Soba zehirlenmelerine dikkat!

Mersin Üniversitesi (MEÜ) Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Halil Kumbur, ülkemizde tüm uyarılara rağmen her yıl kömürden kaynaklanan zehirlenmeler ve yangınlarda ölenlerin sayısının hızla arttığına dikkat çekerek, ölümlerin kömürden olmayıp, sobaların yakılma yönteminin doğru bilinmemesi ya da ihmalkarlıktan kaynaklandığını söyledi.

Kumbur, yaptığı açıklamada, tarım, sanayi ve yaşam faaliyetlerinde gerekli önlemler alınmadığı için hava kirliliğinin her geçen gün arttığına dikkat çekti. Solumakta olduğumuz temiz havada yüzde 78 azot, yüzde 21 oksijen ve yüzde 1 de diğer gazlar bulunduğunu belirten Kumbur, bu oranın azotoksit, kükürtoksit, partiküller ve hidrokarbonların havaya karışması ile bozulduğunu ve hava kirliliği sorunlarının ortaya çıktığını vurguladı.

Kış aylarına girdiğimiz bu günlerde soba ve kaloriferlerde kullanılan kalitesiz yakıtlar, soba ve kalorifer yakma tekniklerinin iyi bilinmemesi, baca temizliği ve evlerin gerekli izolasyonunun iyi yapılmamasından dolayı hava kirliliğinin daha da arttığına işaret eden Kumbur, bu yüzden soba zehirlenmeleri ve ısınma maliyetlerinde de artış yaşandığını kaydetti.

Meteorolojik faktörlerin de katkısı ile özellikle Mersin kent merkezinde kış aylarında bu sorunun daha da arttığını belirten Kumbur, soba zehirlenmeleri ve hava kirliliğinin yaşanmaması için evlerde ve iş yerlerinde hava izolasyonlarının iyi yapılması, kaliteli yakıt kullanılması, bacaların düzenli olarak temizlenmesi, soba bağlantı elemanları ve borularının sık aralıklarla temizliği ve gaz sızdırmazlığının kontrol edilmesi gerektiğini söyledi.

Soba yakarken dikkat edilmesi gereken hususların da çök önemli olduğunu vurgulayan Kumbur, şu faktörlere dikkat çekti:

"Can kaybını önlemek, enerji tasarrufu sağlamak ve çevreyi kirletmemek için kömürü doğru yakmamız gerekir. Türkiye'de ve bazen de şehrimizde, her yıl kış aylarında bir çok kişi sobalarda kömürün bilinçsizce yakılmasından zehirlenmektedir. Tüm uyarılara rağmen her yıl kömürden kaynaklanan zehirlenmeler ve yangınlarda ölenlerin sayısı artmaktadır. Ölümler kömürden olmayıp, sobaların yakılma yönteminin doğru bilinmemesi ya da ihmalkarlıktan kaynaklanmaktadır. Doğru yakılmayan sobada hangi kömür yakılırsa yakılsın zehirlenme olabilir. Soba alırken, kurarken ve yakarken bazı çok basit kurallara uyulması halinde bu tip üzücü olaylar yaşanmayacak ya da en aza indirilecektir. Üzücü olaylarda suç, yüksek kalorili çevre dostu kömürlerde olmayıp yanlış soba yakma tekniği ve standart dışı soba kullanımından kaynaklanmaktadır. Sobadan can kaybını önlemek için 3 hususa dikkat edilmesi şarttır; kaliteli yakıt seçmek, sobayı üstten yakmak ve sobanın hava alıcı yerlerini kapatmamak. Plastik, lastik, araba lastiği, temizlenmemiş tahta, hayvan ve asfalt atığı, boya, atık petrol ürünleri ve çöplerin soba ve kalorifer kazanlarında yakılması halinde kanser yapıcı maddeler oluşmaktadır. Bu nedenle standartlara uygun kömür veya yakıt kullanılmalıdır."

Soba kullanırken dikkat edilmesi gereken hususlar hakkında da bilgi veren Kumbur, sobanın önerilen yere kurulması gerektiğini, kömüre göre yakma sistemi veya soba seçilmesi gerektiğini, soba yanarken yanma havası ve duman klapelerinin kapatılmaması gerektiğini ve mutlaka üstten tutuşturulması gerektiğini ifade etti.
Kışın, ısı kaybının önlenmesi ve daha az kömürle ısınmak için üstten yakmalı sobaların kullanılmasının daha yararlı olacağını kaydeden Kumbur, sobanın tutuşturulması sırasında ise alt kapağın kapalı, üst kapağın da açık tutulmasını önerdi. Cam kenarlarına macun, pencere ve kapı kenarlarına ise silikon, sünger fitil yaptırılmasının ısı kaybını önleyeceğini dile getiren Kumbur, ayrıca sandalye ve eşyaların dış duvarlardan uzak tutulması gerektiğini, gece pencerelerin, panjur, perde ve ya rüzgarlıkla örtülmesi, radyatörlerin üstleri ve önlerinin kapatılmaması gerektiğini söyledi.

Soba kullanımında baca temizliğinin de önemli olduğuna işaret eden Kumbur, "Soba ve kaloriferlerin nefes boruları olan bacaların ayda bir, soba borularının da iki ayda bir kez temizlenmesi gerekir. Baca yangının sebebi, bacaların temizlenmemesi, çatlak ve sıvasız olmasıdır" dedi.

Vatandaşların yatarken sobaya üstten kömür atıp, alt ve üst kapakları kapatarak baca klapesini de kısmasının zehirlenmeye ve ölüme davetiye çıkaracağını belirten Kumbur, "Havasız kalan sobada eksik yanma olur, bacadan dışarı atılamayan zehirli karbonmonoksit gazı da odaya sızar. Karbonmonoksit renksiz, kokusuz, lezzetsiz, havadan hafif zehirli bir gazdır. Havadaki oranı yüzde 0.1 olursa 1 saat içinde ölüme sebebiyet verebilir. Bu zehirli gaz insana çok tatlı bir uyku verip öldürür. Karbonmonoksit, uyku halinde kandaki hemoglobinle oksijene oranla 250 kat daha iyi ve kolay birleşir. Soba zehirlenmelerinin bir nedeni de kaçak kömür kullanımıdır. Kaçak kömürün ağır yanması ve zehirleyici gaz içermesi nedeniyle zehirleme riski yüksektir'' diye konuştu.

Zehirlenme olduğu zaman hemen bir sağlık kurumuna gitmek gerektiğinin altını çizen Kumbur, "Zehirlenme olduğu zaman yoğurt, sarımsak gibi yiyecekler verilmesi çok yanlıştır. Çünkü zehirlenme midede değildir, solumun yolu ile ilgilidir. Zehirlenen kişiye acilen oksijen verilmelidir. En kısa zamanda teşekküllü bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır" dedi.

Oluşacak hava kirliliğinin herkesi rahatsız edebileceğini ve karbonmonoksit zehirlenmesi gibi ölümle sonuçlanan çok daha üzücü olaylara sebebiyet verebileceğinin unutulmaması gerektiğini vurgulayan Kumbur, kurallara uygunsuz bir yakmanın, daha az ısıtıp daha çok ısınma masrafı yapmak zorunda bırakacağının altını çizdi.