İşyerinde koku denetimi

Büyük şehirlerdeki gürültü kirliliği ile mücadelede başarı sağlayan Çevre ve Orman Bakanlığı şimdi de 'koku'ya el attı.

Daha önce gürültüye sebep olan kara ve demiryolları için ses bariyerleri kurduran bakanlık, Koku Kontrol Yönetmeliği'ni devreye sokmaya hazırlanıyor. Başta LPG dolum tesisleri, besi çiftlikleri ve mandıralar olmak üzere yüz binlerce işletmeye koku standardı getiriyor. Mercek altına alınan işyerlerindeki kokunun yoğun olduğu dönemlerde yapılacak incelemeler en az 3 ay sürecek. Koku yayılma süresinin bir gündeki oranı yerleşim merkezlerinde yüzde 15, sanayi bölgelerinde yüzde 20'yi aşamayacak. Bu sınırların aşılması halinde işyerleri önce uyarılacak, gerekli şartları yerine getirmezse kapatma yoluna gidilecek.

Avrupa Konseyi'nin desteklediği 'Türkiye'de Koku Yaratan Emisyonların ve İmisyonların Yönetimi Projesi', Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nin koordinatörlüğünde Stuttgart ve Dokuz Eylül üniversitelerine bağlı çevre mühendislikleri bölümleri tarafından ortaklaşa hazırlandı. Proje kapsamında yönetmelik taslağı hazırlayan bakanlık, 81 ilin valilikleriyle ilgili kurum ve kuruluşların görüşlerine başvurdu. Buralardan gelen raporların incelenmesi ve hukuki altyapının tamamlanmasından sonra yönetmelik yıl sonuna kadar uygulamaya konulacak.

Taslağa göre '1 koku birimi (KB)', en düşük düzey olarak kabul ediliyor. Bu kapsamda koku yayan yerlerde üç ay süreyle alan çalışması yapılarak 'kokulu saat' belirlenecek. Bir gün süresince kötü koku yayılma saatinin yerleşim alanlarında yüzde 15'i, sanayi bölgelerinde yüzde 20'yi geçmesi emisyon sınırlarının aşıldığı anlamına gelecek. Bu durumda cezai işlemler devreye girerek, sağlığı tehdit eden unsurların ortadan kaldırılması istenecek. Aksi takdirde işyeri kapatılacak.

Çevre ve Orman Bakanlığı yetkilileri, koku şikayetlerine uluslararası standartlarda ölçülebilirlik ve uygulama kriterleri getirerek, çözüm üretmeyi amaçladıklarını söyledi. Bu konuda Avrupa Birliği'nde bir düzenleme bulunmadığına dikkat çeken yetkililer, çıkarılacak yönetmeliğin AB'de uygulanması öngörülen kanuni düzenlemelere de örnek teşkil edeceğini vurguladı.

İnsan burnu cihazdan daha hassas

Düzenlemeyle ilgili bilgi veren Dokuz Eylül Üniversitesi Çevre Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayşen Müezzinoğlu, ilk olarak koku ölçüm cihazıyla işe koyulduklarını, farklı kokulardan oluşan gazların konsantrasyonunu belirlediklerini anlattı. Bunun için kirli gaz numunesini temiz hava vermek ile seyrelterek kokunun oranını tespit ettiklerini belirten Müezzinoğlu, şunları kaydetti: "Kötü kokuyu en iyi insan burnu alıyor. Elektronik sensörler nahoş kokuyu belirleyemediği için insan burnu, ölçüm için en iyi araç. Ölçümde 'olfaktometre' kullanıyoruz. Bilgisayarla kontrol edilen bu cihaz, dört panelle çalıştırılıyor. Paneller, başlarını cihazın içine yerleştirerek her 10 saniyede bir nefes almak suretiyle algıladıkları kokuyu not ediyor. 15 dakika sonra çok az, az, belirgin, yoğun, çok yoğun, aşırı yoğun koku türleri olarak kayda geçiriliyor."