Bir ’edebiyat çınarı’ daha devrildi
Yaşamı yazmakla, yayımlamakla, savaşımla geçen Şükran Kurdakul İstanbul’da gözlerini açtığı dünyadan yine İstanbul’da, soğuk bir aralık sabahı ayrıldı. Defalarca tutuklandı, hapis yattı, yargılandı, aklandı... Yelken dergisini yönetirken 60 kuşağından birçok gencin şiirlerini, yazılarını yayımladı. Ataç Kitabevi’nde birçok değerli kitap ile Ataç ve Eylem dergilerini çıkardı. Şiir ve öykü kitaplarının yanısıra edebiyatımızın tarihini, yazar ve şairlerimizin sözlüğünü de yazdı. 1963 - 1966 arasında Türkiye İşçi Partisi’nde etkin bir üye olarak çalıştı. Yine o yıllardan hastalığının ilerlemesine kadar yazar örgütlerinde, PEN’de, TYS’de etkin görevler üstlendi; başkanlık, başkan yardımcılığı yaptı. Gazetemizin de yazarıydı.
Kültür Servisi - Uzun süredir hasta olan, yazın dünyasının ustası Şükran Kurdakul (77) dün sabah evinde yaşamını yitirdi. Kurdakul’un cenazesi bugün Kızıltoprak Zühtüpaşa Camisi’nde kılınacak öğle namazından sonra Sahrayıcedit Mezarlığı’nda toprağa verilecek.
Şükran Kurdakul, 23 Mart 1927’de İstanbul’da doğdu. İlkokul öğreniminin ardından İzmir Karşıyaka Ortaokulu ve Lisesi’nde (şimdi Namık Kemal Lisesi) okudu. İlk şiirlerini, çocuk denebilecek yaşlarda, ’Tomurcuk’ (1943) ve ’Zevklerin ve Hülyaların Şiirleri’ (1944) başlıklı kitaplarında yayımladı. Lise öğrencisiyken Türkiye Emekçi ve Köylü Partisi’nin Denizli örgütünü kurma girişiminden dolayı, TCK’nin 142. maddesine aykırı eylemde bulunma savıyla tutuklandı (Aralık 1946). Dört buçuk ay Denizli Cezaevi’nde kaldı ve beş aya mahkûm edildi. Yargılanması sürerken Yargıtay’ın ’telgraf emri’ üzerine (Mayıs 1947), Milli Eğitim Bakanlığı kararıyla liseden çıkarıldı. Bir süre belediye encümen kaleminde daktiloculuk yaptıktan sonra askere gitti (1948). Maraş’taki ’Sürgün Alayı’ nda askerliğini tamamladıktan (1950) sonra İstanbul’a yerleşti. Bir süre Beşiktaş Noterliği’nde ve Ziraat Bankası Bahçekapı Şubesi’nde memurluk yaptı. Bir yandan da arkadaşlarıyla birlikte on beş günde bir çıkan ’Yeryüzü’ (15 Ekim 1951/15 Mart 1952) ve yine on beş günlük ’Beraber’ (1 Eylül 1952/1 Ocak 1953) dergilerini yayımladı.
Defalarca yargılandı
’Yeryüzü’ dergisinin 1 Kasım 1951 günlü ikinci sayısında yer alan ’Milli Kurtuluş Şarkısı’ başlıklı şiiri nedeniyle, yine TCK’nin 142. maddesine aykırılık savıyla yargılanıp aklandıysa da çok geçmeden Türkiye Komünist Partisi üyesi olduğu öne sürülerek tutuklandı (26 Eylül 1953). İki yıllık tutukluluk dönemi -68 günü ’hücre hapsi’ olmak üzere- Harbiye Cezaevi’nde geçti. Mahkemenin verdiği iki yıllık hapis cezası süresini tamamlayarak 26 Eylül 1955’te serbest bırakıldı; Yargıtay’ın bozma kararının ardından bu davada da aklandı. 1956’da yayımlanan üçüncü şiir kitabı ’Giderayak’ toplatıldı; 142. maddeye aykırılık savıyla mahkemeye verildi. Ancak dava, zamanaşımı süresi içinde açılmadığından, ilk duruşmada düştü. Kurdakul bu yıllarda (1956-60) Tan gazetesinde, Yeni Gazete ’de ve Varlık Yayınevi’nde düzeltmenlik yaparak geçimini sağladı. 1958’de ’Yelken’ dergisini yönetmeye başladı ve bu görevi 1960’a kadar sürdürdü.
1957’de kitapçı dükkânı olarak kurulan Ataç Kitabevi ’ni zamanla yayınevine dönüştürdü. Bu yayınevi adına ’Ataç’ (1962) ve ’Eylem’ (1964) dergilerini yayımladı. Bir yandan da 1963-69 arasında Türkiye İşçi Partisi’nde etkin bir üye olarak çalıştı; bir süre Balıkesir il başkanlığı yaptı. Kurdakul 1969’da yayımlanan ’Halk Orduları’ adlı kitabıyla da TCK’nin 312. maddesine aykırılık gerekçesiyle yargılanıp mahkûm edildi.
Değerli kitapları yayımlandı
Dava Yargıtay aşamasındayken çıkan af yasası, şairin hapse girmesini engelledi. Kurdakul, 1969’dan itibaren edebiyat alanındaki çalışmalarına ağırlık verdi. Şiir ve öykü kitaplarının yanı sıra, ’Şairler ve Yazarlar Sözlüğü’ ile ’Çağdaş Türk Edebiyatı I - II’ adlı yapıtlarını yayımladı. Bir yandan da yazar örgütlerinde yönetici olarak çalıştı. 1961’de Türk Edebiyatçılar Birliği’nin yönetim kuruluna seçilmiş; 1964 sonrasında iki dönem bu kuruluşun genel sekreterliğini üstlenmişti. 1977’de Türkiye Yazarlar Sendikası’nın yönetim kuruluna girdi ve ikinci başkanlığa getirildi. 12 Mart 1980 sonrasında açılan TYS davasında arkadaşlarıyla birlikte yargılandı, aklandı. 1988’de PEN Yazarlar Derneği’nin kurucular kurulunda yer aldı; 1989-1991’de ikinci başkanlık, 1991-1997 yıllarında başkanlığında bulundu.
