Hurda gemiler ‘zehirli atık' statüsünde

Basel Sözleşmesi’ne eklenen yeni bir maddeyle, hurdaya ayrılan gemiler artık ’zehirli atık’ kabul edilecek.

Sözleşme gereğince Türkiye’de gemi söküm tesislerinin başında gelen Aliağa’nın da çehresinin değişmesi gerekiyor. Bunun için ise ’babadan kalma’ yöntemlerin terk edilmesi gerek.

Türkiye, gemi sökümü yapan 20 ülke içinde dördüncü sırada bulunuyor. Aliağa’daki tesislerde ise yılda 100’ü aşkın gemi parçalanıyor.

Denizcilik Müstaşarlığı, sektörde çalışan işçiler ve çevrenin korunması için yeni bir yönetmelik hazırladı. Söküm yapan firmalara 8 aralığa kadar da süre verdi.

Yönetmeliğe uymadan ve bildik yöntemlerle çalışan yerler kapatılacak. Yıllardır söküm yapanlar ise yatırım için devletten destek bekliyor.

Aliağa’daki gemiler de ’zehirli atık kapsamında

Aliağa’daki gemi söküm tesisindeki gemiler de, Basel Sözleşmesi’ne göre ’zehirli atık’ kapsamına alındı.

Greenpeace Gemi Söküm Kampanya sorumlusu Erdem Vardar, gemilerin kızaklarda, tersanelerde sökülmesi gerektiğini belirterek, “ortaya çıkan zehirlerin denize, havaya karışmasının önüne geçilmeli” dedi.

Gemi sökümünde aşama kaydedildi

Gemi sökümünde 5-6 yıl öncesine göre daha iyi durumda olduklarını söyleyen Gemi Söküm Sanayicileri Derneği’nden Nevzat Sarıaslan ise her geçen gün sektörün daha iyi geliştiğini belirtti.

Denizcilik Müsteşarlığı, gemi sökümü için hazırladığı yeni yönetmelik için sektöre altı ay süre verdi. Ancak Aliağa’nın sektör için hala hazır olmadığı da biliniyor.

Gemi Söküm sanayicisi Ender Özer, yıllardır bildik yönetmelerle uğraştıklarını ve çalışanların direnciyle karşılaştıklarını söyledi. Özer, “ön yargıları ve alışkanlıkları kırmak zor” dedi.

Babadan kalma yöntemler bırakılacak

Aliağa’da babadan kalma yöntemlerin bir kenara bırakılarak, öncelikle gemilerin kıyıya yanaştırılmasından vazgeçilmesi gerekiyor.

Gemilerde çıkarılan kablo ve bakırların ortalıkta yakıldığını hatırlatan Greenpeace Gemi Söküm Kampanya sorumlusu Erdem Vardar, havaya en zehirli madde olan dioksinin bu yolla salındığını söyledi. Gemi sökümcüleri bu durumun farkında olmasına rağmen, yatırım için maddi güçleri bulunmuyor.

Sektör de yasal düzenleme istiyor

Sektör ayrıca yasal düzenleme istiyor. Bu işi yapanların hepsi arsa ofisinin kiracısı durumunda. Önümüzdeki yıl sözleşmeleri dolacak olan gemi sökümcüleri, 5 yıllık sözleşmelerin 29 yıla çıkarılmasını istiyor.

Ender Özer kiralık alana milyon dolarlık yatırım yapmak istemediklerini belirterek, “süre uzarsa sahil betonlanır, kızak sistemi de yapılır’ diyor.

Aliağa’da teftiş yapılacak

Deniz Müsteşarlığı fırmaların yönetmeliğe uygunluklarını denetlemek için bu ay Aliağa’da teftiş yapacak. Yönetmeliğe uymayanlar için ise yolun sonu yakın görünüyor. Ancak 22 firmadan 4 ya da 5’nin henüz yönetmeliğe uygun olmadığını da biliniyor.

Ticari gemilerin hurda ömrü 15 yıla iniyor

Uluslararası Denizcilik Örgütü, ticari gemilerin hurdaya ayrılma yaşını 20’den 15’e düşürmeyi planlıyor. Eğer bu plan gerçekleşirse bir kaç yıl sonra Aliağa’da işler daha da açılacak. Böylelikle sökülecek gemilerin sayısında da patlama yaşanacak. Ama büyüyen pastadan pay almak isteyenlerin öncelikle çevreye ve insan sağlığına duyarlı olması gerekiyor.