak da kullanılıyor. Fakat devir protokolünde olduğu gibi, yüzer eğitim vermiyor, veremiyor. Zaten gerekli personelin ancak üçte biri kadar çalışanı var. 

Kaldı ki geçen 12 yılda Akdeniz’in sadece iç bakımı yapılabildi. Gemi, alt saclarının yenilenmesi demek olan ‘havuzlama’ işlemine girmedi. Şalcı, bu işlemin 600 bin doları, tüm onarımların da 5 milyon doları bulabileceğini söylüyor. Yeni bir gemi yaptırmak için 150 milyon dolar gerekiyor. Fakültenin bütçesi ise 1 milyon doları bulmuyor.

‘Sözler tutulmadı’
Fakülte, Akdeniz’i kurtarmak için şu projeyi geliştirmiş: “Tuzla, deprem bakımından riskli bir yer. Bu gemi, hastane gemisi olarak hizmet verebilir. İçinde 700 kişiyi yatıracak kamara var.” Şalcı’ya göre Sağlık Bakanlığı, bakım ve onarımı üstlenirse gemi deprem döneminde bakanlığın, diğer dönemlerde fakültenin hizmetinde çalışabilir. Şalcı, hayatta tutmaya çalıştığı Akdeniz için verilen kimi sözlerin tutulmadığından ve unutulduğundan yakınıyor: “Kim söz vermiştir? Bakanlıklar vermiştir, fakat bakan değişmiş, unutulmuştur. İşverenlerin desteği olmalıydı. Biz kim için eğitim veriyoruz, endüstri için. Ama olmadı.” 

Bir de Sismik isimli gemi var. Akdeniz’in küçük kardeşi, iki yıl önce Maden Tetkik Arama’dan, hurdaya çıkarken alındı. Bakım ve onarımı yapıldı, ancak bu kez kadrosuz kaldı. Liman kurallarına göre personel sayısı 10 olması gerekirken, sadece beşti. Şalcı, Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım ve Denizcilik Müsteşarı Hasan Naiboğlu’nun, öğrencisi olduklarını, Sismik’in onarımı dışında yardım etmediklerini söylüyor. Eski Bakan Gürcan Dağdaş’ın; Torlak ve Kaptanoğlu’nun verdikleri sözleri tutmadıklarına ilişkin iddiasını sormak üzere aradığımız iki işadamı ise sessizliklerini korudu. Akdeniz hâlâ kendisini kurtaracak 5 milyon doları bekliyor.