Turizm Alkatraz'a mahkûm!
1962 yılı Haziran ayının ilk günlerinde San Francisco sahilinde insanlar güneşin tadını çıkarıp soğuk içeceklerini yudumlarken; kıyıdan sadece 2 km uzakta Alkatraz Hapishanesi'nin azılı suçlularından; kurnaz Frank Morris ve çılgın kardeşler Clarence ve John Anglin, birkaç gün sonra gerçekleştirecekleri kaçışın son hesaplarını yapıyordu. 11 Haziran gecesi üç azılı mahkum hücrelerinden açtıkları delikle çatıya tırmanıp ısıtma borularından aşağı inerek kayalıklara ulaştı. Yağmurluklardan yaptıkları botla suya inerek bir daha hiç görülmemek üzere Alkatraz'a veda etti. Kaçılması imkânsız denilen hapishaneden, sıra dışı bir kaçış gerçekleştiren üç mahkumun hikâyesi birçok filme konu oldu. 'Kaçış yok' denilen Alkatraz Hapishanesi'ni Zaman Pazar olarak sizler için gezdik.
Her yıl 1,5 milyon kişi geziyor
Dünyanın en güzel şehirleri listesinde üst sıralarda yer alan ve şehri gezen her Türk'ün, İstanbul'a benzettiği San Francisco sahilinden sadece 2 km uzakta Alkatraz adası. Azılı mahkumları ve anıtsal görüntüsü ile San Francisco körfezinin ününe ün katan bu hapishane yaklaşık 150 yıllık tarihiyle her yıl neredeyse 1,5 milyon turisti kendine çekiyor. 33 numaralı iskeleden kalkan vapurla 10 dakikalık bir yolculukla ulaşılan ada, 1800'lü yıllarda adada yoğun olarak yaşayan pelikanlardan adını almış. 9 hektar büyüklüğündeki Alkatraz (Pelikan) adası; Amerika'nın en popüler turistik mekânları arasında sayılıyor.
Hiçbir zaman tam kapasite kullanılmayan Alkatraz, 1934 yılında hapishaneye dönüştürüldükten sonra dönemin birçok ünlü suçlusunu ağırladı. Bu suçlular arasında dönemin en ünlü mafya babası Al Capone da vardı. Sayısız suça karışmasına rağmen vergi kaçakçılığından cezaevine giren Al Capone, 11 yıl Alkatraz'da gün doldurdu. Çok sert bir mizaca sahip olmasına rağmen Alkatraz Hapishanesi'ndeki zor yaşam şartlarının; gözünü kırpmadan adam öldüren Al Capone'u bile yumuşattığı söylenenler arasında. Alkatraz Hapishanesi'nde gün dolduran diğer ünlüler arasında Makineli Tüfek George Kelly, Kuş Adam Robert Stroud, Bonnie ve Clyde'nin şoförü Floyd Hamilton ve Ürpertici Alvin Karpis gibi ünlüler de var.
Federal hapishane olarak kullanıldığı 30 yıl boyunca 14 kaçış denemesi yapılan hapishane, son dönemde turistlerin en gözde mekânı. Her gün 10 bine yakın ziyaretçi tarafından gezilen hapishanede elektronik bir rehber size eşlik ediyor. Eski suçluların anlattığı ses kaydında geçmişi yeniden duymak mümkün. Şehrin sesini duyacak kadar yakın, fakat onu göremeyecek bir şekilde tutsak olmak Alkatraz'ın en büyük işkencesi. Mahkumlar, Alkatraz'a getirildiğinde hapishanenin çok basit kuralları olduğu söylenirken; yemek, giyinme ve uyuma dışındaki her unsurun bir ayrıcalık olduğu söylenirmiş. Cezaevindeki kitaplıktan yararlanabilmek için bile en az 5 yıl sorun çıkarmamış bir mahkum olmak gerekiyormuş. Bugün, koridorlarında binlerce turistin dolaştığı hapishanedeki yaşam şartları insanı hayrete düşürecek nitelikte. Bir kişinin bile yaşamakta zorlanacağı küçük hücrede; bir yatak, lavabo ve alafranga bir tuvalet bulunuyor. Güneşi görmenin imkânsız olduğu hücrelerde sürekli bir küf kokusu var. Üç ayrı koridorda 300 hücrenin bulunduğu hapishanede suçluların adı bile yok. Her suçlu için verilen bir numara var. Hapishanenin en ilgi çeken yeri, 1962 yılında kaçan 3 mahkumun hücreleri. Mahkumların nasıl kaçtıklarını anlatan bilgi notları ve muhafaza edilen hücreler hapishaneyi ziyarete gelenlerin sürekli olarak ilgisini çekiyor. Her şeyde olduğu gibi Amerikalılar, eski bir hapishaneyi de pazarlamayı iyi biliyorlar. Alkatraz adasına kurulan hediyelik eşya dükkânında ada ile ilgi çekilen filmlerden suçluların kullandığı Alkatraz armalı çatal, kaşık ve bardaklara kadar her şeyi bulmak mümkün.
1962 yılında gerçekleştirilen kaçış denemesi, Alkatraz'dan gerçekleştirilen son kaçış girişimi. Kaçışı gerçekleştiren üç mahkumun yakalanmamış olması ve yüksek maliyetler hapishanenin kapanmasına sebep oldu.
Alkatraz, kapatıldıktan çok kısa bir süre sonra tarihin en enteresan işgallerinden birine de ev sahipliği yaptı. Adayı işgal eden bir grup Kızılderili, 1971 yılına kadar adada hakimiyetlerini sürdürdü. İşgalin ilk dönemlerinde halktan destek alan bu küçük grup yaklaşık 3 yıl Alkatraz'da yaşadı. Kızılderili grup, kendilerine verilen destek azalınca güvenlik görevlilerinin operasyonu ile adadan çıkarıldı.
Her mahkum, ortalama 10 yıl kaldı
Alkatraz adası üzerindeki deniz feneri, Amerika'nın Pasifik Okyanusu kıyılarındaki ilk fener ve 1854'ten bu yana kullanılıyor. 30 yıl boyunca hapishanede hiçbir idam olayı gerçekleşmedi; fakat 5 intihar ve 8 öldürme olayı yaşandı. Her mahkum ortalama 10 yıl Alkatraz'da kaldı. Haklarına artık topluma zarar vermeyecekleri kararı verilenler serbest bırakıldı. Alkatraz'da hiç kadın mahkum ya da güvenlik görevlisi kalmadı.
