Şehirlerarası yolculuklarda, yumurta, soğan, pide ve lahmacun yenilmeyecek; otobüslerde, tavuk ve horoz gibi canlı hayvan taşınmayacak. Buna uymayanlara, para cezası verilecek.

TBMM Adalet Alt Komisyonu, Türk Ticaret Kanunu Tasarısı üzerindeki çalışmalarında sona geldi. AK Parti Çorum Milletvekili Muzaffer Külcü'nün başkanlığında yapılan toplantılarda, tasarının, “taşıma işleri”, “deniz ticareti” ve “sigorta hukuku” bölümleri üzerindeki görüşmeleri tamamlayan Alt Komisyon, gelecek hafta çalışmalarını bitirecek.

Tasarının, karayolu ve demiryoluyla yapılan eşya taşımaları, yolcu taşımaları, taşıma eşyası taşıması, değişik tür araçlarla yapılan taşımalar ve taşıma işleri yüklenicileriyle ilgili hükümleri içeren ”taşıma işleri” bölümünde, Karayollarında Eşya Taşınmasına İlişkin Milletlerarası Sözleşme (CMR) hükümleri doğrultusunda düzenleme yapılarak, özellikle yurtiçinde eşya taşınması konusunda önemli yenilikler getirildi.

Buna göre, tehlikeli eşya taşınacaksa, gönderen, taşıyıcıya açık ve anlaşılır bir içerikte ve yazılı şekilde tehlikenin türü ve gerekiyorsa alınması gereken önlemler konusunda zamanında bildirimde bulunacak.

Eşyanın niteliği ambalaj yapılmasını gerektiriyorsa, gönderen, eşyayı hasardan koruyacak ve taşıyıcıya zarar vermeyecek şekilde ambalajlamak zorunda olacak. Gönderen kusuru olmasa da yetersiz ambalajlama ve işaretleme, tehlikeli mal hakkında bildirimde bulunmamaktan kaynaklanan taşıyıcının zararlarını tazminle yükümlü olacak.
Gönderen, taşıma sözleşmesini her zaman feshedebilecek. Gönderen sözleşmeyi feshederse, taşıyıcı ücret talep edebilecek.

Taşıma ücreti, eşyanın tesliminde ödenecek. Taşıyıcı, eşyayı kararlaştırılan sürede teslim etmekle yükümlü olacak.
Taşıyıcı, eşyanın taşınmak üzere teslim alınmasından teslim edilmesine kadar geçecek süre içinde eşyanın zayi veya hasarından veya teslimindeki gecikmeden doğan zarardan sorumlu tutulacak.

Zayi, hasar veya gecikme; taşıyıcının “en yüksek özeni” göstermesine rağmen kaçınamayacağı ve sonuçlarını önleyemeyeceği hallerden ileri gelmişse, taşıyıcı sorumluluktan kurtulacak.

Taşıyıcı, eşyanın tamamen veya kısmen kaybolmasından dolayı tazminat ödemekle sorumlu tutulduğunda, bu tazminat, eşyanın taşınmak üzere teslim alındığı yer ve zamandaki değerine göre hesaplanacak.

EV VE BÜRO EŞYALARININ TAŞINMASI

Kabul edilen maddelere göre, ev ve büro eşyalarının taşınmasında da önemli yenilikler getirildi.

Taşıyıcının yükümlülükleri, mobilyalarının sökülmesi ve kurulması ile eşyanın yüklenip boşaltılmasını da kapsayacak.
Bir evden, bürodan veya benzeri bir yerden alınan eşyaları benzeri bir yere taşıyan taşıyıcının kaybolma veya hasar sebebiyle sorumluluğu, taşıma sözleşmesinin ifası için gerekli olan yükleme hacminin metreküpü başına 1.500 özel çekme hakkı ile sınırlı olacak.

Eşyanın kaybolmasından veya hasara uğramasından doğan talep hakları, kaybolma veya hasar açıkça görülüyorsa eşyanın teslimini takip eden 3 iş günü içinde, açıkça görülmüyorsa teslimi takip eden 14 iş günü içinde taşıyıcıya bildirilmemişse sona erecek.

LAHMACUN YENMEYECEK, TAVUK TAŞINMAYACAK

Yolcuya, kurallara uyma zorunluluğu getirilirken, firmalara hizmetten doğan kusurları için sorumluluk yüklenen tasarıya göre, sefer herhangi bir sebeple yapılamamış, hareket yolcudan katlanması istenemeyecek bir süre gecikirse, yolcu sözleşmeden cayıp, ödediği ücreti ve varsa zararını isteyebilecek. Yolcu, gecikmeye rağmen seyahat etmişse, sadece gecikmeden doğan zararını isteyebilecek.

Tasarıdaki yolcu hakları ve çevrenin korunmasına ilişkin hükümlere göre, taşıyıcı, yolcuları rahat bir yolculukla ve sağlıklı olarak gidecekleri yere ulaştırmakla, özellikle hava, ses, yer ve çevre kirliliğine meydan vermemek için gerekli düzeni kurmakla, gerekli diğer tüm önlemleri almakla yükümlü olacak. Buna göre, şehirlerarası toplu taşım araçlarında başkalarını rahatsız eden yiyecekler tüketilemeyecek. Şehirlerarası yolculuklarda, yumurta, soğan, pide ve lahmacun yenilmeyecek; otobüslerde, tavuk ve horoz gibi canlı hayvan taşınmayacak. Buna uymayanlara, para cezası verilecek.

YERİN BAŞKA KİŞİYE VERİLMESİ

Bilette belirtilen yerin başka bir kişiye verilmesi, bilette gösterilen araç yerine onunla aynı düzeyde olmayan başka bir aracın sefere konulması, aracın belli saatten önce hareketi nedeniyle yolcunun yetişememesi, araçta ilk yardım malzemelerinin ve ilaçlarının bulundurulmaması nedenleriyle de sorumlu olacak, herhangi bir zarar ispat edilmese bile taşıyıcı, bilet parasının 3 katı tazminat ödeyecek.

Taşıyıcı, yolcuların kazaya uğramalarından doğacak zararı tazmin etmekle yükümlü olacak. Ancak taşıyıcı, kazanın, en yüksek özeni göstermelerine rağmen kaçınamayacakları ve önleyemeyecekleri bir nedenle ileri geldiğini ispat ederse, tazminat ödemeyecek.

DENİZ TİCARETİ HUKUKU

Deniz Ticareti Hukuku alanında, sektörün rekabet gücünü artırmak için uluslararası sözleşmelere uyum sağlandı, gemilerin finansmanı kolaylaştırıldı. Gemi sahiplerine, çevrenin korunmasına ilişkin yükümlülükler getirildi. Gemi kira, zaman çarteri, denizde eşya taşıma sözleşmelerine ilişkin yapılan düzenlemelerle de uluslararası deniz ticaretinin çağdaş uygulamalarıyla uyum sağlandı.

Payların tamamının Türklere ait olması durumunda bir geminin, Türk gemisi sayılacağı yönündeki kural değiştirilerek, birlikte mülkiyet esaslarına göre birden fazla kişiye ait olan gemiler, payların çoğunluğunun Türk vatandaşlarına ait bulunması şartıyla Türk gemisi sayılacak.

Türk bayrağı çekme hakkı olmamasına rağmen Türk Bayrağı çeken veya Türk Bayrağı çekmesi gerekirken başka bir devletin bayrağını çeken geminin kaptanı 6 aya kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak.

Gemi mülkiyetinin devri için tarafların anlaşmasını yeterli sayan kural terk edilerek, zilyetliğin nakli şartı getirildi. Buna göre, gemi siciline kayıtlı olan bir geminin devri için, malik ile iktisap edenin, mülkiyetin iktisap edene devri hususunda anlaşmaları ve geminin zilyetliğinin geçirilmesi şart olacak.

GEMİ BATSA DA ÇEVRE YÜKÜMLÜLÜĞÜ DEVAM EDECEK

Bir geminin kurtarılamayacak şekilde batması, yararlanılabilir enkaz bırakmaksızın harap olması, patlaması ve tahrip edilmiş olması gibi sebeplerden zayi olmasıyla gemi üzerindeki mülkiyet hakkı sona erecek. Ancak, gemi sahibinin, yararlanabilir enkaz üzerindeki taşınır mülkiyeti ile her türlü enkazın kaldırılmasına ve çevrenin korunmasına ilişkin yükümlülükleri devam edecek.

Bir geminin bütün paylarına bir kişi sahip olduğu sürece bir pay üzerinde gemi ipoteği kurulamayacak.

Taşıyan, navlun sözleşmesinin yerine getirilmesinde, özellikle eşyanın yükletilmesi, istifi, elden geçirilmesi, taşınması, korunması, gözetimi ve boşaltılmasında tedbirli taşıyandan beklenen dikkat ve özeni göstermekle yükümlü olacak. Taşıyan, yükün sadece zıya ve hasarından değil, gecikmesinden doğan zararlardan da sorumlu olacak.
Deniz alacaklarından başka alacaklar için gemi hakkında ihtiyati haciz kararı verilemeyecek.

ZORUNLU SİGORTA

Taşıyan, yolcunun gemi kazası yüzünden ölmesi veya yaralanmasından doğan zarardan sorumlu olacak. Taşıyanın sorumluluğu, zarar gören yolcu başına her bir gemi kazası için 250 bin özel çekme hakkıyla sınırlı olacak.

Zorunlu sigorta yapılacak. Buna göre, 12 kişiden fazla yolcu taşımak için ruhsat alanlar, yolcuların ölümünden veya yaralanmasından doğabilecek sorumluluklarına karşı güvence teşkil etmek üzere sigorta yaptırmakla yükümlü olacak.

ÇEVRE ZARARI, ÖZEL TAZMİNAT

Düzenlemeyle deniz kazalarında, kurtarma ve yardıma ilişkin yeni düzenlemeler yapılarak, çevrenin korunmasına ilişkin kurallar getiriliyor.

Kirlenme, bulaşma, yangın, patlama veya benzeri olayların, kıyı sularında ve ona bitişik bölgelerde insan sağlığına veya deniz canlılarına ya da kaynaklarına verdiği ağır zararı ifade eden “çevre zararı” kavramı tasarıya alınarak, taraflar, deniz kazalarında gemi ve yükün kurtarılması kadar, çevre zararının önlenmesi ve sınırlandırılması için gerekli olan özeni gösterecek.

Kurtarma faaliyetinin, çevre kirliliğini önlemeye veya sınırlamaya yönelik olduğu hallerde, kurtarana giderleri için “özel tazminat” ödenecek.

Petrol kirliliğinin önlenmesi konusunda, uluslararası sözleşmelerde yer alan düzenlemeler tasarıya yansıtıldı.

İskenderun'da “Ulla” gemisinin neden olduğu olayların önlenmesine yönelik düzenleme yapıldı. Buna göre, gemi veya içindeki eşya; insan ve çevre güvenliği açısından tehlike gösterirse, icra müdürü veya liman başkanı, ihtiyaten veya icra yoluyla haczedilmiş olan Türk veya yabancı bayraklı geminin vaktinden önce satılması için mahkemeye başvurabilecek. Satış kararına karşı temyiz yolu açık olacak, ancak temyiz başvurusu, satışı durdurmayacak.

SİGORTA HUKUKU

Sigorta hukuku alanında yeni düzenlemeler yapıldı. Buna göre, sigortacıya, sözleşme yapılması ve devamında, sözleşmeye ilişkin bilgi verme ve sigortalının hakları konusunda, karşı tarafı aydınlatma yükümlülüğü getirildi. Sigorta ettiren de her türlü bilgi ve belgeyi sigortacıya verecek.

Bir kimsenin hayatı, bir veya birkaç sigortacı tarafından çeşitli bedeller üzerine sigorta ettirilebilecek.

Sigortalı, güvence kapsamında değişiklik yapmadan, primin yükseltilmesi durumunda, sözleşmeyi sona erdirebilecek.
Sigortacı da ilk taksidi veya tamamı bir defada ödenmesi gereken prim, zamanında ödenmemişse, sözleşmeden 3 ay içinde vazgeçebilecek.

Sigorta ettiren, hasarın saptanmasından önce, hasar konusu yerde ve malda, hasar sebebinin veya zarar miktarının belirlenmesini güçleştirecek veya engelleyecek bir değişiklik yapamayacak.

SORUMLULUK SİGORTASI

Meslekleri gereği bir hata yapıp, tazminat talebiyle karşılaşacağını düşünen kişilerin düzenleyeceği sözleşmelerle ilgili olarak, “sorumluluk sigortaları” kavramı, Türk hukukuna ilk defa girdi. Buna göre, sigortacı, sigortalının sözleşmede öngörülen ve zarar daha sonra doğsa bile, sigorta süresi içinde gerçekleşen bir olaydan kaynaklanan sorumluluğu nedeniyle zarar görene, tazminat ödeyecek. Yanlış tedavi uygulayan doktor, yanlış savunma yapan avukat, karşılaştıkları tazminat taleplerini, sorumluluk sigorta kapsamında karşılayabilecek. Ancak sigortacı, sigortalının sorumluluk konusu olayı kasten gerçekleştirmesinden doğan zararlardan sorumlu olmayacak.

Hayat sigortası konusunda, AB direktiflerine uygun olarak yapılan yeni düzenlemeye göre, sigorta yatıranlar, sözleşmenin kurulmasından sonra ve 15 gün içinde, herhangi bir cezai şart ödemeden sözleşmeyi fesh edebilecek.

GRUP SİGORTASI

Hayat sigortasında, grup sigortasına ilişkin düzenlemeler de Türk Hukukuna girdi. Buna göre, en az 10 kişiden oluşan grup lehine tek bir sözleşme ile sigorta yapılabilecek. Sözleşmenin yapılmasından sonra grubun 10 kişinin altına düşmesi, sözleşmenin geçerliliğini etkilemeyecek.

Sigortalının sözleşmeyi sona erdirme süresi, 3 yıldan 1 yıla indirildi. Sigortalı, en az 1 yıldan beri yürürlükte bulunan ve 1 yıllık primi ödenmiş olan sigorta sözleşmelerinde, istediği zaman sözleşmeyi sona erdirebilecek.
Yaşama olasılığına karşı yapılan sigortalarda, sigortacıdan ayrılma değerinin istenebilmesi için sigortalı sağlıklı olduğunu ispat edecek.

İNTİHAR

Yenilemeler de dahil olmak üzere en az 3 yıldan beri devam eden ve ölüm güvencesi veren bir sözleşmede, bu süreden sonra sigortalı intihar ederse sigortacı, sigorta bedelini ödeyecek. İlk 3 yıl içinde intihar sonucu meydana gelen ölümlerde, sigortalının akli melekeleri yerinde olmasa bile, sigortacı tazminat ödemek zorunda olacak.

Kaza, hastalık ve sağlık sigortalarına ilişkin hükümlerin ayrı ayrı düzenlendiği tasarıya göre, doğum sırasında, anne-babadan biri için yaptırılmış bir hastalık veya sağlık sigortasının bulunması halinde, aksine sözleşme yoksa, doğumdan sonra bebek, ek prim olmaksızın sigorta kapsamına girecek.