Milli mücadelede çeşitli savaşların merkezini teşkil eden ve Kurtuluş Savaşı'nın kazanıldığı kent olan Afyonkarahisar'da, Anadolu'nun her yöresinden binlerce kişinin şehit olduğu ve bu şehitlere ait onlarca şehitlik veya anıt olduğu bildirildi.

İHA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Afyonkarahisar Asri Mezarlık içerisinde yer alan ve 1933-1936 yıllarında yaptırılan Hava Şehitliği'nde, milli mücadelede ve daha sonra şehit olanlar bulunuyor. Asri Mezarlık'taki ilk mezar, 24 Temmuz 1922 sabahı Akşehir karargahından havalanarak Afyonkarahisar'ın güneyinde keşif uçuşu yapan uçağın Yunan uçakları tarafından düşürülmesi sonucu şehit olan Hava Üsteğmen Pilot Cemaleddin ve Hava Astsubayı Reşit Bahaeddin adına yaptırıldı. Dikdörtgen gövde üzerine piramidal biçimde sarp kayalık üzerinde, kanatları açık uçan bir kartal ve kanadı kırık uçak pervane maketi ile kanatlı ay yıldız şeklinde yapılan anıt, 20. yüzyıl sonlarında yıkılarak, betonarme olarak yeniden yapıldı. Şehitliğin yeşil saha kısmı ihtiyaç üzerine düzenlenirken, buraya da yeni şehitler gömüldü.

GİRESUNLULAR ŞEHİTLİĞİ

İscehisar ilçesine bağlı Doğanlar köyündeki Giresunlular Alay Şehitliği'nde 14 şehit mezarı bulunuyor. Bu şehitlik, şehitlerin silah arkadaşlarından Giresunlu Hacı Ahmet Halis Asal tarafından 1967 yılında yaptırıldı. Daha sonraki yıllarda da şehitlikte bir takım düzenlemeler yapıldı. Burada Kurtuluş Savaşı'nda Sivri Tepe'yi düşmandan almak için hücum eden 47. Giresunlular Gönüllü Alayı'ndan şehit olanlar yatıyor. Şehitliği yaptıran Asal da, vefatından sonra vasiyeti üzerine buraya gömüldü.

ANITKAYA ŞEHİTLİĞİ

Anıtkaya beldesinde bulunan şehitlik, 13. Alay şehitleri adına yapıldı. 1972 yılında yapılan şehitlikte, 12 subay ve 6 erin mezarı bulunuyor. Eski harşi anıt kitabesinde "Anıtkaya (Eğret) Kurtuluş Savaşımızı eşsiz bir zaferle düğümleyen Kocatepe'den gürleyerek ve coşarak bir sel gibi bu topraklardan Akdeniz'e akıp giden Büyük Taarruz'da yoğun düşman kuvvetlerinin içine baskınla dalan ve boğaz boğaza amansız savaşlarla büyük zafer yaratıcıları ve bu uğurda vatanları, onurları ve yurttaşları için canlarını feda eden, sayısız kahramanların şehitliğidir" yazıyor. Şehitlik kaidesi üzerinde ise şu ifadeler bulunuyor; "28 Ağustos 1922 muharebesinde düşman hattı ricatini keserek arkalarından taarruz eden Türk süvari kolordusunun bu civarda verdiği şehitler adına dikilmiştir. Kendilerine Cenab-ı Hakk'ın rahmeti niyaz olunur."

ŞUHUT ŞEHİTLİĞİ

Afyonkarahisar'ın Şuhut ilçesinde yer alan şehitlikte, milli mücadelede şehit olanlardan bir kısmı bulunuyor. 26 Ağustos 1922 tarihinde başlayan Kurtuluş Savaşı'nda, geçici hastanede ve cephede şehit olanlar, önce Demirciler Çarşısı civarındaki mezarlığa, daha sonra şimdiki şehitliğe topluca nakledildi. Şehitlikteki anıtta "Kurtuluş Savaşı'nın aziz şehitleri-1922" yazısı bulunuyor.

YILDIRIM KEMAL ŞEHİTLİĞİ

Yıldırım Kemal Şehitliği, Afyonkarahisar'ın Sincanlı ilçesine bağlı, eski adı Küçükköy iken Yıldırım ismini alan köyde tren istasyonunun bitişiğinde yaptırıldı. Edinilen bilgiye göre, Üsteğmen Yıldırım Kemal, Konya'da hastaneden kaçarak Fahrettin Altay Paşa'nın bulunduğu cepheye geldi. Paşa onu 2. Tümen'e gönderdi. Yıldırım, 27 Ağustos 1922 tarihinde Küçükköy Tren İstasyonu'ndaki Yunan birliklerini ortadan kaldırmak için görevlendirildi. Yapılan çarpışmalar sonucunda Küçükköy düşmandan temizlendi, ancak Üsteğmen Yıldırım Kemal ile 4 subay ve 30 er burada şehit oldu. Topluca gömülen şehitlerin mezar ve anıtları 1966 yılında bugünkü biçimde inşa edildi. Şehitlikte 1996 yılında da yeni düzenlemeler yapıldı.

ÇİĞİLTEPE ŞEHİTLİĞİ

Sinanpaşa ilçesinin Çiğiltepe Mevkii'nde bulunan şehitlik, Yunanlıların elinde bulunan ve alınması Başkomutan Mustafa Kemal tarafından emredilen Çiğiltepe'yi, bildirdiği zaman dilimi içinde alamadığı için görev sorumluluğu ile canına kıyan Albay Reşat Çiğiltepe'nin aziz hatırasını yaşatmak için yapıldı. 2004 yılında yolu Afyonkarahisar Valiliği'nce asfaltlanan ve İl Jandarma Komutanlığı tarafından ağaçlandırılan şehitlik, 2005 yılında restore ettirildi.

YÜZBAŞI AGAH EFENDİ ŞEHİTLİĞİ

Afyonkarahisar merkeze bağlı Büyükkalecik beldesinde, Kocatepe'ye tek geçit olan Kurtkaya Mevkii'nde bulunan şehitlik, 26 Ağustos 1972 yılında Yüzbaşı Agah ve diğer şehitlerin anısına sembolik olarak yapıldı. En son 2004 yılında yeniden restore edilerek ziyarete açılan şehitlikte, bir anıt, tören alanı, çeşme, kitabe ve kubbe bulunuyor.

BÜYÜK TAARRUZ ŞEHİTLİĞİ

Afyonkarahisar'a 16 kilometre uzaklıkta, Milli Park karşısındaki Işık Tepe (Sarıkız) üzerinde bulunan şehitlik, 26-29 Ağustos 1922 tarihlerinde şehit düşen 275 subay ve 2 bin 150 Mehmetçik anısına sembolik olarak 1993 yılında yapıldı. Şehitliğin giriş bölümünün solunda namazgah, sağda bir şadırvan, arka bölümünde Başkomutan Mustafa Kemal Atatürk'ün anıtı, anıt kaidesinde taarruza katılan komutanların isimleri, anıtın iki tarafında savaş günlerini anlatan rölyeşer, giriş bölümünde sembolik mermer mezar taşları yer alıyor. Mezar taşı kitabelerinde şehitlerin memleketi, adı, doğumu ve kaç yaşında şehit oldukları yazılıyor. Afyonkarahisar'ın Bolvadin ilçesinde Kurtuluş Savaşı Şehitliği, Emirdağ ilçesinde ise Suvermez Şehitliği bulunuyor.

CUMHURİYET ŞEHİTLİĞİ

Cumhuriyet dönemi şehitlerinin bir kısmı Hava Şehitliği'nde, diğer bir kısmı da şehit ailelerinin yaşadığı yerlerdeki mezarlıklarda yer alıyor. Cumhuriyet Şehitliği ise 1999 yılında Afyonkarahisar-İzmir karayolu üzerinde, şehre 10 kilometre uzaklıkta, hakim bir tepeye şehitlerin anısına sembolik olarak yapıldı. Afyonkarahisar'da şehitlerin gömüldükleri yerler geniş alanları kaplarken, birçoğunun nerede gömülü olduğu tam olarak bilinmiyor. Kentte, şehitlik veya anıtı yapılmayan ferdi ve toplu şehit mezarları da bulunuyor.